Bên cạnh chính sách thu mua tạm trữ 1 triệu tấn gạo, nhiều ý kiến mong muốn Chính phủ triển khai thêm những phương án tạm trữ mới, để giá lúa không phụ thuộc vào thị trường thế giới và đảm bảo nông dân có lãi hơn 30%.
Hỗ trợ cho cả doanh nghiệp mua trước
Trên thực tế, nông dân sản xuất không đồng loạt, có nơi xuống giống sớm, có nơi xuống muộn, tùy thuộc vào điều kiện tự nhiên và thời tiết của từng vùng. Chính vì thế, việc thu hoạch cũng diễn ra không đồng loạt, có nơi thu hoạch trước và thu hoạch sau. Trong khi chương trình tạm trữ được triển khai trong thời gian nhất định. Điều này khiến cho nhiều doanh nghiệp dù đầu tư vùng nguyên liệu, thu mua lúa nông dân, nhưng chỉ hưởng một phần nhỏ lợi ích từ chương trình hỗ trợ tạm trữ khi họ mua lúa trước thời điểm chương trình tạm trữ được triển khai.
|
Có ý kiến cho rằng, doanh nghiệp nên tạm trữ thóc thay vì tạm trữ gạo. Ảnh: Duy Khương - TTXVN |
Ông Hồ Minh Khải, Giám đốc Công ty TNHH MTV Nông trường Cờ Đỏ chia sẻ, lúc nông dân bắt đầu thu hoạch rộ, công ty thu mua trực tiếp của nông dân. Đến khi hoàn thành việc thu mua lúa, công ty mới nhận được chỉ tiêu tạm trữ. Như vậy, chính sách này chưa đi vào cuộc sống. Ông Khải mong muốn, với những doanh nghiệp đã mua lúa trực tiếp của nông dân thì cần được hưởng hỗ trợ tạm trữ với lãi suất bằng 0% đối với lượng lúa đã mua. Đây sẽ là chất xúc tác, khuyến khích doanh nghiệp hăng hái mua lúa trực tiếp của nông dân đúng thời kỳ thu hoạch rộ. Hơn nữa, điều này cũng sẽ giúp doanh nghiệp không phải chịu áp lực từ phía đối tác nước ngoài, tránh bị ép giá trong thời điểm thu hoạch rộ.
Bên cạnh đó, ông Lê Minh Đức, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Long An cho rằng, chính sách tạm trữ 1 triệu tấn gạo đưa ra giúp giá lúa nhích lên trong giai đoạn này. Nhưng việc tạm trữ lại làm cho doanh nghiệp không yên tâm, vì tăng lượng tồn đọng trong kho gạo của doanh nghiệp. Tình trạng chuyển gạo từ kho nhỏ sang kho lớn vẫn thường xuyên diễn ra do việc xuất khẩu gạo gặp nhiều khó khăn. Chủ trương tạm trữ là đúng, nhưng nên bắt buộc mua lúa trực tiếp của nông dân, giải quyết được lúa ngoài đồng trong vụ thu hoạch.
Tạm trữ lúa thay gạo
Đây là một trong những giải pháp được chính quyền địa phương đưa ra để hỗ trợ nông dân. Ông Đinh Văn Nghiệp, Chủ tịch UBND xã Thạnh Hưng, huyện Giồng Riềng, Kiên Giang, cho biết, chi phí đầu tư cho sản xuất và bảo quan sau thu hoạch ngày càng tăng cao, làm giảm lợi nhuận của nông dân. Ông Nghiệp kiến nghị, Chính phủ nên có chính sách hỗ trợ nông dân vay vốn để tạm trữ lúa trong nhà với mức 30 triệu đồng/ha, thời hạn hưởng lãi suất bằng 0% trong thời gian từ 3 - 4 tháng. Lúc giá lúa xuống thấp, nông dân có thể trữ lại, chờ đến lúc giá tăng mới bán.
TS Lê Văn Bảnh, Viện trưởng Viện Lúa đồng bằng sông Cửu Long chia sẻ, theo quy định, doanh nghiệp xuất khẩu gạo phải có nhà máy chế biến và kho tạm trữ gạo. Nhưng doanh nghiệp không buộc phải xây dựng vùng nguyên liệu. Do vậy, cần phải quy định thêm điều kiện này để doanh nghiệp có trách nhiệm đầu tư vốn cho vùng nguyên liệu... Theo ông Bảnh, hiện cả nước có 150 đầu mối xuất khẩu gạo, chỉ cần 100 đầu mối chấp thuận đầu tư xây dựng vùng nguyên liệu, mỗi doanh nghiệp khoảng 5.000 ha lúa, thì đã có tới 500.000 ha vùng nguyên liệu lúa cho xuất khẩu. Với năng suất tối thiểu khoảng 6 tấn/ha, vùng nguyên liệu này có thể cung cấp 3 triệu tấn lúa, tương đương 1,5 triệu tấn gạo, vượt cả chỉ tiêu tạm trữ 1 triệu tấn gạo mà Chính phủ đề ra trong mỗi vụ sản xuất.
Khi doanh nghiệp đầu tư vùng nguyên liệu, họ sẽ sát cánh cùng nông dân, ký hợp đồng thu mua lúa với mức giá ổn định từ đầu đến cuối vụ thu hoạch. Nông dân sẽ không còn phải chịu cảnh đầu mùa giá cao, giữa vụ giá thấp nữa. Hơn nữa, đây chính là cách để có thể giúp doanh nghiệp thu mua lúa trực tiếp của nông dân, tiến tới trữ lúa thay vì trữ gạo.
Hầu hết các doanh nghiệp chỉ dành 1/5 kho để chứa lúa, còn lại là chứa gạo. Việc mua gạo tồn trữ sẽ làm tăng chi phí do doanh nghiệp phải tái chế trước khi xuất khẩu. Vì vậy, việc thu mua lúa thay vì gạo như hiện nay sẽ đi theo chiều thuận của quy trình sản xuất, bảo quản sản phẩm.
Hồng Nhung