Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Bùi Văn Ga. Ảnh: MĐ |
Trước hết, các trường đại học ngoài công lập đã đóng góp rất lớn cho công tác đào tạo nguồn nhân lực từ khi đất nước bắt đầu công cuộc đổi mới. Xây dựng các trường đại học ngoài công lập đã khẳng định chủ trương đúng đắn của ta khi xã hội hóa giáo dục và đào tạo và tạo điều kiện cho người dân được tiếp cận với giáo dục đại học trong khi nguồn lực nhà nước đầu tư có giới hạn.
Bộ GD- ĐT rất hoan nghênh và đánh giá cao những nỗ lực của các trường đại học ngoài công lập trong bối cảnh hoạt động giáo dục với khối ngoài công lập còn gặp nhiều khó khăn. Đối với các ngành nghề đào tạo ngoài công lập cho thấy, trước đây, chủ yếu tập trung vào các ngành quản lý, kinh tế, tài chính ngân hàng, công nghệ thông tin. Nhưng tới những năm gần đây các trường đã nỗ lực để vươn ra đào tạo các ngành khoa học công nghệ, y dược.
Hiện nay các ngành công nghệ chiếm 34% trong tổng số các ngành mà các trường đại học ngoài công lập đào tạo. Quy mô tuyển sinh của các trường ngoài công lập mới đạt khoảng 13- 14% quy mô sinh viên cả nước. Những năm gần đây các trường đại học ngoài công lập có khó khăn trong việc tuyển sinh. Cả nước có 51 trường đại học tư thục và 9 trường đại học dân lập trong tổng số 240 trường trên cả nước. Đội ngũ giáo viên các trường đại học ngoài công lập tăng nhanh từ 8.000 (2008) lên 70.000 giáo viên. Từ ban đầu trường ngoài công lập phải mượn giáo viên của các trường công lập, sau này các trường ngoài công lập đã thấy được chiến lược của mình nên đã đầu tư đào tạo giáo viên.
Bên cạnh những mặt tích cực, hoạt động của trường đại học ngoài công lập có một số khó khăn. Về cơ sở vật chất, nhìn chung, phần lớn các trường đại học ngoài công lập vẫn phải thuê mướn cơ sở vật chất, không được đầu tư theo đúng lộ trình của đề án xét thành lập trường đã trình Chính phủ nên dẫn đến một số bất cập về cơ sở vật chất, ảnh hưởng đến chất lượng.
Thứ hai, đa số các trường đại học ngoài công lập mới tập trung vào hoạt động trước mắt nhằm duy trì sự phát triển chứ chưa đi vào những vấn đề chiến lược phát triển lâu dài như đẩy mạnh nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế để nâng cao chất lượng đào tạo, tạo uy tín. Bên cạnh đó, có rất nhiều trường đại học ngoài công lập, đặc biệt là các trường dân lập xảy ra mâu thuẫn nội bộ kéo dài, khiếu kiện vượt cấp. Từ đó, làm uy tín nhà trường sút giảm và tuyển sinh ngày một khó khăn.
Vậy Bộ đã có những hỗ trợ như thế nào để tháo gỡ khó khăn của khối các trường ngoài công lập đang gặp phải?
Về các hệ thống văn bản để điều chỉnh các trường đại học ngoài công lập đã và đang dần hoàn thiện. Như các quy định được thể hiện trong Luật giáo dục, Luật giáo dục đại học. Về các văn bản quy luật hướng dẫn thi hành luật được cụ thể hóa hơn như nghị định 141, quyết định 170 của Thủ tưởng Chính phủ.
Bộ GD – ĐT luôn nhất quán là đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục, tức là tăng cường số lượng các trường đại học ngoài công lập. Bộ vẫn chủ trương trong bối cảnh hiện nay không cho thành lập các trường đại học công lập nữa nhưng những trường đại học tư thục có đầu tư lớn, chất lượng cao và không vì lợi nhuận vẫn được trình Thủ tướng xem xét, quyết định. Đó là một chủ trương mà Bộ rất khuyến khích những nhà đầu tư chất lượng, không vì lợi nhuận. Bộ luôn xem các trường đại học công lập và ngoài công lập bình đẳng như nhau, không có sự phân biệt đối xử nào trong tất cả các cơ chế, chính sách. Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ, sau khi nhậm chức đã đi thăm trường đầu tiên là trường ngoài công lập Thành phố Hồ Chí Minh. Qua đó có thể thấy rõ Bộ trưởng rất quan tâm đến các trường ngoài công lập.
Trong đào tạo cán bộ giảng dạy, đề án 911, Bộ vẫn dành xuất đào tạo giáo viên cho các trường đại học ngoài công lập như các trường đại học công lập. Tuy nhiên, tâm lý xã hội vẫn có sự phân biệt đối xử. Ví dụ một số ngành cho các trường ngoài công lập đào tạo thì dư luận phản ứng nói những ngành đó dân lập không đào tạo được.
Dư luận không hề biết trường ngoài công lập đầu tư rất tốt, tốt hơn nhiều so với các trường công lập. Vậy không có lý gì họ không thể mở chuyên ngành đào tạo theo đúng quy định. Dư luận nên đối xử công bằng với các trường ngoài công lập để họ có thể phát triển trong hệ thống giáo dục nói chung.
Để hoàn thiện hệ thống văn bản sắp tới, Bộ GD- ĐT đang thành lập tổ công tác nhằm khảo sát, đánh giá lại Hội đồng của các trường ngoài công lập trong 7 lĩnh vực: cơ chế chính sách, đội ngũ giáo viên, cơ cấu tổ chức bộ máy, cơ sở vật chất, tình hình tuyển sinh, nghiên cứu và hoạt động hợp tác quốc tế. Trên cơ sở đánh giá như vậy, tổ công tác sẽ báo cáo lãnh đạo Bộ về những điều chỉnh cần thiết để chúng ta xây dựng lại hệ thống các quy định liên quan đến các trường đại học ngoài công lập về phát triển lâu dài.
Bộ đề nghị các bộ, ngành, đặc biệt các địa phương tiếp tục hỗ trợ các chính sách cần thiết để các trường đại học ngoài công lập phát triển. Ví dụ như chính sách đất đai, thuế,… tạo điều kiện cho các trường đại học ngoài công lập tiếp cận với các khoản vay ưu đãi để có thể phát triển. Đề nghị Bộ Tài chính hỗ trợ tài chính cho các trường thông qua việc hỗ trợ cho học sinh. Tức là học sinh học trường công lập hay ngoài công lập đều được hỗ trợ như nhau. Như vậy, sự công bằng mới được thực hiện bền vững hơn.
Vậy các trường ngoài công lập sẽ phải làm những gì để những khó khăn, vướng mắc cấp bách như đã nói ở trên được giảm thiểu, thưa Thứ trưởng?
Về các trường ngoài công lập, Bộ đề nghị các trường thực hiện đầy đủ cam kết đầu tư phát triển nhà trường trong dự án thành lập trường, bởi việc này thể hiện việc đảm bảo chất lượng. Các trường phải xây dựng chiến lược phát triển lâu dài, tạo thương hiệu để tuyển sinh cho tốt. Bộ luôn tạo điều kiện cần thiết để các trường đại học ngoài công lập tuyển sinh. Tất cả các đề xuất của Hiệp hội các trường ĐH, CĐ Việt Nam Bộ đều xem xét, cân nhắc và tiếp thu.
Các trường phải thực hiện đầy đủ quy định của pháp luật về các trường đại học ngoài công lập. Đặc biệt là việc chuyển đổi từ dân lập sang tư thục để hoạt động trong hành lang pháp lý. Chúng ta phải xây dựng hệ thống quản trị đại học đoàn kết nội bộ, ảnh hưởng đến hoạt động lâu dài của nhà trường.
Đối với mô hình trường đại học tư thục, có rất nhiều ý kiến tâm huyết, trường đại học ngoài công lập muốn hoạt động bên vững lâu dài phải có mô hình quản trị 1 thành viên. Đến nay, nhiều trường đang thực hiện giao quyền tự chủ cho các nhà trường và có17 trường công lập thực hiện. Nhà nước đầu tư cho trường ban đầu, nhà trường có một bộ máy quản trị tốt. Đây là mô hình đa dạng hóa các loại hình ngoài công lập, công lập tự chủ, công lập… làm cho hệ thống giáo dục nước nhà phát triển mạnh, đáp ứng nhu cầu học tập của người dân, chất lượng ngày một nâng cao.
Xin cám ơn Thứ trưởng!