Bộ mặt nông thôn mới ở ngoại ô thị xã Thuận Thành.
Thực hiện Nghị quyết số 20, 22 về “Quy định một số điều về thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội”, Ủy ban nhân dân huyện Thuận Thành (sau này là thị xã Thuận Thành) đã tích cực vận động các gia tang thực hiện hóa táng cho người thân, tổ chức tang lễ tiết kiệm, không xây lăng mộ lớn.
Xã Mão Điền (thị xã Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh) là một trong những nơi thực hiện rất thành công phong trào vận động các cụ già đồng ý hỏa táng sau khi “về với tổ tiên”, khuyên con cháu tổ chức tang lễ tiết kiệm theo nếp sống mới văn minh, tiết kiệm.
Với gần 16.000 nhân khẩu trên dải đất chỉ rộng 4,3 km2, xã có diện tích đất canh tác tính bình quân chỉ đạt 240 m2/nhân khẩu, rất khó để người dân làm giàu bằng chăn nuôi, trồng trọt. Người dân ở Mão Điền cũng như tại nhiều địa phương khác ở Bắc Ninh – vùng đất cổ giàu truyền thống văn hóa - rất coi trọng tập tục, lề lối do cha ông để lại. Cách thức, quy mô đám tang cho ông bà, bố mẹ được dân làng coi là thước đo chữ hiếu của con cháu. Vì thế, tang lễ ở đây kéo dài nhiều ngày và lắm lệ tục tốn kém. Khu lăng mộ cho người chết của gia tộc, dòng họ càng hoành tráng càng là niềm tự hào của người sống.
Mỗi năm trung bình xã có khoảng 70 cụ già “trăm tuổi”. Điều đó đồng nghĩa với việc quỹ đất để làm nghĩa trang là rất lớn so với diện tích của xã. Địa phương đã cắt hai khu ruộng rộng 10.000 m2 làm nơi “an cư” cho người cõi âm.
Ông Nguyễn Huy Anh, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Mão Điền, cho biết: Từ nhiều năm nay Đảng ủy và chính quyền địa phương không chỉ có chính sách cụ thể hỗ trợ gia đình người mất thực hiện hỏa táng mà còn thường xuyên tuyên truyền trên hệ thống truyền thanh của xã cũng như cử cán bộ đến từng nhà vận động, tuyên truyền trực tiếp.
Sinh hoạt văn nghệ ở xã Mão Điền.
Theo đó, khi nhận được tin gia đình nào có người mất thì đại diện Đảng ủy, chính quyền xã, khu dân cư lập tức đến nhà để thăm hỏi, chia buồn với tang quyến, đồng thời tuyên truyền, vận động gia đình thực hiện nếp sống văn minh trong việc lo hậu sự cho người đã mất bằng phương thức hỏa táng. Từ hai năm nay ở xã Mão Điền 100% những người “khuất núi” đều được hỏa táng và mỗi đám tang chỉ tốn khoảng 30 - 50 triệu đồng, thay cho 100 triệu đồng như trước kia, hoàn toàn chấm dứt việc cải táng.
Thực tế, thực hiện phong trào thi đua “Dân vận khéo” do Ban Dân vận Trung ương phát động, từ năm 2011 Hội đồng nhân dân tỉnh Bắc Ninh khóa 17 đã ra Nghị quyết số 20, 22 về “Quy định một số điều về thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội”. Mục tiêu của Nghị quyết số 20, 22 là tạo ra tác động tích cực trong đời sống xã hội, từng bước loại bỏ các hủ tục đã tồn tại từ nhiều đời nay tại địa phương, trong đó có việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc tang.
Ban Dân vận Tỉnh ủy hướng dẫn Ban Dân vận các huyện, thị xã, thành phố, Mặt trận Tổ quốc các xã, phường, thị trấn và tổ dân vận ở khu dân cư… đăng ký, cụ thể hóa triển khai tuyên truyền, vận động và đã có hơn 470 khu dân cư đăng ký mô hình. Mô hình được triển khai theo quy trình “4 khéo” - giảm các hủ tục; tiết kiệm chi tiêu; hỏa táng người chết để đảm bảo vệ sinh môi trường; xây mộ đúng quy cách trong nghĩa trang được quy hoạch.
Các Tổ Dân vận phối hợp với Ban Công tác Mặt trận, các chi hội người cao tuổi, phụ nữ, cựu chiến binh, chi đoàn thanh niên quán triệt nhiệm vụ gương mẫu, đi đầu tới cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên; tuyên truyền, phổ biến sâu rộng trong nhân dân về ý nghĩa, nội dung thực hiện nếp sống văn minh trong việc tang. Các thôn, tổ dân phố ở nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh bổ sung vào quy ước việc thực hiện nếp sống văn minh trong tang lễ, cụ thể là vận động bà con không dùng cơm tại gia tang còn gia tang thì bỏ hủ tục thuê người khóc mướn, làm trò, lăn đường, luồn cữu, đội cầu; phúng viếng bằng lễ chín; để người chết quá 36 giờ trong nhà… Trước đây mỗi đám tang trung bình chi phí hết khoảng 100 triệu đồng, hiện nay giảm được một nửa, thậm chí 2/3.
Khu nghĩa trang mới ở nông thôn Bắc Ninh được quy hoạch gọn gàng.
Các địa phương vận động người dân hỏa táng người chết để giữ vệ sinh môi trường, bảo vệ nguồn nước và chỉ chôn cất một lần, không sang cát, cải táng; xây mộ đúng quy cách trong nghĩa trang đã được quy hoạch. Bắc Ninh có mức hỗ trợ điện táng, hỏa táng cao, thuộc tốp đầu cả nước, nhờ đó số gia đình có người thân qua đời chọn hình thức tang lễ văn minh, tiết kiệm đạt 64,4%.