Giá vật liệu thi công tăng phi mã
Qua tìm hiểu thi công trên công trường các dự án thành phần cao tốc Bắc Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 (giai đoạn I), từ đầu năm đến nay, do ảnh hưởng của giá xăng, dầu, nhựa đường... liên tục tăng, đã kéo theo giá vật liệu đất đắp, sắt thép... phục vụ thi công công trình "phi mã". Đại diện các nhà thầu thi công các gói thầu trên tuyến cao tốc này đều phản ánh, giá giá vật liệu trong 2 tháng qua ước tính đã đội giá thêm 20 - 30% so với đơn giá ban đầu ký kết trong hợp đồng các gói thầu.
Giá thép xây dựng hiện đã tăng tới 20 - 30% so với đơn giá ký kết hợp đồng, khiến các nhà thầu đoạn Diễn Châu - Bãi Vọt phải tính toán dự phòng.
Cụ thể, thời điểm đấu thầu các gói thầu tại các dự án thành phần như: Mai Sơn - Quốc lộ 45, Vĩnh Hảo - Phan Thiết, Phan Thiết - Dầu Giây... từ cuối năm 2020, giá xăng mới có 15.000 đồng/lít, nhưng hiện đã lên hơn 26.000 đồng/lít; giá dầu tăng cao cũng khiến giá nhựa đường biến động tăng tỷ lệ thuận, với giá từ 11.000 đồng/lít hiện đã tăng lên 14.000 - 15.000 đồng/lít; giá thép xây dựng chỉ xấp xỉ 11.000 đồng/kg, nhưng hiện nay đã tăng vọt lên 18.000 đồng/kg... Các loại đất đắp, đá, cát sỏi... cũng "ăn theo" tăng mạnh theo giá xăng dầu.
Công tác khai thác, vận chuyển vật liệu thi công được các nhà thầu cao tốc Nghi Sơn - Diễn Châu tăng tốc.
Với mức trượt giá này, hầu hết các nhà thầu thi công cao tốc Bắc Nam giai đoạn I đều đang đứng trước nguy cơ lỗ nặng, càng thi công càng lỗ, vì nguồn lực của các nhà thầu, doanh nghiệp dự án đều đã huy động tối đa nguồn vốn đề đầu tư xây dựng theo đơn giá ký kết ban đầu, nhưng hiện nay giá vật liệu tăng mạnh, các gói thầu bên cạnh phải đối phó với báo giá, vẫn phải đảm bảo chi trả lương cho người lao động và nhiều chi phí khác, nên đã cạn kiệt nguồn lực.
Cát là loại vật liệu không thể thiếu đối với hạng mục gia tải nền đất yếu tại các dự án hiện nay.
Theo ông Dương Viết Roãn, Giám đốc Ban Quản lý dự án (BQLDA) Thăng Long, giá nguyên vật liệu tăng quá cao so với chỉ số giá ký với nhà thầu ban đầu, khiến nhiều dự án đang gặp khó khăn. Tại buổi làm việc của Thủ tướng với các dự án thành phần cao tốc Bắc Nam sau Tết Nguyên đán, Thủ tướng đã giao Bộ Xây dựng hướng dẫn các địa phương xây dựng thông báo giá, chỉ số giá riêng cho đường cao tốc. Vì vậy, các địa phương phải chủ động phối hợp với Bộ Xây dựng, Bộ GTVT sớm công bố giá và chỉ số giá vật liệu xây dựng phù hợp với giá thị trường, trong đó có dự trù trượt giá.
Bộ GTVT cũng đã yêu cầu các BQLDA rà soát tiến độ, rút ngắn thời gian thi công các dự án còn lại của giai đoạn I khoảng 3 tháng/dự án theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Hiện nay, các BQLDA cũng đã có văn bản kiến nghị Bộ GTVT đề xuất Bộ Xây dựng báo cáo Chính phủ cho phép bổ sung điều khoản hoặc thỏa thuận trường hợp được phép điều chỉnh giá như giá cả vật tư tăng, giảm đột biến quá lớn so với phạm vi dự phòng chi phí của từng dự án; đồng thời, làm việc với các địa phương để có thông báo giá phù hợp, gỡ khó cho nhà thầu thi công.
Chủ động ứng phó trong giai đoạn II
Rút kinh nghiệm từ dự án cao tốc Bắc Nam giai đoạn 1, giai đoạn II dự án (2021 - 2025), các BQLDA đang chủ động tập trung tìm kiếm nguồn vật liệu, đảm bảo đủ khối lượng phục vụ thi công, hạn chế tối đa ảnh hưởng đến tiến độ.
Nhà thầu thi công cao tốc Mai Sơn - QL45 gia tải nền đường bằng đất đắp.
Theo ông Lê Thắng, Giám đốc BQLDA 2, công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) và thiếu hụt nguồn vật liệu đất đắp là 2 "điểm nghẽn" chủ yếu đối với các dự án giai đoạn 1, nếu không có giải pháp, kế hoạch chủ động sẵn sàng nguồn lực dễ phát sinh trong giai đoạn 2. BQLDA 2 hiện đã có văn bản gửi UBND tỉnh và Sở Tài nguyên môi trường các địa phương có dự án đi qua là Bình Định, Quảng Ngãi để khảo sát thông tin quy hoạch mỏ vật liệu phục vụ thi công.
Vị trí đổ thải vật liệu tại cao tốc Mai Sơn - QL45.
Hiện nay, Chính phủ đã lập Ban chỉ đạo GPMB để đảm bảo đến ngày 15/3 phải đồng loạt bàn giao hồ sơ cắm cọc GPMB đợt đầu tiên cho địa phương, song các BQLDA cũng mong muốn các địa phương thành lập các ban chỉ đạo GPMB để triển khai hiệu quả, nhất là việc khẩn trương di dời các công trình công cộng, nhà cửa tái định cư...
Thiếu nguồn vật liệu xây dựng ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ thi công các dự án thành phần.
Đối với nguồn vật liệu xây dựng, đại diện các BQLDA cho biết, để tránh lặp lại nguy cơ khan hiếm vật liệu như giai đoạn I, các nhà thầu sẽ làm việc với các địa phương khảo sát số lượng, chất liệu mỏ vật liệu đất đắp cũng như bãi đổ thải. Theo các Nghị quyết của Quốc hội và Chính phủ, nguồn mỏ vật liệu đất đắp được giao về cho chủ đầu tư, nhưng quan điểm là trách nhiệm cấp phép mỏ thuộc về địa phương. Do đó, UBND các tỉnh cần có cơ chế để kiểm soát giá các mỏ, không để biến động giá, thổi giá, gây khan hiếm trong quá trình thi công, làm ảnh hưởng đến tiến độ chung.
12 dự án thành phần cao tốc Bắc Nam giai đoạn II được triển khai theo hình thức đầu tư công, theo đại diện các nhà thầu, nếu không có cơ chế tháo gỡ vướng mắc ngay từ đầu, sẽ khó đạt được tiến độ như kỳ vọng. Đặc biệt là trước trước biến động giá như hiện nay.