Dự báo, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) năm 2013 tăng khoảng 6% so với năm 2012 là mức tăng thấp nhất trong khoảng 10 năm gần đây. Có được kết quả này là nhờ những chính sách điều hành kịp thời của Chính phủ. Để làm rõ hơn vấn đề này, phóng viên Thông tấn xã Việt Nam đã có cuộc trao đổi với Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê Nguyễn Bích Lâm (ảnh).
* Tổng cục trưởng đánh giá thế nào về tốc độ tăng CPI trong năm 2013?
Tổng cục Thống kê dự báo CPI năm 2013 tăng khoảng 6% so với năm 2012. Tôi cho rằng CPI năm nay có tốc độ tăng thấp nhất trong khoảng 10 năm gần đây. Như vậy, mục tiêu kiểm soát lạm phát của Quốc hội năm nay sẽ đạt được.
Năm 2013, cả nước có 17 tỉnh, thành phố điều chỉnh giá dịch vụ y tế khiến CPI của nhóm thuốc và dịch vụ y tế tăng 19,5% so với tháng 12 năm trước, đóng góp vào chỉ số chung cả nước xấp xỉ 1,1%. Các địa phương cũng tiếp tục thực hiện lộ trình tăng học phí làm cho CPI nhóm giáo dục tăng trên 11%, đóng góp vào chỉ số chung cả nước tăng khoảng gần 0,7%.
Bên cạnh đó, một ảnh hưởng nữa khiến CPI tăng là do giá xăng dầu được điều chỉnh 4 đợt tăng giá và 6 đợt giảm giá. Như vậy, giá xăng dầu trong năm đã tăng 2,15%, góp phần vào tăng CPI chung là 0,08%. Giá điện cũng được điều chỉnh 2 đợt (tháng 1 và tháng 8/2013) với mức tăng tổng cộng 10%; giá gas tăng mạnh 2 đợt (tháng 7 và tháng 12) khiến cho cả năm giá gas tăng gần 5%.
Không những thế, trong năm 2013, nước ta phải hứng chịu 15 cơn bão; trong đó, mạnh nhất là cơn bão số 14 và 15 đã gây thiệt hại lớn về người và tài sản của nhân dân, khiến cho giá cả tăng cục bộ ở một số tỉnh trực tiếp bị ảnh hưởng bão.
* Theo ông, đâu là nguyên nhân chủ yếu khiến CPI tăng thấp?
Tôi cho rằng, CPI năm 2013 tăng thấp chủ yếu do vụ đông xuân, vụ hè thu năm nay được mùa trên cả nước nên nguồn cung lương thực dồi dào, cùng với đó là sức mua phục hồi chậm, tổng cầu thấp. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ xã hội năm 2013 ước tăng 12,6%, loại trừ yếu tố giá chỉ tăng 5,6%, thấp hơn so với năm 2012 (tăng 6,2%). Trong khi đó, các doanh nghiệp bị tồn đọng sản phẩm. Chỉ số tồn kho tính đến 1/11/2013 toàn ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tăng 9,4% so với cùng thời điểm năm 2012 cao hơn chỉ số tồn kho tính đến hết năm 2012 (năm 2012 tăng 6,9%).
Bên cạnh những nguyên nhân vừa đề cập ở trên, nguyên nhân cơ bản có tính chất quyết định đó chính là kết quả điều hành chính sách kịp thời của Chính phủ. Theo đó, các cấp, các ngành triển khai quyết liệt các biện pháp, chính sách có hiệu quả về tăng cường quản lý giá thị trường, cung cầu hàng hóa, chống buôn lậu, hàng giả, hàng nhái; bình ổn thị trường giá cả, kiềm chế tốc độ tăng CPI và kiềm chế lạm phát những tháng cuối năm 2013.
Trong năm, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam điều hành chính sách tiền tệ, tỷ giá, thị trường vàng linh hoạt và hiệu quả cũng đóng góp vào mục tiêu kiềm chế lạm phát. Từ mức lãi suất huy động 18%/năm trong năm 2011, khiến lãi suất cho vay cao tới 23-25%/năm, đến nay, trần lãi suất huy động đã giảm về mức 7%/năm và chỉ áp dụng đối với kỳ hạn dưới 6 tháng, mức lãi suất cho vay được điều chỉnh xuống mức hợp lý hơn, quanh ngưỡng 10-12%/năm, khiến tỷ trọng những khoản cho vay có lãi suất 13%/năm chiếm hơn 70% tổng dư nợ cho vay trên toàn hệ thống.
Tốc độ tăng trưởng tín dụng không quá "nóng" như trước, mà đã trở về trạng thái cân bằng và ổn định hơn. Chênh lệch tỷ giá giữa thị trường chính thức và tự do được thu hẹp, tỷ lệ đô la hóa giảm mạnh. Thị trường vàng cũng không còn bị "sốt" và nhu cầu vàng trong dân đã bão hòa nên khoảng cách giữa giá vàng trong nước và thế giới dần được thu hẹp. Tôi cho rằng, yếu tố phối hợp chính sách giữa các bộ, ngành được triển khai nhịp nhàng hơn, hiệu quả hơn, vì vậy, đã hạn chế tác động ngược của việc thực thi chính sách.
* Tổng cục Thống kê dự báo CPI trong năm tới như thế nào, trước mắt là tháng đầu năm, tháng giáp Tết Nguyên đán Giáp Ngọ, thưa ông?
Theo tôi, CPI tháng 12/2013 sẽ tăng không cao, tương đương các tháng trước. Tuy nhiên, vào dịp Tết Nguyên đán, CPI của tháng 1/2014 có khả năng sẽ tăng cao hơn các tháng cuối năm 2013 do nhu cầu mua sắm cuối năm và nhu cầu chuẩn bị hàng Tết tăng.
CPI tháng đầu năm tăng là chuyện rất bình thường vì chịu tác động tăng bởi một số yếu tố như: nhu cầu sản xuất, chế biến và dự trữ thực phẩm cũng như hàng hóa khác phục vụ Tết Nguyên đán tăng. Mặt khác yếu tố mùa vụ (thời tiết lạnh tại khu vực phía Bắc cùng với dịp lễ, Tết sắp đến) nên nhu cầu đối với một số mặt hàng thực phẩm, nhiên liệu, may mặc, mũ nón, giầy dép, giao thông công cộng tăng có thể tác động gây tăng giá. Tuy nhiên, hiện nay, sức mua còn yếu, tác động giá do tâm lý được hạn chế sẽ là những yếu tố góp phần giảm áp lực tăng CPI của tháng 1/2014.
Ở nước ta, trạng thái lạm phát thấp thực tế là một cân bằng không bền và dễ bị phá vỡ, trong khi tình trạng lạm phát cao có khuynh hướng dễ quay lại. Năm 2014 cũng có nhiều yếu tố có thể gây tác động làm tăng CPI như: việc nới tỷ lệ thâm hụt ngân sách lên 5,3% so với GDP; phát hành thêm trái phiếu Chính phủ sẽ làm lượng tiền trong lưu thông tăng lên; cùng với lộ trình tăng dịch vụ giáo dục, y tế, giá điện, giá nước. Tuy nhiên với mục tiêu kiểm soát lạm phát của Chính phủ đã đề ra cùng với sự quyết tâm của các bộ, ngành, địa phương, Tổng cục Thống kê dự báo CPI năm 2014 sẽ chỉ tăng khoảng 7%.
* Xin cảm ơn Tổng cục trưởng!
Thúy Hiền (thực hiện)