Quảng Trị tập trung đầu tư hạ tầng. Ảnh: Nguyên Lý/TTXVN
Nhiều tiêu chí khó thực hiện ở miền núi
Theo Nghị quyết số 03-NQ/TU ngày 04/11/2021 của Tỉnh ủy Quảng Trị về thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030, tỉnh Quảng Trị đặt mục tiêu đến năm 2025 có 80% số xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó có 9 xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi. Tuy nhiên, đến nay mới chỉ có 3 xã đạt chuẩn nông thôn mới là Vĩnh Ô, Vĩnh Khê, Vĩnh Hà (huyện Vĩnh Linh); 6 xã còn lại trong kế hoạch là Hướng Tân, Hướng Phùng, Thuận (huyện Hướng Hóa), Mò Ó, Ba Lòng (huyện Đakrông), Linh Trường (huyện Gio Linh) phấn đấu đạt chuẩn giai đoạn 2024 - 2025 nhưng đang gặp nhiều khó khăn.
Ông Trần Trọng Tuấn, Phó Chánh Văn phòng chuyên trách nông thôn mới tỉnh Quảng Trị cho biết, kết quả rà soát mới đây của Văn phòng Điều phối nông thôn mới tỉnh cho thấy có khả năng 4 xã đạt chuẩn nông thôn mới là Ba Lòng, Mò Ó, Hướng Phùng và Linh Trường; 2 xã còn lại là Hướng Tân và Thuận sẽ khó đạt tất cả các tiêu chí vào năm 2025. Hiện xã Hướng Tân mới đạt 10/19 tiêu chí, xã Thuận đạt 8/19 tiêu chí. Theo quy định, để đạt chuẩn nông thôn mới năm 2024 thì mức thu nhập bình quân đầu người của mỗi xã là 45 triệu đồng/người/năm; năm 2025 là 48 triệu đồng/người/năm. Trong khi đó, xã Ba Lòng và Linh Trường phấn đấu đạt chuẩn nông thôn mới năm 2024, nhưng mức thu nhập bình quân đầu người đến cuối năm 2023 của 2 xã mới chỉ lần lượt là 37 triệu đồng/người/năm và 29,04 triệu đồng/người/năm. Tương tự, thu nhập bình quân đầu người đến cuối năm 2023 của xã Mò Ó mới đạt 25,5 triệu đồng/người/năm; xã Hướng Phùng chỉ đạt 25 triệu đồng/người/năm.
Theo ông Trần Trọng Tuấn, với những xã miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, việc đảm bảo các tiêu chí để đạt chuẩn nông thôn mới rất khó khăn, đặc biệt là tiêu chí về thu nhập và hộ nghèo. Khoảng cách giữa thực tế với mục tiêu cần đạt đang chênh lệch khá lớn, trong khi thời gian thực hiện không còn nhiều; điều kiện sản xuất, trình độ hiểu biết của người dân miền núi còn hạn chế, quy mô kinh tế nhỏ lẻ, manh mún, cơ sở hạ tầng thiếu thốn, sức cạnh tranh thấp là một bài toán khó giải.
Ông Lê Đại Lợi, Phó Chủ tịch UBND huyện Đakrông cho biết: Khó khăn của địa phương chính là điều kiện tự nhiên không thuận lợi, phần lớn diện tích của huyện là đồi núi, trong khi trình độ dân trí của người dân còn thấp, kỹ thuật canh tác thô sơ, lạc hậu, chủ yếu dựa vào nương rẫy theo lối truyền thống. Thêm vào đó, quy mô sản xuất và chăn nuôi còn manh mún, nhỏ lẻ, cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ nên việc phát triển kinh tế gặp rất nhiều khó khăn. Do đó, một số tiêu chí như thu nhập và giảm nghèo bền vững rất khó để đạt được. Đến cuối năm 2023, tại huyện Đakrông, hộ nghèo chiếm đến ,04% (với 4.602 hộ), thu nhập bình quân đầu người đạt 32,8 triệu đồng.
Tại huyện miền núi Hướng Hóa, ngoại trừ 5 xã gồm Tân Hợp, Tân Thành, Tân Long, Tân Liên, Tân Lập được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới từ năm 2015-2018, còn lại 11 xã đặc biệt khó khăn, bình quân chỉ đạt 7,64 tiêu chí/xã. Theo ông Trần Bình Thuận, Chủ tịch UBND huyện Hướng Hóa, với đặc thù là huyện miền núi, có 50% là đồng bào dân tộc thiểu số, do đó các tiêu chí về thu nhập, tỉ lệ hộ nghèo, giao thông... rất khó có thể đạt được trong giai đoạn 2024-2025.
Hiện Quảng Trị còn 26 xã miền núi khu vực 2, 3 chưa đạt chuẩn nông thôn mới và rất khó đạt chuẩn trong giai đoạn 2024 - 2025. Bởi đây là các xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi với điều kiện tự nhiên không thuận lợi, địa hình chia cắt, khí hậu khắc nghiệt, sản xuất nông nghiệp manh mún, sức cạnh tranh thấp, dịch vụ thương mại phát triển chậm.
Tập trung tháo gỡ khó khăn
Theo thống kê của Văn phòng Điều phối nông thôn mới Quảng Trị, đến tháng 11/2024, Quảng Trị có 75/101 xã đạt chuẩn nông thôn mới (trên 74,2%), trong đó có 16 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao; bình quân tiêu chí toàn tỉnh là 16,1 tiêu chí/xã; 6 thôn, bản thuộc các xã đặc biệt khó khăn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã đạt chuẩn thôn nông thôn mới. Đến nay, Quảng Trị có 3 huyện đạt chuẩn nông thôn mới bao gồm: Cam Lộ, Vĩnh Linh và Triệu Phong. Huyện Hải Lăng đã được thẩm tra và đã trình Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thẩm định để trình Thủ tướng công nhận. Riêng huyện Cam Lộ đang tiến hành tự đánh giá kết quả xây dựng huyện nông thôn mới nâng cao. Ngoài ra, huyện Gio Linh đặt mục tiêu về đích nông thôn mới vào năm 2025.
Ông Trần Trọng Tuấn cho biết: Chủ trương, chỉ đạo xuyên suốt của Tỉnh ủy, UBND tỉnh thực hiện Chương trình Xây dựng nông thôn mới là “không chạy theo thành tích”. Với chủ trương nhất quán này, cả hệ thống chính trị đã mạnh dạn, quyết liệt trong hành động để chương trình thật sự đi vào thực chất. Quảng Trị đã đề ra nhiều giải pháp trọng tâm như tiếp tục tuyên truyền, vận động, nâng cao năng lực, nhận thức cho cán bộ, người dân nhằm phát huy tinh thần chủ động, tự nguyện, phát huy nội lực, sáng tạo, phát huy vai trò chủ thể của người dân trong xây dựng nông thôn mới; huy động, đa dạng hoá, lồng ghép các nguồn lực để tập trung xây dựng nông thôn mới...
Theo ông Trần Trọng Tuấn, đối với các tiêu chí về cơ sở hạ tầng, hầu hết đều được sự hỗ trợ đầu tư từ nguồn lực Nhà nước. Riêng tiêu chí thu nhập bình quân đầu người, bên cạnh sự hỗ trợ từ nguồn lực bên ngoài thì cần ý chí, nội lực, sự chủ động của người dân. Tùy vào điều kiện, lợi thế mà mỗi địa phương lựa chọn giải pháp, hướng đi để giải bài toán tăng thu nhập, giảm nghèo. Trong đó, phải lồng ghép xây dựng nông thôn mới với các chương trình hỗ trợ sản xuất cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, giảm nghèo bền vững để ưu tiên đầu tư các nhóm tiêu chí về phát triển sản xuất; xây dựng các mô hình sinh kế hỗ trợ cho hộ nghèo, cận nghèo, tăng thu nhập, nâng cao chất lượng đời sống văn hóa cho người dân.
Để thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới, giai đoạn 2021-2025, Quảng Trị tập trung huy động nhiều nguồn lực; trong đó, ngân sách Trung ương bố trí là 403 tỷ đồng, ngân sách tỉnh hơn 391 tỷ đồng. Trong giai đoạn này, Quảng Trị đã huy động được 114 tỷ đồng từ các doanh nghiệp, hợp tác xã, các loại hình kinh tế khác; huy động được 217 tỷ đồng vốn đóng góp từ cộng đồng dân cư tập trung vào thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới.