Cố Tổng thống Hugo Chavez là “một trong những nhà lãnh đạo đã làm nên một sự khác biệt lớn cho đất nước mình, trong khu vực cũng như trên toàn thế giới” (lời của Tổng Thư ký Đại hội đồng Liên Hợp Quốc Ban Ki-moon dành tặng cho ông), người đã dành cả cuộc đời cho cuộc đấu tranh nhằm mang lại cuộc sống tốt đẹp hơn cho đất nước Venezuela.
Tổng thống Hugo Chavez sinh ngày 28/7/1954 trong một gia đình nhà giáo nghèo tại bang Barinas, Venezuela.Năm 1975, sau khi tốt nghiệp Học viện Quân sự Venezuela, ông trở thành sĩ quan phụ trách thông tin liên lạc tại Barinas, rồi tham gia giảng dạy tại chính học viện quân sự nơi ông từng học, v.v….
Bước ngoặt diễn ra năm 1992 khi Chavez cùng một nhóm sĩ quan trung cấp tiến hành cuộc đảo chính thành công trên hầu hết cả nước với mong muốn xây dựng một quốc gia Venezuela phát triển hơn, hài hòa hơn, có tiếng nói hơn trên chính trường quốc tế. Nhưng thất bại ở Cara cát khiến ông ở tù hai năm.
Cố Tổng thống Hugo Chavez tại lễ kỷ niệm 193 năm Đại hội Angostura ở Ciudad Bolivar ngày 15/2/2012. Ảnh: THX/TTXVN |
Năm 1994, ông Chavez được trả tự do nhờ sức ép của dư luận. Ngay sau đó, ông tiến hành vận động đấu tranh chính trị, sáng lập phong trào Đệ ngũ Cộng hòa (MVR) và giành thắng lợi trong cuộc bầu cử Tổng thống ngày 6/12/1998.
Hugo Chavez và “Chủ nghĩa xã hội thế kỷ XXI”
Ngay sau khi lên nắm quyền lãnh đạo đất nước, Tổng thống Chavez đã phát động cuộc cách mạng mang tên người Anh hùng giải phóng dân tộc Simon Bolivar nhằm xây dựng xã hội công bằng, dân chủ tiến bộ, xóa bỏ nghèo đói và bất công; đồng thời tiến hành những cải cách sâu rộng về chính trị, kinh tế và xã hội, đưa đất nước tiến theo con đường Chủ nghĩa xã hội thế kỷ XXI.
14 năm (từ 1998 đến 2012) dưới sự lãnh đạo của ông và đảng Xã hội Thống nhất Venezuela, đất nước Venezuela đã thu được nhiều thành tựu quan trọng trên mọi lĩnh vực. Đời sống của các tầng lớp nhân dân lao động được cải thiện rõ rệt, tạo nên những thay đổi sâu sắc, tích cực. Tỷ lệ người nghèo giảm từ 49,4% xuống còn 27,07%; thất nghiệp giảm còn 6,3%. Mức lương tối thiểu tăng 6 lần, lên khoảng 286 USD, thu nhập bình quân đầu người đạt 12.800 USD.
Tổng thống Hugo Chavez đặc biệt chú trọng các chương trình an sinh xã hội cho người dân, nhất là tầng lớp nghèo. Nhờ các khoản đầu tư của Chính phủ mà đời sống của đa số người dân Venezuela được cải thiện rõ rệt. Họ có nhiều cơ hội tiếp xúc với các dịch vụ y tế, giáo dục, nhà ở và xã hội. Dưới sự lãnh đạo của ông, vai trò và vị thế của Venezuela trên trường quốc tế và khu vực ngày càng được củng cố và nâng cao.
Thúc đẩy mô hình liên kết mới tại Mỹ Latinh
Không chỉ đấu tranh vì sự công bằng xã hội tại Venezuela, nhà lãnh đạo cánh tả này muốn sự công bằng này được mở rộng ra “Tổ quốc lớn” Mỹ Latinh. Chính vì vậy, sau khi lên cầm quyền, ông Chavez thúc đẩy liên kết Mỹ Latinh trên tinh thần đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau, khác hẳn với mô hình khu vực tự do thương mại toàn châu lục do Mỹ khởi xướng, và sự ra đời của Liên minh Bolivar cho các dân tộc châu Mỹ (ALBA) năm 2004 là kết quả của nỗ lực này.
Cũng theo sáng kiến của ông Chavez, Tổ chức liên kết năng lượng vùng Caribe (Petrocaribe) được thành lập năm 2005, nhằm giúp các nước trong khu vực này tiếp cận nguồn dầu mỏ phong phú của Venezuela với những điều kiện hết sức ưu đãi.
Linh cữu Tổng thống Hugo Chavez được chuyển tới Bảo tàng lịch sử quân sự ở Caracas. Ảnh: THX-TTXVN |
Cùng với việc thành lập ALBA, Petrocaribe, Tổng thống Chavez cũng đóng vai trò quyết định trong việc thành lập Liên minh các nước Nam Mỹ (UNASUR), tiếp thêm sức sống cho khối Thị trường chung Nam Mỹ (MERCOSUR), và sự ra đời của Cộng đồng các nước Mỹ Latinh và Caribe (CELAC) – một trong những sự kiện lớn nhất trong lịch sử châu Mỹ trong 200 năm gần đây.
Đánh giá về những đóng góp của Tổng thống Chavez, cựu Ngoại trưởng Anh Livingston khẳng định: “Không thể phủ nhận vai trò kết nối của ông Chavez trong khu vực Mỹ Latinh. Khu vực này đã trở thành nơi đoàn kết đi theo phong trào cánh tả, cùng nhau chống lại sự áp đặt của Mỹ và hướng theo con đường xã hội chủ nghĩa”.
Tổng thống Hugo Chavez với Việt Nam
Tình hữu nghị, đoàn kết và hợp tác giữa Việt Nam và Venezuela được bắt nguồn từ những năm tháng kháng chiến gian khổ của nhân dân Việt Nam, để rồi được nuôi dưỡng và phát triển tốt đẹp, thân thiết hơn trong suốt thời gian Tổng thống Chavez nắm quyền lãnh đạo đất nước Venezuela.
Sinh thời, Tổng thống Chavez có tình cảm vô cùng đặc biệt đối với Việt Nam. Trong nhiều cuộc gặp gỡ với các lãnh đạo Việt Nam, ông luôn nhắc tới Việt Nam như một đất nước anh hùng với sự ngưỡng mộ hiếm có.
Người dân Colombia theo dõi tin tức về sự kiện ông Hugo Chavez qua đời tại Cali, Colombia, ngày 6/3/2013. Ảnh: AFP/TTXVN |
Ông ủng hộ mạnh mẽ các chính sách thắt chặt quan hệ giữa nhân dân hai nước, đồng thời thúc đẩy hợp tác thương mại giữa Việt Nam và Venezuela. Đặc biệt, ông đã tạo nhiều cơ hội để các công ty của hai nước hợp tác về lĩnh vực dầu khí, khí đốt.
Trong những năm tháng lãnh đạo, Tổng thống Chavez đã đi thăm nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Nhưng có thể nói chuyến thăm chỉ vẻn vẹn trong hai ngày 31/7 và 1/8/2006 tới Việt Nam lại chứa đựng nhiều ý nghĩ quan trọng đối với riêng bản thân ông. Tổng thống xem đây giống hơn là một chuyến “trở về quê hương”. Bởi từ lâu, hình ảnh Việt Nam với những cái tên như Hồ Chí Minh, Võ Nguyễn Giáp, Nguyễn Văn Trỗi “ở trong trái tim tôi” như Tổng thống Chavez đã từng nói.
Tổng thống Venezuela Hugo Chavez qua đời ngày 5/3/2013, kết thúc 14 năm cầm quyền với nhiều dấu ấn, thành tích đã đưa ông trở thành một "người Mỹ Latinh vĩ đại", một nhà lãnh đạo có tầm ảnh hưởng lớn trong các nước đang phát triển và trên toàn thế giới.
Trung tâm Thông tin Tư liệu/TTXVN