Vaccine phòng virus SARS-CoV-2 được bào chế tại phòng thí nghiệm ở Rockville, bang Maryland, Mỹ. Ảnh: AFP/TTXVN
Thế giới đang đặt hy vọng vào một loại vaccine có thể phòng ngừa COVID-19. Các chuyên gia y tế cộng đồng cho biết sẽ rất khó để dỡ bỏ hoàn toàn các biện pháp giãn cách xã hội vốn đang tàn phá nền kinh tế toàn cầu cho đến khi một vắc-xin được phát triển thành công. Thông thường, phải mất từ 5-10 năm mới phát triển được các loại vaccine. Các cuộc thử nghiệm ít ỏi trên người của một số loại vaccine tiềm năng hiện đã được tiến hành, và giới chuyên gia cho biết có lý do để lạc quan.
Tuy nhiên, họ cũng cảnh báo rằng khung thời gian từ 12-18 tháng mà giới chức y tế liên bang của Mỹ nhấn mạnh có lẽ cần phải được kéo dài thêm. Họ lưu ý rằng loại vaccine phòng bệnh quai bị - được cho là một trong những loại vaccine được phê chuẩn nhanh nhất, cũng phải mất 4 năm tính từ giai đoạn phát triển ban đầu đến khi được cấp phép sử dụng vào năm 1967.
Rào cản lớn nhất đối với một loại vaccine phòng COVID-19 có lẽ là giai đoạn thử nghiệm lâm sàng khắt khe. Hơn 70 công ty dược phẩm đang nỗ lực nghiên cứu một loại vaccine tiềm năng, và đa số các công ty này đều không thể vượt qua giai đoạn đó. Một số công ty đã tiến hành thử nghiệm trên người bằng công nghệ mới cho phép họ sử dụng chuỗi RNA hoặc DNA để phát triển các vaccine tiềm năng nhanh hơn trước đây. Tuy nhiên, công nghệ này cũng chưa được kiểm chứng. Chưa có một loại vaccine RNA hay DNA nào được phê chuẩn để phòng ngừa một loại virus, và chưa có bất kỳ hãng chế tạo thuốc nào hiện đang nỗ lực sản xuất những kiểu vaccine như thế này.
Moderna, công ty tiến hành cuộc thử nghiệm lâm sàng đầu tiên với một vaccine phòng COVID-19 tiềm năng vào giữa tháng 3 vừa qua, cho biết họ có khả năng sản xuất hàng triệu liều vaccine mỗi tháng. Tuy nhiên, theo Jesse Goodman - một giảng viên của Đại học Y Georgetown - cho rằng sẽ cần ít nhất hàng trăm triệu liều để ngăn chặn dịch bệnh trên khắp nước Mỹ. Chuyên gia có 15 năm kinh nghiệm trong ngành thực phẩm và thuốc men cho biết: “Thách thức ở đây là một vài trong số các công nghệ mới chưa bao giờ trở thành các loại vaccine được phê duyệt... và chúng chưa bao giờ được sản xuất với quy mô công nghiệp”.
Ngay cả khi một loại vaccine có thể được phát triển nhanh chóng thì nó cũng cần được thử nghiệm rộng rãi để đảm bảo rằng nó an toàn khi ứng dụng phổ biến cho con người. Ông Peter Hotez, Hiệu trưởng Trường Y khoa Nhiệt đới thuộc Đại học Y Baylor ở Houston, cho biết dù theo khung thời gian lạc quan nhất thì cũng không thể vội vàng với các bước kiểm tra tính an toàn và hiệu quả của một loại vaccine.
Các công ty cũng đang tìm cách đẩy nhanh việc phát triển một loại vaccine thông qua việc tập hợp các cuộc thử nghiệm, tiến hành cùng lúc nhiều cuộc thử nghiệm hoặc thậm chí để cho con người bị lây nhiễm virus. Ông Hotez dự báo sẽ có một sự đình trệ trong tiến trình thử nghiệm lâm sàng. Ông nói: “Vấn đề không phải là chế tạo ra vaccine, mà là bạn cần thời gian để chứng minh vaccine đó an toàn và hiệu quả”, và sau đó là đảm bảo có một quy trình sản xuất vaccine số lượng lớn sẵn sàng hoạt động. Nếu một loại vaccine sắp được hoàn tất, chính phủ liên bang sẽ chịu sức ép khổng lồ để nhanh chóng phê chuẩn nó.
Giảng viên Goodman bày tỏ hy vọng các công ty có thể sản xuất một vaccine có hiệu quả ít nhất là 80%. Trong khi đó, loại vaccine phòng bệnh cúm mùa cũng chỉ có hiệu quả từ 40%-60%. Ông nói thêm: “Tuy nhiên, nếu chúng ta không làm được như thế, và nếu dịch bệnh vẫn tiếp tục hoành hành, thì một loại vaccine có độ hiệu quả thấp hơn cũng có thể được phê chuẩn”.