Thực hiện mục tiêu 15.000 hợp tác xã nông nghiệp hoạt động hiệu quả

Theo đó, Bộ trưởng yêu cầu cả hệ thống chính trị, các thành phần kinh tế đều phải cùng bắt tay vào triển khai, nhưng quan trọng nhất vẫn là Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Hội Nông dân Việt Nam và Liên minh Hợp tác xã Việt Nam.

Thời gian qua, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Liên minh hợp tác xã Việt Nam đã có Nghị quyết liên tịch số 9750/2016/NQLT-BNN-LMHTXVN về việc tiếp tục đổi mới, phát triển kinh tế hợp tác trong lĩnh vực nông nghiệp trong giai đoạn 2016-2020.

Trên cơ sở nghị quyết này, cả nước đã có 39 tỉnh ký kết chương trình phối hợp giữa Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn với Liên minh Hợp tác xã các tỉnh; 15 tỉnh đang trình UBND phê duyệt chương trình phối hợp.

Theo ông Lê Đức Thịnh, Phó Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, qua hơn 1 năm triển khai, hai bên đã phối hợp tuyên truyền, đào tạo, tập huấn cho cán bộ quản lý của các hợp tác xã, cộng tác viên khuyến nông. Đồng thời, hỗ trợ xây dựng kế hoạch kinh doanh trong hợp tác xã, kết nối doanh nghiệp – hợp tác xã liên kết, xây dựng các chuỗi cửa hàng cung ứng thực phẩm an toàn…

Cụ thể, đã có hàng chục doanh nghiệp đầu tham gia cung ứng vật tư kỹ thuật đầu vào và bao tiêu sản phẩm đầu ra cho hợp tác xã. Đặc biệt, đã xây dựng được chuỗi sản xuất lúa gạo an toàn ứng dụng công nghệ vi sinh vào sản xuất với 21 hợp tác xã, giúp giảm giá thành sản xuất lúa khoảng 3 triệu đồng/ha. Dự kiến, liên kết vùng nguyên liệu sản xuất lúa gạo an toàn này sẽ đạt khoảng 12.000 ha vào năm 2020 với khoảng 50 hợp tác xã.

Hai bên đã phối hợp xây dựng các chuỗi cửa hàng cung ứng thực phẩm an toàn. Đó là Liên hiệp Hợp tác xã tiêu thụ nông sản an toàn (UCA) thí điểm việc hỗ trợ củng cố, nâng cao năng lực cho hợp tác xã tham gia phát triển chuỗi nông sản an toàn Việt Nam. Điển hình là xây dựng thí điểm mô hình Trung tâm kết nối sản xuất với tiêu thụ, xuất khẩu nông sản thực phẩm an toàn Việt Nam theo vùng, tiến tới tổ chức thành hệ thông liên kết trong toàn quốc.

Cùng với đó, triển khai phát triển mô hình hợp tác xã kiểu mới gắn với chuỗi giá trị hàng hóa chủ lực quy mô lớn, có sức lan tỏa như lúa gạo, trái cây, tiêu, điều… Ngoài ra, lựa chọn các hợp tác xã ngành hàng chủ lực ở các địa phương để triển khai như: mía đường, lúa gạo, rau ở một số địa phương đại diện cho các vùng miền.

Tuy nhiên, theo ông Lê Đức Thịnh, chương trình phối hợp thực hiện có hiệu quả được 6/9 nội dung ký kết. Còn 3/9 nội dung chưa triển khai thực hiện.

Trung ương Hội Nông dân Việt Nam và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đã ký kết Nghị quyết liên tịch số 08/NQLT/HND-BNN  ngày 8/3/2013 về hỗ trợ nông dân phát triển kinh tế nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2012- 2020”.
Trong 6 năm triển khai, các cấp hội đã chủ động và phối hợp tổ chức được gần 240.600 cuộc tuyên truyền cho hơn 12 triệu lượt hội viên, nông dân; gần 14.700 lớp tập huấn cho 734. 600 lượt hội viên, nông dân là cán bộ, thành viên của tổ hợp tác, hợp tác xã. Hai bên cũng phối hợp đào tạo dạy nghề cho 362.000 lao động nông thôn; hỗ trợ nguồn vốn qua nguồn quỹ hỗ trợ của hội và từ chương trình phối hợp với ngân hàng với trên 102.500 tỷ đồng.  Hội cũng trực tiếp vận động, hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng, tư vấn hội viên xây dựng và phát triển các hình thức kinh tế tập thể phù hợp với đặc điểm của từng khu vực, vùng miền.

Tuy nhiên, theo ông Phạm Văn Thiện, Chánh văn phòng Hội Nông dân Việt Nam, sự phối kết hợp giữa hai bên để thực hiện Nghị quyết liên tịch 08 chưa chặt chẽ, làm cho hiệu quả thực hiện Nghị quyết còn nhiều hạn chế. Hai bên chưa thực sự quan tâm đến công tác tuyên truyền, tập huấn bỗi dưỡng cho đội ngũ cán bộ hội, nhất là cán bộ cơ sở.

Sự chỉ đạo đối với ngành dọc của hai bên còn lỏng lẻo, vì thế việc thực hiện chương trình phối hợp xuống đến cơ sở vừa chậm vừa mờ nhạt. Một số chương trình, dự án hỗ trợ đầu tư cho các hợp tác xã mới thành lập chưa được khảo sát kỹ nhu cầu thực sự của hợp tác xã, nên hiệu quả hỗ trợ chưa cao.

Trên cơ sở thực hiện các nghị quyết liên tịch trên, tại hội nghị, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn – Hội Nông dân Việt Nam – Liên minh hợp tác xã Việt Nam đã ký kết chương trình phối hợp về thực hiện mục tiêu 15.000 hợp tác xã và liên hiệp hợp tác xã nông nghiệp hoạt động hiệu quả vào năm 2020 theo Nghị quyết của Quốc hội.

Theo đó, duy trì, củng cố, nâng cao hiệu quả hoạt động của khoảng 4.400 hợp tác xã nông nghiệp có hiệu quả của năm 2017; trong đó, có 1.500 hợp tác xã ứng dụng công nghệ. Nâng cao chất lượng hoạt động của các hợp tác xã chưa hiệu quả để có trên 5.400 hợp tác xã hoạt động hiệu quả (trong tổng số gần 7.200 hợp tác xã nông nghiệp yếu kém hiện nay). Thành lập mới và tạo điều kiện cho 5.200 hợp tác xã hoạt động có hiệu quả. Xây dựng các mô hình điểm về liên hiệp hợp tác xã, để có trên 50 liên hiệp hợp tác xã hoạt động có hiệu quả. Cùng với đó là giải thể dứt điểm các hợp tác xã đã ngừng hoạt động.

Theo ông Nguyễn Ngọc Bảo, Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã Việt Nam, hầu hết các hợp tác xã đều nhận thức được muốn phát triển là phải phát triển theo chuỗi giá trị. Để chương trình thành công chắc chắn phải có sự hỗ trợ của nhà nước. Cần có cú hích về chính sách, thời gian qua mới chỉ có hai chính sách chính là đào tạo cán bộ và nguồn vốn  từ các quỹ. Đây được coi là nguồn vốn mồi làm đòn bẩy để huy động nguồn vốn từ chính hợp tác xã và thị trường, đó là: đào tạo, tư vấn, thương mại… Bên cạnh đó là sự phối kết hợp giữa các đơn vị từ Trung ương đến địa phương.

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho rằng, việc ký kết này chỉ là nguyên tắc chung. Quan trọng là sự chuyển nhận thức, quyết tâm, ý thức trách nhiệm, cùng hành động là yếu tố quan trọng nhất. Ba đơn vị tiếp tục rà soát từng nội dung cụ thể để cùng các địa phương, đơn vị ngành dọc triển khai thực hiện. Mục tiêu chung là phải cùng thống nhất hành động để có sức mạnh tổng thể.

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường yêu cầu, việc phát triển hợp tác xã không chỉ có trên lúa, cà phê, mía đường… mà phải dựa trên 3 trục sản phẩm: chủ lực quốc gia, cấp tỉnh/thành phố và đặc sản làng/xã.

“Nơi nào có sản xuất hàng hóa là phải có hợp tác xã liên kết với doanh nghiệp. Bám vào từng vùng, địa phương sản xuất để xây dựng, phát triển hợp tác xã”, Bộ trưởng cho biết.