Chào năm mới với nho, khoai tây và vali

Khi kim đồng hồ gần chỉ 12 giờ trong đêm giao thừa, nhiều người đã trong tư thế sẵn sàng: những củ khoai tây chuẩn bị được ném xuống gầm giường, những túi nho đã cầm chắc trong tay và những chiếc vali sẵn sàng cùng chủ nhân dạo phố... Tất cả cùng chờ đợi năm 2015 tràn về lục địa Nam Mỹ.


Từ những sa mạc phương bắc của Mexico cho đến những núi băng phía nam của vùng Patagonia ở cực nam của Nam Mỹ có rất nhiều tập tục đón chào năm mới. Có những tập tục ra đời từ thời kỳ thực dân, một số tập tục gắn liền với sản vật cây nhà lá vườn, trong khi số khác là sự pha trộn giữa văn hóa và tập quán trong tổng hòa phong cách đặc trưng của lục địa Nam Mỹ.

Tại nhiều quốc gia của lục địa này, đông đảo người dân tham gia cuộc vui đón chào năm mới bằng việc đi vòng quanh xóm làng với một chiếc vali trong tay. Nghi thức này được thực hiện nhằm mục đích cầu ước cho một năm mới được đi du lịch nhiều nơi trên Trái đất. Carla Romero, một chuyên gia truyền thông ở thủ đô Quito (Ecuador), chia sẻ về kinh nghiệm linh ứng trong năm mới của mình. “Hồi năm 2012, tôi đã mang theo những chiếc vali của mình chạy vòng quanh các con phố và kết quả là đã được du lịch đến châu Âu. Năm 2013 tôi cũng làm điều tương tự và rồi tôi đến Argentina”. Với việc niềm tin đã được kiểm chứng trong hai năm liên tiếp như vậy, Carla cho biết không có lí do gì cô lại không cầu một năm mới được đi đây đi đó bằng truyền thống xách vali lên và đi trong tối cuối năm 2014.

Đó là cách của những người ưa ngao du, hướng ngoại. Còn với những người chuộng lối sống hướng nội, muốn chăm chút nhiều hơn cho gia đình thì họ chuẩn bị đón năm mới bằng việc lau chùi cánh cửa chính hoặc dọn dẹp ngôi nhà để loại bỏ những chuyện buồn trong năm cũ. Ở Mexico, phong tục này còn bao gồm cả việc lau chùi các bậc cửa.


Một phong tục chào năm mới khác được nhiều người lựa chọn trên phần lớn lục địa Nam Mỹ là ăn 12 quả nho. Mỗi tiếng chuông đồng hồ vang lên lúc thời khắc đất trời chuyển giao năm cũ và năm mới sẽ là thời điểm người dân “chén” một quả nho. Phong tục này được cho là kế thừa của người Tây Ban Nha và theo một số người muốn gìn giữ tập tục này, những quả nho đón năm mới phải được chia thành hai: sáu quả màu đỏ và sáu quả màu trắng.

Bà nội trợ Tatiana Ariza, người Colombia, nói: “Các thành viên trong gia đình chúng tôi chia nho vào các túi nhỏ để tất cả mọi người có thể cầu nguyện cho điều ước của mình”. Theo bà, những điều ước cho năm mới phải được giữ bí mật tuyệt đối “nếu không chúng sẽ không thành hiện thực”. Trong khi đó tại quốc đảo Cuba, vì số lượng nho không đủ đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng nên người dân ném những xô nước ra ngoài cửa sổ để rửa trôi quỷ dữ. Nghi thức này cũng diễn ra tại Uruguay, quốc gia cũng có thời tiết nóng vào thời điểm năm mới.

Với những người muốn năm mới ăn nên làm ra, tấn tài tấn lộc, họ làm theo phong tục cho tiền vào giày hoặc buộc ruybăng đỏ vào 3 đồng tiền xu của Trung Quốc. Lúa mì, một biểu tượng của sự phát đạt, cùng các thiên thần hoặc đức mẹ đồng trinh Mary cũng là những hình ảnh được sử dụng nhiều trong dịp đón chào năm mới ở Nam Mỹ. Theo Fabian Sanabria, người đứng đầu Viện Nhân chủng học và lịch sử của Colombia, cần phải có các nghi thức vào thời khắc giao mùa. Và từ Trung Mỹ cho đến Patagonia, những nghi thức đánh dấu kết thúc năm cũ, đón chào năm mới là sự kế thừa những truyền thống của người La Mã cổ đại và người Ai Cập. Những truyền thống đó lại kết hợp với những truyền thống vốn có của người bản địa châu Mỹ và văn hóa châu Phi, tạo nên sự pha trộn độc đáo.


Sự phong phú của các truyền thống đón năm mới không chỉ phản ánh đời sống tinh thần đa dạng của người dân Nam Mỹ mà còn là cơ hội để những doanh nhân như ông Santiago Delgado, người Colombia, hái ra tiền. Sau khi quan sát và nghiên cứu nhiều tập tục đón chào năm mới khác nhau, ông đã tạo ra những chiếc hộp “Omen” để đem bán với giá 13 USD/hộp. Hộp “Omen” của Santiago chứa những thứ cần thiết để tiến hành những nghi thức của 7 tập tục truyền thống trong khu vực, đồng thời bao gồm bản sao của một đoạn kinh thánh thường được đọc vào năm mới. Theo chia sẻ của ông, khoảng 2.000 chiếc hộp “Omen” đã được bán ra trong tháng cuối cùng của năm 2014. Với những người không muốn bỏ 13 USD để sắm một chiếc hộp “Omen”, cũng không khó để họ chọn những thứ thay thế đơn giản, dễ dàng mua từ các siêu thị như hạt đậu lăng để cho vào túi hay củ khoai tây để ném xuống gầm giường.

Ông Victor Carreno, một người trông coi cửa hàng ở Colombia kể về cách làm của bản thân: “Tôi thường dùng ba củ khoai tây, một củ tôi gọt hết vỏ, một củ tôi gọt một phần, củ còn lại tôi để nguyên. Tôi đem bỏ chúng dưới giường và vào nửa đêm tôi lấy ra một củ bất kì. Nếu tôi lấy ra củ còn nguyên thì điều đó có nghĩa là mọi thứ sẽ diễn ra thuận lợi trong năm mới. Nhưng nếu tôi lấy trúng củ đã bị gọt vỏ thì tôi sẽ gặp phải một năm khó khăn”.

Màu sắc cũng là một yếu tố được nhiều người, đặc biệt là phụ nữ, chú ý để chào đón năm mới tại Nam Mỹ. Nếu như phụ nữ tại Peru chuộng những món đồ nội y màu vàng, màu được quan niệm có liên quan đến hạnh phúc và tình bạn, thì người Uruguay và Argentina lại ưng mắt màu hồng, vì màu hồng được cho mang lại may mắn trong tình yêu. Còn tại Colombia, màu đỏ, màu của cảm xúc, lại là lựa chọn của nhiều phụ nữ.

Ngoài ra, với người dân Nam Mỹ, lần tắm đầu tiên trong năm cũng được xem là một cách để cầu may cho năm mới. Ở thủ đô Bogota (Colombia), không khó gặp những người ở chợ Paloquemao rao bán các bó thảo mộc có vị đắng và ngọt để làm nước tắm. Trong khi đó, không ít người lại sử dụng sâmpanh để tắm chào năm mới vì cho rằng cách làm ướt sũng cơ thể với bọt rượu và để chúng tự khô đi có ý nghĩa đón chào một năm mới tràn ngập hạnh phúc và thành công.   


Anh Minh (Theo AFP)