Những chiêu trò vi phạm trong hoàn thuế giá trị gia tăng

Theo đại diện Tổng cục Thuế, cơ quan thuế vừa phải đảm bảo giải quyết nhanh chóng hồ sơ hoàn thuế giá trị gia tăng (GTGT), tạo thuận lợi cho sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp; đồng thời vẫn phải thực hiện các giải pháp nghiệp vụ để phòng chống gian lận hoàn thuế.

"Việc đẩy nhanh hoàn thuế cũng phải trên cơ sở kiểm duyệt chặt chẽ để không gây rủi ro thất thu ngân sách Nhà nước", đại diện Tổng cục Thuế cho biết.

Cũng theo đại diện Tổng cục Thuế, doanh nghiệp sử dụng hóa đơn bất hợp pháp, kê khai khấu trừ thuế GTGT đầu vào để lập hồ sơ xin hoàn thuế GTGT, là thủ đoạn đã được ngành Thuế nhận diện và quyết liệt xử lý trong thời gian qua. Qua thanh tra, kiểm tra, cơ quan thuế vạch ra nhiều dấu hiệu, chiêu trò vi phạm trong hoàn thuế GTGT trọng tâm tập trung ở 3 dấu hiệu.

Thứ nhất, thủ đoạn, hành vi của các đối tượng gian lận hoàn thuế chủ yếu xảy ra tại khâu trung gian (F1, F2) mua bán hàng hóa. Các doanh nghiệp trong khâu trung gian sau khi xuất hóa đơn cho doanh nghiệp F1 thì tạm dừng kinh doanh hoặc bỏ trốn, việc kê khai doanh thu và thuế giữa các doanh nghiệp trung gian không khớp đúng, doanh nghiệp bán (F2) kê khai doanh thu nhỏ nhưng doanh nghiệp mua (F1) kê khai khấu trừ lớn.

Đồng thời, việc thanh toán qua ngân hàng được Cục thuế xác minh thì thanh toán tiền đều được thực hiện qua ngân hàng, tuy nhiên việc thanh toán tiền hàng và rút tiền từ ngân hàng đều diễn ra trong cùng 1 ngày và cùng tên một người rút tiền.

Thứ hai, doanh nghiệp hoàn thuế GTGT sử dụng hóa đơn bất hợp pháp (mua của các doanh nghiệp không có hoạt động sản xuất kinh doanh) hoặc sử dụng hóa đơn của các doanh nghiệp bỏ địa chỉ kinh doanh, thay đổi trạng thái hoạt động liên tục tại nhiều địa phương khác nhau để kê khai khấu trừ thuế GTGT đầu vào và lập hồ sơ xin hoàn thuế GTGT.

Thứ ba, doanh nghiệp hoàn thuế lập chứng từ, hồ sơ xin hoàn thuế nhưng không có hàng hóa mua vào, không có kho hàng bến bãi, không có phương tiện vận chuyển, mua hóa đơn để hợp thức hóa đầu vào hoặc sử dụng hóa đơn của các doanh nghiệp bỏ địa chỉ kinh doanh (từ ngày 1/7/2022 trở về trước).

Ngoài các dấu hiệu chung nêu trên, đối với mỗi nhóm ngành hàng, lĩnh vực hàng xuất khẩu lại phát sinh những dấu hiệu vi phạm tinh vi hơn. Cụ thể, các doanh nghiệp có hàng hóa nhập khẩu là linh kiện điện tử nâng khống giá trị lô hàng xuất khẩu, khi nhập khẩu các doanh nghiệp nhập khẩu khai báo giá trị nhập khẩu rất thấp, nhưng khi doanh nghiệp khác xuất khẩu thì khai báo giá trị rất cao so với giá nhập khẩu và chênh lệch nhau trên 50 lần, nguồn gốc hàng hóa thì không rõ ràng...

Theo đại diện Tổng cục Thuế, tính từ ngày 1/1/2023 đến 21/6/2023, tổng số doanh nghiệp tham gia hoàn thuế điện tử là 5.247 trên tổng số 5.280 doanh nghiệp hoàn thuế, đạt tỷ lệ 99%. Số hồ sơ tiếp nhận hoàn điện tử là 8.523 hồ sơ trên tổng số 8.561 hồ sơ, đạt tỷ lệ 99%. 

Quy định hiện hành về hoàn thuế GTGT rất rõ ràng, dễ hiểu. Doanh nghiệp chỉ cần đáp ứng những điều kiện cụ thể như: Hợp đồng mua bán hàng hoá, tờ khai hải quan, hoá đơn, chứng từ thanh toán qua ngân hàng… Nếu đã đảm bảo các tiêu chí trên, sau khi xét duyệt, cơ quan thuế sẽ tiến hành hoàn thuế. Thời gian quy định cho hoàn trước kiểm tra sau là 6 ngày làm việc, còn kiểm tra trước hoàn sau là 40 ngày làm việc.

''Nếu doanh nghiệp đã nộp đầy đủ hồ sơ đề nghị hoàn thuế theo đúng quy định của Luật Quản lý thuế và tuân thủ đầy đủ pháp luật thuế, mà cơ quan thuế vẫn không giải quyết hồ sơ hoàn thuế, hoặc giải quyết chậm thời hạn, thì đó là trách nhiệm của cơ quan thuế. Còn nếu doanh nghiệp không nộp đầy đủ hồ sơ đề nghị hoàn thuế hoặc vi phạm pháp luật, cơ quan thuế không giải quyết hoàn thuế là đúng quy định pháp luật'', PGS TS Lê Xuân Trường - Trưởng khoa Thuế và Hải quan (Học viện Tài chính) cho biết.

Một số chuyên gia kinh tế cho rằng: Những trường hợp có rủi ro cao về thuế, cơ quan thuế phải xếp hồ sơ hoàn thuế vào diện kiểm tra trước hoàn thuế sau, để có thời gian kiểm tra kỹ lưỡng thực chất các giao dịch kinh tế của doanh nghiệp và phát hiện các hành vi vi phạm pháp luật của doanh nghiệp nhằm mục đích gian lận, chiếm đoạt tiền thuế của Nhà nước.

Giai đoạn 2011 - 2020, hệ thống pháp luật thuế đã được hoàn thiện đồng bộ, hiện đại, tương thích với các thông lệ quốc tế…, điều này góp phần thúc đẩy sản xuất, kinh doanh, khuyến khích đầu tư, kinh doanh, đổi mới công nghệ, giảm chi phí về thời gian và tiền bạc cho người nộp thuế, góp phần cải thiện môi trường đầu tư, nâng cao khả năng cạnh tranh của nền kinh tế...

Tuy nhiên, khi giải quyết hoàn thuế, nếu chủ quan, lơ là chính cán bộ thuế sẽ chịu trách nhiệm buông lỏng quản lý, gây hậu quả nghiêm trọng, gây thất thu cho ngân sách nhà nước mà điển hình nhìn từ vụ Thuduc House vừa qua.