Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN
Tại phiên họp, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, Bộ Giao thông Vận tải nghiêm túc tiếp thu ý kiến xác đáng để chỉnh lý hoàn thiện hồ sơ dự án Luật. Về vấn đề chung như nội hàm phạm vi điều chỉnh, Bộ sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an để rà soát, chỉnh lý dự án Luật đường bộ và dự án Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ nhằm bảo đảm tính thống nhất, không trùng lặp và thuận lợi trong áp dụng pháp luật.
Về quỹ đất dành cho kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, quy định này được xây dựng, nghiên cứu trên cơ sở Nghị quyết số 1210/2016/UBTVQH13 về phân loại đô thị, được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị quyết 26/2022/UBTVQH15, để đảm bảo tính khả thi, dự thảo luật quy định tỷ lệ quỹ đất giao thông đô thị so với đất xây dựng đô thị đối với xây dựng mới, không áp dụng đối với các đô thị hiện hữu; đồng thời bổ sung các quy định về khu vực đặc thù để đảm bảo tỷ lệ quỹ đất theo quy định chung, do yêu cầu phải bảo tồn các khu đô thị cổ, các khu đô thị nằm ở vùng núi, biên giới hải đảo, điều kiện mặt bằng rất khó khăn.
Đối với nguồn tài chính để đầu tư xây dựng, quản lý, vận hành khai thác và bảo trì kết cấu hạ tầng đường bộ, có ý kiến đề nghị đánh giá sự cần thiết bổ sung phí sử dụng đường cao tốc bên cạnh phí sử dụng đường bộ qua đầu phương tiện. Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải cho biết, thực hiện chủ trương của Quốc hội tại Nghị quyết phê duyệt đầu tư các tuyến đường cao tốc, Bộ đã triển khai nghiên cứu phương án thu trên các tuyến đường cao tốc do nhà nước đầu tư, phân tích đánh giá tác động trong trường hợp phát sinh thu phí và không thu phí đối với các tuyến đường cao tốc do nhà nước đầu tư.
Để đảm bảo sự phù hợp giữa mức phí đóng góp và chất lượng dịch vụ được hưởng của người sử dụng, căn cứ trên nguyên tắc người sử dụng dịch vụ có chất lượng cao hơn, phải trả chi phí cao hơn và người sử dụng có quyền lựa chọn tuyến song hành, dự thảo Luật đã bổ sung quy định này. Mức thu sẽ được xác định theo từng tuyến cao tốc đảm bảo phù hợp với điều kiện khai thác từng khu vực, phù hợp với chất lượng dịch vụ, đảm bảo hoàn vốn đầu tư của nhà nước để tái đầu tư cơ sở hạ tầng cũng như chi phí hàng năm, cân đối lợi ích của người dân và nhà nước.
"Hiện nay, thu phí qua đầu phương tiện chỉ mới đáp ứng 35-40% nhu cầu bảo trì. Cho nên, nếu hệ thống đường cao tốc được xây dựng, hoàn thiện mà không thu thì khoản kinh phí bảo trì rất khổng lồ, sẽ rất khó khăn", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nói.
Đối với quy định chung đối với đường cao tốc, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải cho biết, dự thảo Luật đã quy định việc đầu tư đường cao tốc phải đồng bộ cũng như việc phân kỳ đầu tư đường cao tốc. Các yêu cầu cụ thể với đường cao tốc phân kỳ đầu tư sẽ được Bộ Giao thông Vận tải nghiên cứu, quy định tại Quy chuẩn quốc gia về thiết kế đường cao tốc để triển khai thực hiện.
Về đầu tư xây dựng, phát triển đường cao tốc, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải cho biết, từ thực tiễn đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông cho thấy, giải phóng mặt bằng luôn là nội dung phức tạp, là nguyên nhân dẫn đến khiếu kiện, chậm tiến độ, đội vốn đầu tư. Bên cạnh đó, chính sách, đơn giá bồi thường luôn được điều chỉnh, nếu chỉ giải phóng mặt bằng với quy mô phân kỳ, địa phương rất khó quản lý phần diện tích còn lại chưa giải phóng. Hơn nữa, việc thực hiện giải phóng mặt bằng bổ sung khi mở rộng lên quy hoạch phức tạp; kinh phí sẽ lớn hơn rất nhiều so với giải phóng mặt bằng thực hiện một lần.
Trưởng ngành Giao thông Vận tải nêu rõ, đối với đường cao tốc phải đầu tư hệ thống đường gom, đường bên. Đường gom phải được xây dựng ngoài phạm vi đất dành cho cao tốc nên không thể quản lý phần diện tích đất nằm xen kẹt giữa đường gom và đường cao tốc. Rút kinh nghiệm từ những vướng mắc trong thực tiễn, tại Nghị quyết về chủ trương đầu tư một số dựu án đường cao tốc, Quốc hội đã quy định việc giải phóng mặt bằng thực hiện một lần theo quy mô, quy hoạch. Như vậy, việc thực hiện giải phóng mặt bằng luôn theo quy mô. quy hoạch vừa là chính sách nhằm phát triển đường cao tốc; vừa là chính sách đã được thực hiện, tổng hợp kinh nghiệm trong thời gian qua.
Về vận tải đường bộ, Bộ trưởng cho biết, dự thảo Luật Đường bộ quy định, ứng dụng phần mềm, hỗ trợ kết nối vận tải bằng ô tô là dịch vụ hỗ trợ vận tải đường bộ không phải là hoạt động kinh doanh vận tải. Chỉ trong trường hợp tổ chức, cá nhân cũng cấp dịch vụ phần mềm kết nối hỗ trợ vận tải bằng xe ô tô, thực hiện ít nhất một trong các công đoạn điều hành phương tiện và lái xe hoặc quyết định giá cước vận tải để vận chuyển hành khách, hàng hóa trên đường bộ nhằm mục đích sinh lợi thì mới xác định là hoạt động kinh doanh vận tải.