Người dân ngóng chờ nước tại khu tái định cư ở Hòa Bình 

Đặc biệt, hệ thống nước thải không có, dẫn đến việc ô nhiễm nguồn nước nổi cũng như nước ngầm tại khu vực này. Để có nước sinh hoạt nhiều người đã phải tìm đủ mọi cách, nhưng cũng chỉ là biện pháp tạm thời, trước mắt. Về lâu dài người dân đành ngậm ngùi ngóng chờ các chính sách bổ sung từ chính quyền địa phương để có nước sạch sử dụng ổn định lâu dài.

Bất ổn trên khu tái định cư

Khu tái định cư thôn Giếng Xạ được xây dựng từ năm 2011, theo Quyết định số 2343/QĐ-UBND tỉnh Hòa Bình về việc giao đất cho UBND huyện Lương Sơn xây dựng khu tái định cư, nhằm phục vụ nhu cầu tái định cư cho các hộ dân nằm trong diện thu hồi đất để thực hiện Dự án xây dựng Khu đô thị sinh thái và dịch vụ Cửu Long (trước đây thuộc Công ty Cổ phần Đầu tư Sông Đà Toàn Cầu), tại xã Cư Yên. Tuy nhiên, sau hơn 10 năm chuyển về nơi tái định cư mới, đời sống của các hộ dân nơi đây phải đối mặt với nhiều khó khăn, bởi hệ thống hạ tầng ở khu tái định cư không được thực hiện như cam kết. Những tồn tại, bất cập gây bức xúc, trăn trở nhiều năm, mà người dân đã nhiều lần có đơn thư, kiến nghị nhưng dường như chưa được chính quyền huyện Lương Sơn, cùng các đơn vị chức năng liên quan giải quyết.

Có mặt tại khu tái định cư thôn Giếng Xạ, xã Cư Yên, huyện Lương Sơn, chúng tôi cảm thấy ngột ngạt, khó thở bởi mùi hôi của nước thải tồn đọng trong khu dân cư bốc lên. Hệ thống điện chiếu sáng lắp đặt trong khu tái định cư, dù chưa một lần hoạt động thì đến nay đã hoen gỉ, nước sạch sinh hoạt và hệ thống xử lý nước thải không có… Cơ sở hạ tầng thiết yếu, cơ bản của một khu tái định cư theo quy định gần như chưa được đầu tư, dẫn đến việc hàng chục hộ gia đình đang trong tình cảnh “đi không được mà ở cũng chẳng xong”.

Bà Hoàng Thị Lý, người dân tại khu tái định cư thôn Giếng Xạ bức xúc: “Chúng tôi cứ tưởng được về nơi tái định cư mới, sẽ có cuộc sống tốt hơn, ai ngờ rơi vào cảnh khổ từ năm này qua năm khác. Sau khi bị thu hồi đất, gia đình tôi phải đi thuê nhà mấy năm trời, đến khi gom góp đủ tiền để về đây cất dựng nhà ở thì nguồn nước không có, phải đi xin nước nhờ từ mấy cái ao của các hộ dân gần kề". Việc xây dựng nhà từ năm ngoái, đến nay bà Lý vẫn chưa xây xong cũng vì thiếu nước.

Thiếu nước để sử dụng trong sản xuất, sinh hoạt là tình trạng chung của các hộ dân nơi đây. Người dân cho biết, trước khi bắt đầu thực hiện di dân, đền bù, giải phóng mặt bằng và xây dựng khu tái định cư, chính quyền huyện Lương Sơn cam kết rằng khu tái định cư khi xây dựng sẽ có nguồn nước sạch từ sông Đà để sử dụng. Bên cạnh đó, khu tái định cư sẽ có khu vui chơi với quỹ đất rộng 800 m2; các hạ tầng khác sẽ được xây dựng đồng bộ để nơi ở mới tốt hơn nơi ở cũ. Thế nhưng thực tế ghi nhận ở thời điểm hiện tại thì các hạng mục dường như vẫn còn nằm trên giấy.

Gia đình ông Bạch Văn Lục, người dân tại khu tái định cư thôn Giếng Xạ chia sẻ, thay vì có nước sông Đà sử dụng như lời hứa của các cấp chình quyền địa phương thì một công trình cấp nước tập trung được xây dựng bao gồm: Giếng khoan, một máy bơm hút nước từ giếng khoan và 2 téc chứa nước inox được đặt trên cao, cách mặt đất chừng 3 mét thực hiện việc cấp nước sạch cho người dân tại khu tái định cư thôn Giếng Xạ.

Tuy nhiên, từ khi xây dựng đã hơn 10 năm, công trình này hiện đã nằm "đắp chiếu" trong bụi cỏ. Người dân trong khu tái định cư thôn Giếng Xạ cũng chưa một ngày được sử dụng nguồn “nước sạch” này. Ông Lục cho biết thêm, nước từ giếng khoan, thực chất không thể sử dụng được vì nguồn nước bơm lên bị ô nhiễm nặng. Do vậy, gia đình ông phải tự kéo đường ống, đi xin nước từ các hộ dân bên xã Tân Vinh, huyện Lương Sơn về để sử dụng.

Để làm rõ vấn đề ô nhiễm nguồn nước ngầm, ông Lục đã bơm nước từ giếng khoan lên cho chúng tôi mục sở thị. Nước được bơm lên có màu xanh, mùi hôi tanh bất thường. Nhiều hộ gia đình tại nơi đây cũng hết sức bức xúc về vấn đề bỏ hàng chục triệu đồng ra đầu tư đào giếng khoan, mà cuối cùng có nước cũng không thể sử dụng được. Nhiều hộ chỉ còn biết than vãn "với chúng tôi, nước sạch giờ quý như vàng".

Ngoài vấn đề nước sinh hoạt, hiện nay ở khu tái định cư thôn Giếng Xạ đang tồn tại một vấn đề hết sức bất cập. Đó là nước thải sinh hoạt không có lối thoát nên bị tồn đọng ở khu vực ruộng ngay bên cạnh khu tái định cư, bốc mùi quanh năm. Người dân nơi đây cho biết, vào mùa mưa, nước thải không thoát được tràn lên, chảy ngược vào khu vực sinh sống của người dân, gây ô nhiễm môi trường.

Cùng với đó, đầu tư hạ tầng về điện tại khu tái định cư thôn Giếng Xạ cũng còn nhiều điểm bất cập. Như khoảng cách giữa các cột điện dựng không đều nhau, có cột điện đã nghiêng, nguy cơ mất an toàn; các bóng điện chiếu sáng được lắp đặt từ khi hình thành khu tái định cư nhưng chưa bao giờ được thắp sáng; đường điện trong khu dân cư có nhưng hầu như tất cả các hộ gia đình phải tự bỏ tiền thuê thợ điện kéo điện từ đường chính về, cột điện trong khu dân cư dựng lộn xộn, có cả cột điện án ngữ trước cửa nhà dân.

Thực hiện tái định cư, đừng "đem con bỏ chợ"

Ông Hoàng Tùng, Quyền Chủ tịch UBND xã Cư Yên (Lương Sơn) cho biết, đời sống của người dân ở khu tái định cư thôn Giếng Xạ gặp rất nhiều khó khăn do những bất cập chưa được giải quyết, nhất là về nước sinh hoạt và xử lý nước thải. Từ những năm 2012 - 2013, lãnh đạo huyện về làm việc, hứa sẽ hoàn thiện bể lắng và rãnh thoát nước thải. Tuy nhiên đến nay vẫn chưa được triển khai. Trong các kỳ tiếp xúc cử tri, xã cũng đã kiến nghị nhiều lần, đề nghị ngành chức năng, UBND huyện tiếp tục quan tâm khắc phục các tồn tại theo nguyên vọng của người dân.

Chúng tôi có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Tiến Dũng, Trưởng phòng Quản lý Đô thị huyện Lương Sơn được biết, những bất cập ở Khu tái định cư Giếng Xạ là do ngay từ ban đầu chưa có thiết kế hệ thống. Về giải pháp, ông Dũng cho biết, hiện nay UBND huyện đang quy hoạch một khu dân cư mới và sẽ thực hiện đấu giá có vị trí ngay sát khu tái định cư Giếng Xạ. Sau này, khi xây dựng sẽ thực hiện đồng bộ luôn hệ thống hạ tầng với khu tái định cư thôn Giếng Xạ.

Phó Chủ tịch UBND huyện Lương Sơn, ông Nguyễn Anh Đức cho biết, ngay khi nhận được thông tin phản ánh của nhân dân, chính quyền địa phương đã thành lập đoàn công tác gồm: Phòng Quản lý đô thị; Phòng Kinh tế; Ban quản lý Xây dựng cơ bản các dự án trên địa bàn huyện Lương Sơn, UBND xã Cư Yên; Công ty nước sạch Hòa Bình, Công ty Điện lực chi nhánh Lương Sơn trực tiếp kiểm tra rà soát lại hiện trạng của khu tái định cư thôn Giếng Xạ. Giao cho Công ty Nước sạch Hòa Bình tại Lương Sơn khảo sát địa bàn, khẩn trương đấu nối nước từ nhà máy nước sạch Lương Sơn sang xã Cư Yên để phục vụ cho khu tái định cư; Giao cho điện lực chi nhánh Lương Sơn đảm bảo về hệ thống chiếu sáng, đảm bảo về điện sinh hoạt cho người dân khu tái định cư; Ban quản lý Xây dựng cơ bản các dự án trên địa bàn huyện Lương Sơn phối hợp với Phòng Quản lý đô thị rà soát về hạ tầng vỉa hè, hệ thống thoát nước, xử lý nước sinh hoạt của người dân tại khu tái định cư tham mưu cho UBND huyện Lương Sơn một gói đầu tư cơ bản nâng cấp đồng bộ gắn liền với dự án đấu giá xây dựng mới khu dân cư Giếng Xạ 2 đảm bảo ổn định đời sống nhân dân trong khu tái định cư. 

Thiết nghĩ, với cách làm của chính quyền địa phương thực hiện theo kiểu "tiền tái định cư" cho người dân như hiện nay là hết sức bất cập. Đề nghị chính quyền huyện Lương Sơn, sớm có những giải pháp mạnh mẽ, nhanh chóng xử lý, khắc phục những tồn tại, bất cập về hạ tầng tại khu tái định cư thôn Giếng Xạ cũng như các khu tái định cư trên địa bàn, đảm bảo đời sống, sức khỏe của người dân, giúp người dân sớm ổn định cuộc sống yên tâm phát triển kinh tế.