Bỏ thu phí cảng biển, gỡ khó cho doanh nghiệp vận tải thủy

Bất hợp lý

Thống kê của Cục Đường thủy nội địa Việt Nam (Bộ GTVT) cho biết, bình quân mỗi năm có hàng trăm nghìn container hàng hóa quá cảnh vận chuyển bằng đường thủy tại TP Hồ Chí Minh, Hải Phòng… thông qua cảng biển nội địa đi các nước Đông Nam Á, riêng tại TP Hồ Chí Minh có khoảng 150.000 container.

Với mức thu phí hiện nay áp dụng thấp nhất 15.000 đồng/tấn và cao nhất 4,4 triệu đồng/tấn tùy theo chủng loại hàng hóa và container; đối với hàng hóa nhập khẩu, hàng hóa xuất khẩu mở tờ khai áp dụng mức 500.000 đồng/container 20ft, 1 triệu đồng/ container 40ft và 30.000 đồng/tấn đối với hàng lỏng, hàng rời không đóng trong container… là tương đối cao và đang dồn thêm gánh nặng chi phí phát sinh cho doanh nghiệp vận tải thủy, nhất là trong bối cảnh dịch COVID-19 gây nhiều bất lợi.

Do đó, các doanh nghiệp vận tải thủy kiến nghị, việc thu thêm phí sử dụng công trình kết cấu hạ tầng, công trình dịch vụ tiện ích công cộng trong khu vực cửa khẩu, cảng biển là bất hợp lý, làm tăng gánh nặng chi phí cho doanh nghiệp (tăng khoảng 330 tỷ đồng/năm) và tăng giá cước vận chuyển...

Tại văn bản gửi Bộ GTVT mới đây, Cục Đường thủy nội địa Việt Nam cũng đánh giá, việc thu phí hạ tầng cảng biển đối với hàng quá cảnh, chuyển khẩu bằng đường thuỷ nội địa này là bất hợp lý, bởi hàng quá cảnh, chuyển khẩu chỉ luân chuyển trong khu vực nội bộ cảng và chuyển đi bằng đường thủy, không gây ùn tắc giao thông, không sử dụng công trình kết cấu hạ tầng, công trình dịch vụ trong khu vực cửa khẩu cảng biển; đồng thời, kiến nghị các cơ quan quản lý Nhà nước tạm dừng thu phí trong điều kiện dịch bệnh. Mức thu phí và thời gian bắt đầu cũng như kết thúc thu phí phải hợp lý đảm bảo “cơ bản bù đắp chi phí đầu tư” của Luật Phí và Lệ phí, cũng như đảm bảo bình đẳng giữa các doanh nghiệp.

Đại diện Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản (VASEP) chia sẻ, việc thu phí hạ tầng cảng biển với phương tiện thủy khiến phí chồng phí. Doanh nghiệp sẽ phải trả phí lên tới hàng tỷ đồng/năm. Đơn cử, một doanh nghiệp của VASEP mỗi năm xuất 3.000 container, thì phải trả tới 5,5 tỷ đồng/ năm, cộng với phí trạm BOT 7,5 tỷ đồng/năm. Như vậy, một năm doanh nghiệp phải trả tới 13 tỷ đồng…

Các chuyên gia cho rằng, hàng hóa đi bằng phương tiện thủy chỉ sử dụng luồng đường thủy quốc gia do Trung ương đầu tư, không sử dụng công trình, hạ tầng đường bộ, nên việc thu phí hạ tầng đối với hàng hóa đi đường thủy là thiếu thực tế. Chính sách này cần được “cởi bỏ” để tạo động lực thu hút hàng hóa cho các tuyến đường thủy.

Theo ông Trần Đỗ Liêm, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải thủy Việt Nam, từ tháng 8/2020, mỗi container 20 feet vận chuyển bằng sà lan vào cảng biển Hải Phòng phải nộp 230.000 đồng và 460.000 đồng/container 40 feet. Hàng rời (lỏng) xuất nhập khẩu phải nộp 14.000 đồng/tấn cho khoản phí sử dụng công trình, kết cấu hạ tầng, công trình dịch vụ, tiện ích công cộng. Đơn giá vận chuyển bằng đường thủy đang xấp xỉ giá vận chuyển bằng đường bộ. Thậm chí, tổng chi phí cho chuỗi dịch vụ container từ cảng về kho cao hơn và nếu không có các cơ chế tháo gỡ, mục tiêu hút hàng từ đường bộ sang đường thủy sẽ tiếp tục gặp khó.

Gỡ rào cản

Dự thảo quyết định của Thủ tướng về cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển GTVT đường thủy nội địa (thay thế Quyết định số 47/2015, do Cục Đường thủy nội địa VN chủ trì xây dựng) quy định không thu khoản phí trên đối với hàng hóa được vận chuyển bằng phương tiện đường thủy nội địa.

Theo ông Lê Minh Đạo, Phó cục trưởng Cục Đường thủy nội địa Việt Nam, dự thảo quyết định có sự tham gia rộng rãi ý kiến của cộng đồng doanh nghiệp, cơ quan quản lý, địa phương để thống nhất đề xuất giải pháp tháo gỡ các vướng mắc phát sinh và bổ sung cơ chế, chính sách mới. Dự thảo quy định Bộ Tài chính thực hiện sửa đổi, bổ sung Thông tư hướng dẫn về danh mục nguyên tắc thu, miễn giảm phí, lệ phí thuộc thẩm quyền quyết định của HĐND cấp tỉnh, theo hướng không thu phí hạ tầng cảng biển với hàng hóa vận chuyển bằng phương tiện thủy. UBND cấp tỉnh báo cáo HĐND cùng cấp để miễn loại phí trên.

Dự thảo cũng đề xuất phương tiện thủy khi vào, rời khu vực cảng hàng hải được áp dụng mức phí, lệ phí theo quy định về mức thu, chế độ thu, nộp quản lý và sử dụng phí, lệ phí áp dụng tại cảng, bến thủy để giảm chi phí vận tải.

Qua tìm hiểu, dự thảo quyết định này kế thừa, bổ sung các cơ chế, chính sách ưu tiên được triển khai trong 5 năm qua theo Quyết định số 47/2015 của Thủ tướng Chính phủ. Trong đó, giai đoạn 2022 – 2026, ưu tiên bố trí mỗi năm tăng 1,3 lần vốn sự nghiệp kinh tế cho công tác bảo trì đường thủy so với năm trước; tổ chức đấu thầu bảo trì đường thủy 3 năm/lần để tăng nguồn lực duy trì thông suốt hệ thống luồng tuyến vận tải, miễn lệ phí trước bạ cho phương tiện thủy...

Ngoài ra, dự thảo quyết định cũng đề xuất cơ chế, chính sách mới như: Ưu tiên tiếp cận các nguồn vốn vay quốc tế có ưu đãi để đầu tư kết cấu hạ tầng đường thủy kết nối đường thủy với các cảng biển chính.