Vụ đông xuân năm nay, sản xuất lúa gạo vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) nhiều khả năng lớn sẽ được mùa lớn nhưng khó tránh tình trạng “rớt giá”. Trước tình hình này, Chính phủ đã yêu cầu các doanh nghiệp tiến hành mua tạm trữ ngay 1 triệu tấn gạo, bắt đầu từ ngày 15/3, thời gian triển khai mua tạm trữ là 4 tháng.
Giá lúa gạo sụt giảm
Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Bộ NN&PTNT), tổng diện tích gieo cấy vụ lúa đông xuân 2013 - 2014 toàn vùng ĐBSCL là 1,6 triệu ha, tăng 3.207 ha. Tính đến ngày 10/3, toàn vùng đã thu hoạch được 620.000 ha, năng suất bình quân đạt 6,83 tấn/ha, tăng 0,01 tấn/ha. Dự báo, sản lượng gạo hàng hóa năm 2014 của vùng đạt 8,6 triệu tấn, trong đó riêng vụ đông xuân 2013 - 2014 là 4,3 triệu tấn gạo tương đương với 8,551 triệu tấn thóc.
Vận chuyển gạo vào kho dự trữ của Công ty Lương thực Vĩnh Long.
Ảnh: Đình Huệ- TTXVN |
Riêng trong tháng 3 và tháng 4, toàn vùng đã thu hoạch 6,36 triệu tấn thóc, tương đương với 3,2 triệu tấn gạo hàng hóa. Sản xuất lúa gạo tuy được mùa nhưng từ đầu tháng 3 đến nay, do nông dân đẩy mạnh thu hoạch rộ nên giá lúa trên thị trường liên tục giảm. Bên cạnh đó, do thị trường xuất khẩu gạo gặp khó khăn, nhiều thương lái không mua lúa nên đã gây tâm lý hoang mang trong dân.
Trong 2 tháng đầu năm 2014, cả nước mới chỉ xuất khẩu được 749.000 tấn gạo, đạt giá trị 352 triệu USD, bằng 93,7% về lượng và 97,7% về giá trị so với cùng kỳ 2013. Dự kiến trong quý 1/2014, cả nước xuất khẩu đạt từ 1,1 - 1,2 triệu tấn gạo, so với cùng kỳ là 1,5 triệu tấn gạo. Hiện giá chào xuất khẩu gạo của các doanh nghiệp xuất khẩu gạo 5% tấm đang được các doanh nghiệp chào bán với giá 5 - 395 USD/ tấn, giảm từ 10 - 15 USD/ tấn so với giá đầu tháng 3/2014. Giá gạo 25% tấm và gạo thơm Jasmine hiện cũng chỉ còn từ 355 - 365 USD và 495 - 505 USD/tấn.
Giá gạo xuất khẩu giảm mạnh đã kéo theo giá thu mua lúa gạo ở khu vực ĐBSCL giảm nhanh. Hiện giá lúa đang dao động từ 4.400 - 5.000 đồng/kg đối với lúa thường và khoảng 4.500 - 5.300 đồng/kg đối với lúa chất lượng cao, giảm từ 500 đến 700 đồng/kg so với đầu vụ và rất khó tiêu thụ. Với giá thành sản xuất lúa vụ đông xuân 2013 - 2014 ở khu vực ĐBSCL bình quân là 3.769 đồng/kg thì giá bán lúa khô 5.000 đồng/kg, nông dân mới có lãi 30%. Còn với giá lúa giảm như hiện nay thì không thể đảm bảo lợi nhuận cho người nông dân. Trong những ngày tới, giá thu mua lúa gạo có thể còn tiếp tục giảm vì đang ở thời điểm thu hoạch rộ.
Ông Phạm Đồng Quảng, Phó cục trưởng phụ trách Cục Trồng trọt cho rằng: Giá gạo xuất khẩu giảm mạnh và thị trường gạo thế giới đang diễn biến khó lường do thông tin Thái Lan có chủ trương giải phóng lượng gạo tồn kho lên tới 20 triệu tấn trong năm nay. Các đối tác truyền thống của Việt Nam như Philipines, Indonesia... cũng tạm dừng thỏa thuận hợp đồng nhập khẩu để nghe ngóng thị trường. Theo đó, giá gạo thực tế chào xuất khẩu của doanh nghiệp trong nước cũng đã giảm mạnh.
Đẩy mạnh tiêu thụ
Để tháo gỡ khó khăn trong việc sản xuất, tiêu thụ lúa gạo vụ đông xuân cũng như các vụ lúa tiếp theo, Bộ NN&PTNT đề nghị Bộ Công Thương, Hiệp hội Lương thực Việt Nam, các doanh nghiệp xuất khẩu quyết liệt tìm kiếm mở rộng thị trường tiêu thụ, tạo mọi điều kiện thuận lợi để mở rộng xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc theo đường chính ngạch và tiểu ngạch. Cùng với việc thực hiện chủ trương thu mua tạm trữ ngay 1 triệu tấn gạo, các cơ quan chức năng khuyến khích nông dân tổ hợp tác, HTX tự bảo quản hoặc liên kết với các doanh nghiệp để giữ gạo lưu kho chờ giá cả phù hợp. Bộ Công Thương theo dõi sát chính sách giải quyết gạo tồn kho của Thái Lan và Ấn Độ, nhu cầu tiêu thụ gạo ở các thị trường Philipines và các thị trường xuất khẩu gạo truyền thống để có những phương án, chính sách, chỉ đạo, điều tiết phù hợp. Quan tâm tìm hiểu, xúc tiến thương mại tại các thị trường mới như Trung Quốc, Mêxicô...
Ngân hàng Nhà nước đã cam kết sẽ dành khoảng 8.000 tỷ đồng tín dụng ưu đãi để thu mua tạm trữ gạo vụ đông xuân, áp dụng mức lãi suất cho vay chỉ còn 7% cùng các thủ tục thuận lợi nhằm triển khai thí điểm để khuyến khích, nhân rộng các mô hình liên kết sản xuất cánh đồng mẫu lớn, nâng cao hiệu quả sản xuất. Chính phủ đã yêu cầu các bộ, ngành, địa phương khu vực ĐBSCL tập trung quyết liệt, thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, cả cấp bách trước mắt cũng như lâu dài để hỗ trợ cho nông nghiệp, nông dân, nông thôn.
Trước hết, phải đưa các tiến bộ khoa học kỹ thuật và công nghiệp ứng dụng sâu rộng vào sản xuất nông nghiệp. Đồng thời, tạo mọi điều kiện thuận lợi nhằm tổ chức lại sản xuất theo hướng hình thành chuỗi sản xuất gắn kết với nông dân từ khâu sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm, lấy người nông dân là trung tâm, là chủ thể trong trong chuỗi sản xuất và tiêu thụ. Các bộ, ngành và địa phương phải phát triển và nhân rộng các mô hình liên kết có hiệu quả tốt, khuyến khích tối đa các doanh nghiệp đầu tư vào phát triển sản xuất nông nghiệp để giải quyết đầu ra cho nông sản.
Ngọc Thiện - Thu Hà