"Màu đỏ" đe dọa Bắc Kinh

Theo Đại sứ quán Mỹ tại Bắc Kinh, chỉ số chất lượng không khí (AQI) sáng 8/12 ở mức 250 microgram/m3, được xếp loại “rất có hại cho sức khỏe” và cao gấp 10 lần so với mức cho phép 25 microgram/m3 của WHO.

Trong 24 giờ từ ngày 8 đến 9/12, chỉ số AQI của Bắc Kinh đạt tới 400 microgram/mét khối, mức độ gây ra những nguy cơ nghiêm trọng cho hệ hô hấp của người dân. Bất chấp nguy cơ liên quan tới mức độ ô nhiễm đó, Bắc Kinh từng có thời điểm chỉ số AQI cao gấp đôi như vậy mà không đưa ra cảnh báo.

Trước đó, theo Forbes, Vệ tinh theo dõi Trái Đất Suomi NPP của Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA) chụp được bức ảnh hé lộ mức độ ô nhiễm của Trung Quốc. Qua bức ảnh này có thể thấy rõ những đám mây mù dày đặc bao phủ miền Đông Trung Quốc với những dấu hiệu xám và vàng biểu thị ô nhiễm không khí. Vào ngày NASA chụp bức ảnh, 30/11/2015, chỉ số AQI đo được là 666 microgram/m3.

Cuộc sống bị ảnh hưởng

Trao đổi với CNN, cô Gao Yuanli, 35 tuổi, nói rằng khói bụi khiến sinh hoạt hàng ngày của cô rất bất tiện. Cô phải đeo khẩu trang tất cả các ngày mùa đông. Hai năm trước, cô đã phải mua máy lọc không khí. “Tôi không thể ra ngoài vào cuối tuần vì không khí ô nhiễm quá, tôi cũng không đi chợ ngoài trời nữa”, cô Yuanli nói.

Mức cảnh báo đỏ được áp dụng tại Bắc Kinh từ 8/12 đến trưa chiều ngày 10/12. Theo đó,  trong thời gian áp dụng cảnh báo này, các trường mầm non, tiểu học và trung học được yêu cầu đóng cửa, các hoạt động ngoài trời tại các công trường xây dựng bị cấm. Các ô tô cá nhân chỉ được phép lưu thông luân phiên theo ngày chẵn - lẻ dựa theo biển số xe. Trong khi đó, 30% xe công vụ bị cấm hoạt động.

Các phố và đường đi bộ của thành phố vắng vẻ hơn bình thường trong ngày 8/12, và các chủ cửa hàng nhỏ như cô Jia Xiaojiang phàn nàn về tình trạng vắng khách. Jia không đeo khẩu trang nhưng nói rằng ô nhiễm khiến cô gặp vấn đề về hệ hô hấp. “Khói bụi giống như khí độc vậy. Trước đây tôi hiếm khi bị ho. Nhưng từ năm ngoái, cứ nói chuyện là tôi lại đau họng”, bà chủ hiệu bánh trứng Jia chia sẻ.

Cảnh báo đỏ về ô nhiễm không khí cũng khiến nhiều bậc phụ huynh gặp khó khăn tìm nơi trông con khi các trường học đóng cửa. Li Ning, một nhân viên công nghệ thông tin 33 tuổi, cho biết anh phải gửi con cho bố mẹ mình trông giúp.

Các phóng viên CNN tại Bắc Kinh cho hay ô nhiễm không khí không nghiêm trọng lắm cho tới tuần trước, khi chỉ số AQI do Đại sứ quán Mỹ tại đây đo được là trên 500 microgram/m3 ngày 7 và 8/12.

Nhiều người dân đặt ra câu hỏi tại sao mức cảnh báo đỏ chưa từng được ban bố trước đó khi tình trạng ô nhiễm không phải tới bây giờ mới xảy ra. Trong khi đó, những người khác đành phó mặc cuộc sống trong mức ô nhiễm không khí thường xuyên cao gấp 10 lần so với mức an toàn mà WHO cho phép.

Hậu quả được báo trước

Bắc Kinh có một lịch sử dài về ô nhiễm không khí, trong đó phần lớn liên quan tới hoạt động của các nhà máy nhiệt điện sử dụng than đá phổ biến ở đây. Than đá đóng góp hơn 2/3 sản lượng năng lượng của Trung Quốc và vì vậy nước này dựa chủ yếu vào than đá để phát triển kinh tế. Chỉ trong tháng 11/2015, ngành năng lượng Trung Quốc đã thải ra 1 tỷ tấn carbon dioxide, yếu tố chính gây ra hiệu ứng nhà kính.

Sự kết hợp của các chất độc hại sinh ra sau khi đốt than đá, tro than đá, ô nhiễm công nghiệp và động cơ đốt (xe ô tô) sinh ra một lớp khói dày bao vây Bắc Kinh. Tuy nhiên, tại sao Bắc Kinh lại có mức ô nhiễm không khí cao như vậy trong khi có rất nhiều thành phố ô nhiễm khác trên thế giới? Các nhà khoa học đã xác định rằng ô nhiễm không khí ở Bắc Kinh bắt nguồn từ sự kết hợp của số lượng lớn các chất gây ô nhiễm và thời tiết nơi đây, đặc biệt trong những tháng mùa đông.

Trong suốt mùa đông Bắc Kinh, không khí lạnh bị mắc kẹt bởi luồng không khí ấm bên trên hoạt động như một chiếc chăn ngăn sự lưu thông và giữ lại ô nhiễm. Sự đảo ngược nhiệt độ là một lý do quan trọng vì sao mà Bắc Kinh bị ô nhiễm không khí ở mức cao và kéo dài “tấn công”. Bên cạnh đó, các tháng mùa đông chứng kiến tốc độ gió trung bình thấp nhất và nhu cầu điện từ than đá cao nhất phục vụ sưởi ấm cho người dân. Theo Forbes, cách duy nhất hiện nay là người dân Bắc Kinh phải chờ đợi những cơn gió đông đủ mạnh để đẩy bay ô nhiễm về phía tây.