‘Giải mã’ tên gọi các loại vũ khí của Nga

Máy chiến đấu, tên lửa, xe tăng… do Nga sản xuất thường được đặt tên theo sự kết hợp giữa chữ và số. Tuy nhiên, mỗi chủng loại lại có cách đặt riêng.

Máy bay: Đặt theo nhà sản xuất, chức năng, dòng phát triển

Theo truyền thống, các máy bay do Nga sản xuất thường được đặt theo tên của tổng công trình sư, các văn phòng thiết kế đảm trách việc nghiên cứu, chế tạo. Đi cùng với đó là ký tự số để mô tả dòng máy bay. Thông thường, số lẻ dùng cho các loại máy bay chiến đấu, tấn công, đánh chặn, nhưng cũng có những trường hợp ngoại lệ, ví như máy bay ném bom chiến lược Tu-95 hay máy bay vận tải An-125.


Lấy ví dụ về Su-27. “Su” là tên viết tắt của Văn phòng Sukhoi – đơn vị phát triển loại máy bay này; còn 27 là chỉ thứ tự dòng máy bay chiến đấu do Sukhoi thiết kế. Thường thì các chữ cái sẽ đi kèm liền sau số thứ tự này. Đầu tiên là chữ “S”, tức là số serial sản phẩm khi được sản xuất thương mại. Tiếp đó là “M”dùng để chỉ một biến thể đã được hiện đại hóa (Modernised).

Ngoài ra, đôi khi còn có thể xuất hiện chữ cái K (viết tắt của từ commercial, tiếng Nga là Kommersant), là phiên bản dành cho xuất khẩu thương mại; hoặc ký “UB” có nghĩa là huấn luyện chiến đấu, chỉ biến thể chuyên dùng cho bay huấn luyện.

Khi mà một máy bay ném bom, tiêm kích có được khả năng tấn công mới khác biệt nhưng dựa trên nền tảng nguyên mẫu hiện có, thì các kí tự và số cũng có sự thay đổi theo. Ví dụ như một loạt các biến thể dựa trên thiết kế của Su-27 thì đều được mang tên mới là Su-30 (đa nhiệm), Su-34 (cường kích), Su-35 (đa nhiệm).

Xe tăng: Chủ yếu theo năm

Đối với chủng loại vũ khí này, luôn có ký tự phổ quát là T, tức là xe tăng (Tank). Tiếp đó là năm mà loại bọc thép này chuẩn bị được đưa vào phiên chế chính thức trong quân đội. Ví dụ: Tăng T-72 được biên chế vào năm 1973, T-62 và T-64 thì xuất hiện vào những năm đầu thập kỉ 1960. Trước khi được biên chế, các loại xe tăng này thường được biết đến với tên gọi là “Object”. Ví dụ như, loại xe tăng mới nhất của Nga là Armata (dựa trên xe khung gầm Armata) vẫn được gọi là “Object 148”; nhưng sau khi được biên chế chính thức nó được gọi với tên chính thức là T-14, vì năm 2014 quân đội Nga đã tiếp nhận những loạt xe tăng đầu tiên này.


Liên quan đến chữ đi liền theo số, câu chuyện cũng giống như đối với cách đặt tên đối với máy bay, ngoại trừ các phiên bản nâng cấp sẽ có thêm ký tự “A” hoặc “B” ngoài chữ “M”. Chữ “K” chỉ loại xe tăng chỉ huy còn “C” dùng cho phiên bản xuất khẩu. Duy nhất là trường hợp khác biệt của loại T-90, mẫu xe tăng bán chạy nhất thế giới giai đoạn 2001-2010: Nga đã đặt tên cho vũ khí này một cách “ngẫu nhiên”. Thực chất, đó là bản nâng cấp của T-72 và được biên chế trong quân đội Nga với tên gọi T-72BU.

Pháo, tên lửa: đa dạng, biến hóa

Pháo mặt đất thường được đặt tên khá cụ thể. Ký hiệu bắt đầu bằng “9K” dùng để chỉ các loại tên lửa hoặc đạn của các loại tổ hợp pháo phản lực phóng loạt (MLRS). Ký hiệu “2C” chỉ các loại pháo tự hành; còn “2A” là để định danh các loại pháo kéo và “2B” là cho các loại cối hay tổ hợp phóng rocket trên xe thiết giáp.


Riêng với tên lửa và các tổ hợp phòng thủ, thì việc đặt tên có phức tạp hơn. Lý do nằm ở chỗ, các chủng loại vũ khí này thường đi theo dạng hệ thống, mỗi bộ phận cấu thành lại có đặc điểm kĩ thuật, chỉ số khác nhau. Ví dụ như với S-300: Đó là cả radar cảnh báo; mạng radar tìm mục tiêu, dẫn đường tên lửa; cơ số tên lửa, hệ thống nạp… Trong tên gọi S-300 và S-400, thì con số đi sau này có ý chỉ tầm bắn tối đa của tên lửa (300km, 400km). Ngoài ra, một số loại tên lửa có thể được gọi tên theo hình dáng, ví dụ như Igla (mũi kim), Strela (mũi tên)…


Hoài Thanh (Theo Russia India Report)