Chiến thắng của Tokyo (Nhật Bản) trong việc giành quyền đăng cai Đại hội thể thao Olympic mùa hè 2020 đặt ra câu hỏi lớn về sự phát triển của các thành phố tại châu Á.
Bùng nổ cư dân thành thị
Năm 2008, lần đầu tiên trong lịch sử, hơn một nửa dân số thế giới (khoảng 3,3 tỷ người) sống ở các thị trấn và thành phố, tăng khoảng 30% so với những năm 1950. Ở châu Á, đô thị hóa đang diễn ra với một tốc độ chóng mặt và cùng với “Giấc mơ châu Á”, hàng triệu người đã trở thành cư dân thành phố.
Hiện trường một vụ hỏa hoạn ở khu nhà ổ chuột tại Ambedkar Nagar, thành phố Mumbai Ấn Độ. AF |
Trong thời gian từ năm 1980 - 2010, số dân thành thị ở châu Á đã tăng hơn 1 tỷ người, nhiều hơn mức tăng ở các đô thị thuộc những khu vực khác của thế giới cộng lại. Dự báo đến năm 2040, dân số thành thị ở châu Á sẽ tăng thêm 1 tỷ người. Trong vòng chưa đầy một thập kỷ, châu Á được dự báo sẽ có 21 siêu đô thị (với mỗi thành phố có hơn 10 triệu dân) trong số 37 siêu đô thị trên toàn thế giới.
Với sự quản lý tương đối tốt, nguồn tài chính dồi dào và sự quan tâm đến vấn đề an toàn công cộng, thủ đô Tokyo của Nhật Bản hồi tháng 9/2013 đã vượt qua hai đối thủ nặng ký là thành phố Istanbul của Thổ Nhĩ Kỳ và Madrid của Tây Ban Nha, trở thành thành phố châu Á đầu tiên đăng cai Olympic mùa Hè vào năm 2020 kể từ khi Bắc Kinh tổ chức sự kiện này năm 2008. Seoul cũng tổ chức Thế vận hội này 2 thập kỷ trước đó. Để Thế vận hội này thành công, trong 7 năm tới, Tokyo sẽ phải đổ hàng triệu USD nhằm cải tiến đô thị và đầu tư vào các cơ sở dịch vụ khác.
Tại Trung Quốc, nước này vừa công bố kế hoạch di chuyển 250 triệu người dân từ nông thôn vào sinh sống trong các khu đô thị được xây dựng để phục vụ Thế vận hội năm 2008 nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Đây chỉ là một ví dụ về việc đô thị hóa sẽ thay đổi cuộc sống của hàng triệu người dân tại châu Á một cách "hào nhoáng" như thế nào. Nhưng rất dễ để nhận ra rằng, nhiều thành phố phát triển với tốc độ chóng mặt như vậy sẽ đặt ra những thách thức lớn trong vài thập kỷ tới.
Thách thức và giải pháp
Thật không may, đô thị hóa ở châu Á nói riêng và trên thế giới nói chung không phải luôn luôn dẫn đến kết quả tích cực. Cơ sở hạ tầng ở rất nhiều thành phố đang gặp vấn đề. Hiện tượng lũ lụt và mất điện diễn ra thường xuyên, công tác vệ sinh môi trường không hiệu quả, công tác bảo trì đường sá kém.
Sự phát triển “chóng mặt” của các khu đô thị đặt ra những thách thức lớn tại Trung Quốc.Reuters |
Tại Philippines, hiện tượng ngập lụt ở các thành phố lớn của nước này xảy ra “như cơm bữa”, khiến hệ thống thoát nước vốn đã kém lại thường xuyên bị quá tải. Tại Ấn Độ hồi tháng 7/2012 đã xảy ra hiện tượng mất điện tồi tệ nhất trên thế giới khiến hàng trăm triệu người phải sống trong bóng tối và ảnh hưởng đến cuộc sống của 1,2 tỉ người dân nước này trong một thời gian khá dài.
Bên cạnh đó, nạn ùn tắc giao thông xảy ra thường xuyên ở các thành phố từ Bangkok (Thái Lan) đến Jakarta (Indonesia) là một minh chứng cho sự “bất lực” của hệ thống giao thông công cộng trong việc đáp ứng tốc độ gia tăng dân số ngày càng cao. Và tình trạng ô nhiễm cũng như tắc nghẽn giao thông trầm trọng đã quay trở lại thành phố Bắc Kinh sau khi Thế vận hội 2008 kết thúc.
Chủ tịch Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) Kuroda cho rằng, đô thị hóa ở châu Á đang diễn ra nhanh chóng hơn bao giờ hết. Cải thiện chất lượng cuộc sống cho lượng lớn cư dân thành thị như hiện nay là một nhiệm vụ cấp bách chưa từng thấy. Theo ADB, đa phần tại các quốc gia ở châu Á, đầu tư vào cơ sở hạ tầng không theo kịp tăng trưởng kinh tế. Và khi xuất hiện các khoản đầu tư mới, lợi ích cũng không được phân bổ đồng đều.
Hiện các thành phố của châu Á đang gặp khó khăn về tài chính và xây dựng các mạng lưới điện mới, hệ thống giao thông công cộng cũng như nhà máy xử lý nước. Trong vấn đề quy hoạch đô thị, các thành phố dù khác nhau về vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, trình độ phát triển nhưng đều đang gặp phải những vấn đề chung khó giải quyết. Đó là áp lực dân số, ô nhiễm môi trường, thiếu quỹ đất cho cây xanh - mặt nước hoặc sự phá vỡ kiến trúc giữa yếu tố mới - cũ... Bên cạnh đó, các thành phố của châu Á cũng thường xuyên phải hứng chịu thảm họa thiên nhiên.
Trước những thách thức về thực trạng xã hội, Hội đồng kiến trúc sư châu Á đã đưa ra một xu hướng mới cho việc phát triển đô thị hiện đại trong tương lai. Theo đó, kỹ thuật và công nghệ tiên tiến được kết hợp với văn hóa nhằm xây dựng nên một đô thị hiện đại và bền vững. Sự kết hợp này sẽ linh hoạt ứng phó được trước sự biến đổi khí hậu, sóng thần, động đất, nước biển dâng... mà vẫn giữ được nét đẹp đô thị. Bên cạnh phát triển bền vững, mô hình kiến trúc xanh là một trong những xu hướng hiện nay được nhiều nước trên thế giới cũng như các nước châu Á lựa chọn cho cuộc sống đô thị hiện đại.
“Rõ ràng là hơn lúc nào hết, các thành phố của châu Á cần có sự hỗ trợ để đối phó với tác động vật chất của sự phát triển đô thị trong quá khứ và hiện tại để có thể duy trì mục tiêu tăng trưởng, thịnh vượng và bền vững trong tương lai”, ông Kuroda khẳng định.
Công Thuận(Theo AsiaNikkei)