Ảnh minh họa. Nguồn: TTXVN |
Theo GS.TS Trần Đình Long, việc lựa chọn phương án tính giá điện cần phải cân nhắc đến lợi ích của các hộ nghèo, hộ khó khăn, nhưng vẫn phải đảm điều tiết sử dụng điện. Số bậc thang càng nhiều thì việc điều tiết càng tốt hơn.
Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã đưa ra 3 phương án điều chỉnh giá điện; trong đó có phương án giữ nguyên 6 bậc như hiện hành.
"Với phương án giữ nguyên 6 bậc, nhiều ý kiến cho rằng gây khó khăn trong ghi công tơ, tính toán giá thành…, tôi cho rằng không có gì khó khăn, chỉ là những phép tính nhân và cộng. Đồng thời, những ý kiến phản đối để nhiều bậc là không thoả đáng”, ông Long nói.
Tuy nhiên, với phương án này, EVN có thể cải tiến ở 2 điểm. Thứ nhất, có thể gộp 2 bậc đầu tiên vào làm 1 bậc, bởi mức chênh lệch giá giữa 2 bậc này là không lớn, giá gần ngang nhau. Thứ hai là khi đưa ra bước nhảy giá điện giữa các bậc cần có quy luật: tăng tỷ lệ, tuyến tính và tăng bao nhiều đồng/kWh ?
GS.TS Trần Đình Long bày tỏ, cần tính toán lượng điện năng sử dụng là bao nhiêu để đưa ra bậc thang tính giá điện. Mức 6 bậc hay 5 bậc không có gì khác biệt nhưng bước nhảy thì phải cố định, hoặc theo tỷ lệ tăng dần.
Muốn đơn giản hoá thì dùng bậc cố định nhưng nếu muốn điều tiết mạnh thì dùng tỷ lệ tăng mạnh hơn ở những bậc sau. Tuy nhiên, dù quyết định sử dụng phương án nào cũng cần phải có sự giải thích rõ ràng với công luận.
Các chi phí ngoài ngành của EVN không tính vào giá điện
Ông Nguyễn Anh Tuấn, Cục trưởng Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công Thương) cho biết, các khoản chi phí đầu tư của các công trình ngoài ngành của EVN như bể bơi, sân tennis… không được tính vào chi phí sản xuất kinh doanh của đơn vị. Do đó, các khoản chi phí này không nằm trong giá điện vừa thay đổi.
Giá thành sản xuất điện được dựa trên cơ sở chi phí 4 khâu bao gồm phát điện, truyền tải, phân phối bán lẻ, phụ trợ và quản lý ngành… Trong đó khâu chi phí phát điện là lớn nhất, chiếm khoảng 78%... Còn lại là khâu phân phối bán lẻ,̀ truyền tải và quản lý ngành.
Theo ông Nguyễn Anh Tuấn , c ơ sở để xây dựng giá điện được dựa trên báo cáo kiểm tra giá thành do kiểm toán độc lập kiểm tra ở các yếu tố cấu thành giá điện, tính toán sản xuất kinh doanh điện, mà không được tính các chi phí hoạt động sản xuất, kinh doanh ngoài ngành của EVN.
EVN cũng không được đưa vào giá thành điện các chi phí trong quản lý, hoạt động ngoài ngành và các hoạt động không liên quan đến sản xuất kinh doanh điện. Trong báo cáo kiểm tra giá thành cũng nêu rõ, các chi phí như xây sân tennis, bể bơi không được tính toán vào giá thành sản xuất điện.
Ông Nguyễn Anh Tuấn cho hay, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định số 2256/QĐ-BCT quy định giá bán điện mới, áp dụng từ ngày 16/3/2015. Theo đó mức giá bán lẻ điện bình quân là 1.622,01 đồng/kWh (chưa bao gồm thuế giá trị gia tăng).
Trên cơ sở kế hoạch sản xuất kinh doanh các năm 2014 và 2015 của EVN, đồng thời sau khi có kết quả kiểm tra giá thành của đơn vị kiểm toán độc lâp, Bộ Công Thương đã hoàn chỉnh và xin ý kiến các Bộ, ngành liên quan như Bộ Kế hoạch Đầu tư, Bộ Tài chính kiểm tra kết quả này.
Trong quá trình tính toán giá điện cho năm 2015, Bộ Công Thương cũng đã nghiên cứu ảnh hưởng của giá điện đến tốc độ phát triển kinh tế, đời sống nhân dân thông qua tốc độ tăng trưởng GDP, CPI…Sau khi có kết quả, các Bộ đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ và sau khi được Thủ tướng Chính phủ xem xét đồng ý, Bộ Công Thương đã quyết định tăng mức giá bán lẻ bình quân lên 1622,01 đồng/kWh. Với quy trình này, Việt Nam đã thực hiện điều chỉnh giá bán lẻ điện đúng theo cơ chế giá thị trường…
Tỷ giá chỉ là một trong 4 yếu tố điều chỉnh giá điện
Cục trưởng Cục Điều tiết điện lực cho biết, cơ cấu biểu giá điện các đơn vị chức năng đang thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, tuy nhiên, tỷ giá chỉ là một trong 4 yếu tố để điều chỉnh giá điện. Khi xem xét điều chỉnh giá điện, các đơn vị xem xét điều chỉnh tổng hòa cả 4 yếu tố gồm, chênh lệch tỷ giá, cơ cấu nguồn huy động, giá nguyên liệu (than, dầu, khí) hoặc chi phí mua nguồn điện.
“Phải tổng hoà các yếu tố này với biểu giá bán lẻ điện bình quân, nếu có thay đổi thì mới thay đổi được giá bán và khoảng cách thay đổi là phải sau 6 tháng. Như vậy, ý kiến dư luận cho rằng việc xem xét thay đổi ngay giá điện do ảnh hưởng của chênh lệch tỷ giá là không phù hợp”, ông Tuấn nói.
Liên quan đến vấn đề này, ông Hoàng Văn Tùy, Phó Trưởng Ban Tài chính – Kế toán EVN cho hay, Tập đoàn này có sử dụng nguồn vốn vay ngoại tệ rất lớn để đầu tư các nhà máy điện. Khi tỷ giá được điều chỉnh tăng dẫn đến chênh lệch tỷ giá và phát sinh số lỗ tương đối lớn như đã báo cáo Bộ Công Thương.
Ông Hoàng Văn Tùy phân tích, phần chênh lệch tỷ giá được phân làm 2 phần đó là chênh lệch tỷ giá thực hiện trong năm. Tức là trong năm đó EVN phải mua ngoại tệ để trả cho số dư của nợ gốc phải trả cho năm đó và lãi bằng ngoại tệ trong năm tài chính.
Theo đó, đầu năm tỷ giá khác, giữa năm tỷ giá khác, trong khi Tập đoàn phải dùng VND để mua ngoại tệ trả nợ gốc cho những hợp đồng huy động vay và như vậy sẽ phát sinh giữa giá mua USD tại thời điểm mua để trả và tỷ giá đầu năm. Khoản đó được gọi là chênh lệch tỷ giá thực hiện trong năm.
Còn một khoản chênh lệch tỷ giá nữa theo quy định của Bộ Tài chính là đến ngày 31/12 hàng năm, các doanh nghiệp phải đánh giá lại khoản nợ ngoại tệ có số dư đến cuối năm. Khoản này sẽ được tính lại tỷ giá cập nhập tại thời điểm đó.
Như vậy, tỷ giá được tính lại cuối năm so với tỷ giá tính từ đầu năm gọi là chênh lệch tỷ giá đánh giá lại cuối năm của các khoản nợ có gốc là ngoại tệ. Khoản phát sinh này về mặt tài chính nó sẽ dự phòng để trả cho những khoản nợ đến hạn trong tương lai. Hiện tại Tập đoàn chưa trả nợ ở khoản dư nợ này.
Để giảm áp lực tăng chi phí đột ngột, EVN đã báo cáo Bộ Công Thương, Bộ Tài chính và Thủ tướng cho phép phân bổ chênh lệch tỷ giá được đánh giá lại cuối năm 2011, năm 2012 còn tồn lại và đến hết năm 2015 để giảm chi phí sản xuất kinh doanh điện, tránh dồn vào một vài năm gây áp lực quá lớn vào chi phí và giá điện.