Sắp ban hành tiêu chuẩn QR Code để mở rộng thanh toán không dùng tiền mặt

Bảo mật thông tin, an toàn thanh toán

Để thanh toán, người dùng chỉ cần mở ứng dụng Mobile Banking của các ngân hàng, chọn tính năng QR Pay, sau đó dùng camera điện thoại quét lên mã vạch. Chương trình sẽ tự động điền các thông tin cần thiết cho việc thanh toán, người dùng không cần phải nhập thêm thông tin nào khác. Ngoài việc tự thanh toán, người dùng còn có thể nhờ người nhà thanh toán dùm, bằng cách chỉ cần cung cấp mã hóa đơn của mình hoặc đơn giản nhất là chụp ảnh mã QR Code được in trên hóa đơn và gửi cho người nhà để thanh toán.

Chuyên gia kinh tế - tài chính TS.LS Bùi Quang Tín, CEO trường Doanh nhân Bizlight, cho biết so với hình thức thanh toán bằng tiền mặt, bằng thẻ… thanh toán qua QR Code (Quick Response Code - mã phản hồi nhanh, mã vạch ma trận) bảo mật cho người dùng tốt hơn, nhất là trong bối cảnh nhiều vụ hacker tung thông tin thanh toán của khách hàng với các doanh nghiệp (DN) gây lo ngại gần đây.

Hiện nay, đã có khoảng gần 20 ngân hàng sử dụng công nghệ QR Code trên các ứng dụng Mobile Banking, như BIDV, Vietcombank, VietinBank, Agribank, TPBank, VPBank, Maritime Bank, SCB, SHB.... Để khuyến khích người dùng, một số ngân hàng đã tung ra các chương trình khuyến mãi, hoàn tiền nếu sử dụng QR Code để thanh toán. Ngoài ra, một số ví điện tử trung gian như MoMo, ZaloPay, Payoo… hay các cổng thanh toán VNPAY, mPOS cũng đã ứng dụng hình thức thanh toán này.

Đây là phương thức thanh toán được kết hợp với thanh toán điện tử, thay vì chỉ dùng để quét tra thông tin về website, số điện thoại, địa chỉ… của người dùng như trước đây. Như vậy, người tiêu dùng có thể mua hàng trên website, mua sắm tại các trung tâm thương mại, cửa hàng tiện ích… mà không cần dùng tiền mặt, thẻ ATM hay thẻ Visa, MasterCard.

Theo các DN thương mại điện tử trực tuyến, với sự bùng nổ của internet, công nghệ 3G, 4G, trong đó đa phần là người trẻ thì việc ứng dụng thanh toán trên di động là rất thiết thực để mang lại lợi ích cho người dùng. Ngoài ra, doanh nghiệp ứng dụng công nghệ thanh toán bằng QR Code cũng không cần đầu tư nhiều cho cơ sở hạ tầng ban đầu, có thể dễ dàng triển khai đại trà, nhanh chóng với chi phí thấp và ứng dụng rất đa dạng trong đời sống, như thanh toán tại quầy, trên hóa đơn, website, Facebook, catalogue, tờ rơi, biển quảng cáo.

Với tiện ích và an toàn trong thanh toán của QR Code, hiện đã có nhiều cửa hàng tiện lợi hay một số cửa hàng điện máy, rạp chiếu phim chấp nhận hình thức thanh toán này, Chẳng hạn như các hệ thống Ministop, FamilyMart, Satra, Lotte Mart, Phong Vũ, Phúc Long, FPTShop, CGV, KidsPlaza, Tmart, Media Mart, Q-mart, Toàn Cầu Luxury mobile…

Ngoài ra, các hãng máy bay như Vietnam Airlines, Vietjet và Jetstar cũng đã chấp nhận thanh toán bằng QR Code. Trong đó, chỉ trong tháng đầu tiên Vietjet ứng dụng (từ ngày 3/10 – 3/11/2018), đã có hơn 50.000 giao dịch mua vé máy bằng hình thức thanh toán QR Code.

Ông Huỳnh Bửu Quang, Tổng Giám đốc Ngân hàng TMCP Hàng hải Việt Nam (Maritime Bank), cho biết khách hàng thanh toán bằng QR Code trên Mobile Banking của ngân hàng ngày tăng. Hình thức thanh toán này tập trung ở các giao dịch chuyển khoản, thanh toán hóa đơn, mua hàng cho nhiều dịch vụ đa dạng ở nhà hàng, siêu thị, cửa hàng, taxi, mua sắm online... Số liệu thống kê 3 tháng gần đây cho thấy, tổng doanh số thanh toán qua phương thức này ước tính bình quân trên 300 tỷ đồng/tháng, tốc độ tăng trưởng trên 26,2%/tháng.

Phương tiện thanh toán vẫn chưa đồng bộ

Tuy nhiên, hạn chế lớn nhất của phương thức này tại Việt Nam là chưa có chuẩn chung về QR Code, gây khó khăn trong việc liên thông thanh toán. Cụ thể, mỗi ngân hàng, tổ chức trung gian thanh toán đưa ra 1 mã QR Code nên không có sự liên thông thanh toán. Chẳng hạn, khách hàng đang cài ứng dụng của ngân hàng A sẽ không thanh toán được sản phẩm được cài mã QR Code theo tiêu chuẩn của ngân hàng B.

Chính vì vậy, các đơn vị chấp nhận thanh toán QR Code dù đã triển khai từ lâu, nhưng không phải khách hàng nào cũng có thể sử dụng được hình thức này. Điển hình như hệ thống FamilyMart, mặc dù đã áp dụng thanh toán bằng QR Code của VNPAY từ năm 2018, nhưng phải đầu năm 2019 khách hàng sử dụng ví Payoo mới sử dụng được hình thức thanh toán QR Code tại hệ thống này sau khi được kết nối thanh toán với nhau.

Để giải quyết vấn đề trên, Ngân hàng nhà nước (NHNN) đã hoàn tất xây dựng tiêu chuẩn cơ sở "Đặc tả kỹ thuật QR Code trong lĩnh vực thanh toán tại Việt Nam", dự kiến sẽ ban hành vào quý ba năm nay. Theo đó, với chuẩn EMV mới, đơn vị chấp nhận thẻ của các ngân hàng cùng chung chuẩn, ứng dụng của ngân hàng này có thể quét thanh toán của ngân hàng kia, vừa tiện lợi cho khách hàng và cho ngân hàng trong việc phát triển mạng lưới, tiết kiệm được thanh toán qua máy POS.

Theo ông Ngô Trung Lĩnh, Tổng giám đốc VietUnion, công nghệ thanh toán QR Code được đánh giá cao bởi sự nhanh chóng, thuận tiện, an toàn. Thanh toán mã QR Code tại Việt Nam dù mới ở bước đầu nhưng đang đứng 25 trong danh sách các quốc gia có người dân sở hữu điện thoại thông minh với hơn 70% dân số, nhiều nhất thế giới và là nước đứng đầu khu vực Đông Nam Á. Do đó, xu hướng thanh toán mã QR Code cũng sẽ bùng nổ trong thời gian tới, đặc biệt khi NHNN ban hành chuẩn chung. Hiện nay, rất nhiều ngân hàng và các ví điện tử trung gian đang chờ để áp dụng chuẩn đó để giảm chi phí đầu tư, giúp hoạt động thanh toán của khách hàng tốt hơn.

Tuy nhiên, chuyên gia Tín cho rằng, muốn thanh toán qua mã QR Code đạt hiệu quả, ngoài sự tham gia của các ngân hàng thương mại, ví điện tử trung gian cũng cần có các chương trình hỗ trợ thúc đẩy doanh nghiệp áp dụng phương thức thanh toán QR Code. Cụ thể, đơn giản hóa các thủ tục, quy trình đăng ký đối với đơn vị bán hàng, đồng thời tăng tính bảo mật hơn nữa trong thanh toán.

Ngoài ra, hiện đã có một số máy POS đặt tại điểm bán hàng cho phép tích hợp QR Code trên đó. Khi thanh toán, khách hàng quét QR Code, đơn vị bán hàng sẽ nhận ngay được phản hồi người tiêu dùng đã trả tiền. Tuy nhiên, số máy POS vẫn còn hạn chế và cần đầu tư phát triển. Về lâu dài, ngoài việc dùng máy POS để thanh toán, nhiều ý kiến cho rằng nên khuyến khích người dân lẫn điểm bán hàng dùng điện thoại di động thanh toán lẫn nhau thay cho máy POS. Có như vậy, hệ thống thanh toán không dùng tiền mặt mới nhanh chóng trải dài khắp cả nước.