Trong khi đàn tê giác trong môi trường hoang dã ở nhiều quốc gia ngày một giảm do nạn săn bắn trộm thì ở Nêpan diễn ra hình ảnh trái ngược. Đàn tê giác ở quốc gia từng chìm trong nội chiến và bất ổn chính trị này sinh sôi nảy nở ngày một nhiều.
|
Tê giác mẹ đưa con ra đầm uống nước ở khu rừng Maghauli Chitwan, tây nam thủ đô Cátmanđu của Nêpan. Ảnh: AFP/TTXVN |
Những năm gần đây, tê giác một sừng ở Nêpan đã tăng vọt về số lượng nhờ những chương trình bảo tồn và an ninh thắt chặt chống những kẻ săn bắn trộm. Năm 2011, các chuyên gia về thế giới hoang dã đã bỏ ra một tháng để thực hiện một cuộc khảo sát công phu và họ đã đếm được 534 con tê giác ở khu rừng phía nam Nêpan. Như vậy, so với cuộc khảo sát năm 2008, đàn tê giác ở Nêpan đã tăng thêm 99 cá thể.
Ông Diwakar Chapagain thuộc chương trình kiểm soát buôn bán động thực vật hoang dã của Tổ chức Quỹ bảo tồn thiên nhiên hoang dã thế giới (WWF) ở Nêpan cho biết: "Bất chấp tất cả những khó khăn khi đất nước còn bất ổn, chúng tôi tiếp tục ủng hộ hết sức để kiểm soát tình trạng săn bắn tê giác và vui mừng khi biết được nỗ lực của chúng tôi đã có kết quả tích cực". WWF đã tham gia các chương trình chống săn bắn và buôn lậu cũng như nghiên cứu môi trường hơn 30 năm qua. WWF hi vọng số lượng tê giác tiếp tục tăng.
Tuy nhiên, bức tranh bảo tồn tê giác ở Nêpan không phải lúc nào cũng sáng sủa. Hàng ngàn con tê giác một sừng loại to, hay còn gọi là tê giác Ấn Độ, một thời từng xuất hiện nhiều ở Nêpan và phía bắc Ấn Độ đã giảm đáng kể về số lượng trong thế kỷ qua do nạn săn bắn và con người lấn chiếm môi trường sinh sống của chúng.
Tê giác bị giết để lấy sừng - một loại hàng hóa quý hiếm nổi tiếng ở Trung Quốc và khu vực Đông Nam Á do được cho là có tác dụng chữa bệnh. Một chiếc sừng có thể được bán với giá hàng chục ngàn USD trên thị trường chợ đen quốc tế. Với khoản lời béo bở đó, Nêpan đã trở thành trung tâm buôn bán sừng tê giác bất hợp pháp do quản lý biên giới lỏng lẻo, thực thi luật yếu kém và vị trí địa lý gần nơi tiêu thụ là Trung Quốc.
Số lượng đàn tê giác suy giảm đặc biệt mạnh trong cuộc nội chiến 1996-2006 của Nêpan do những người lính làm nhiệm vụ chống săn bắn tê giác được huy động chống phiến quân nổi dậy. Ông Chapagain nói: "Vì lực lượng an ninh phải tham gia bảo vệ an ninh quốc gia nên thời gian đó ưu tiên đảm bảo an ninh cho thiên nhiên hoang dã bị suy giảm. Các chốt canh gác ở công viên hoang dã cũng giảm chỉ còn vài điểm, để lại một lỗ hổng lớn về an ninh trong khu vực sinh sống của tê giác và các loài thú khác".
Khi cuộc nội chiến kết thúc, chính phủ đã ưu tiên xây dựng lại cơ chế bảo vệ thiên nhiên hoang dã. Tuy nhiên, theo nhà sinh thái Maheshwar Dhakal thuộc Bộ Bảo tồn thiên nhiên hoang dã và Công viên quốc gia, cần có thời gian để cơ chế này phát huy tác dụng vì bọn thợ săn đã thay đổi chiến lược. Chúng chờ trời mưa hoặc đi săn vào ban đêm khi bảo vệ không có mặt. Ông Dhakal nói: "Chúng xâm nhập khu bảo tồn từ các bụi rậm và trong mùa lễ hội khi ít lực lượng an ninh nhất".
Năm 2009, Nêpan đã đạt được một bước ngoặt trong cuộc chiến bảo vệ loài tê giác khi chính phủ quyết định tuyên truyền để các tổ chức cộng đồng tham gia bảo vệ tê giác. Ông Dhakal kể lại: "Chúng tôi bắt đầu trao đổi thông tin và thực hiện các chiến dịch nâng cao nhận thức ở khu vực địa phương. Chúng tôi đã huy động một nhóm tình nguyện viên địa phương để đi tuần trong rừng". Nhờ đó, chiến dịch đã nâng cao được nhận thức của người dân địa phương, đồng thời một mạng lưới ủy ban thuộc Bộ Bảo tồn thiên nhiên hoang dã và Công viên quốc gia đã ra đời để phối hợp tốt hơn.
Cách bảo vệ loài tê giác này đã có kết quả nổi bật vào năm 2010 khi lần đầu tiên trong lịch sử Nêpan, không có con tê giác nào bị giết hại dưới tay bọn săn bắn. Ông Dhakal tự hào nói với phóng viên hãng tin AFP: "Công tác tuần tra của quân đội Nêpan đang trở nên hiệu quả, và càng nhiều bọn săn trộm rơi vào tay cảnh sát. Những chiến dịch này là động lực giúp tăng số lượng tê giác và giảm hoạt động buôn bán bất hợp pháp các bộ phận tê giác".
Thùy Dương