Chế biến cá tra xuất khẩu tại Công ty Cổ phần XNK Thủy sản Cần Thơ. Ảnh minh họa: Danh Lam/TTXVN
Cụ thể, vào đầu tháng 12, sau khi phát hiện virus Corona trong các mẫu sản phẩm thủy sản đông lạnh nhập khẩu từ Indonesia, Trung Quốc đã thông báo tạm dừng nhập khẩu thủy sản đông lạnh từ Indonesia. Đồng thời, Trung Quốc cũng đề nghị bổ sung chứng nhận áp dụng hiệu quả biện pháp phòng chống COVID-19 cũng như kiểm tra trực tuyến điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm và các biện pháp phòng chống COVID-19 của một số doanh nghiệp chế biến thủy sản xuất khẩu vào Trung Quốc, bao gồm cả các sản phẩm thủy sản Việt Nam.
Ngoài kiểm soát dịch COVID-19, cơ quan thẩm quyền Trung Quốc cũng đã cảnh báo một số lô hàng tôm đông lạnh của Việt Nam nhiễm bệnh đốm trắng, bệnh hoại tử dưới vỏ và một số chỉ tiêu an toàn thực phẩm.
Trước đó, từ giữa tháng 11/2020 đến nay, cơ quan thẩm quyền tại cửa khẩu Trung Quốc bắt đầu áp dụng chế độ kiểm soát, xông trùng và truy xuất nguồn gốc 100% lô hàng thủy sản đông lạnh tại hầu hết các cảng lớn và quan trọng như: Thượng Hải, Vũ Hán, Thiên Tân, Thanh Đảo… Theo quy định mới này, các lô hàng thủy sản đông lạnh bao gồm cá tra philê nhập khẩu sẽ phải lấy mẫu kiểm tra COVID-19 trên bao bì và sản phẩm ngay tại cảng.
Ông Trương Đình Hòe, Tổng thư ký VASEP cho biết, mặc dù nhu cầu thủy sản từ thị trường Trung Quốc đang tăng cao nhưng hiện nhiều doanh nghiệp không thể xuất hàng do nước này siết chặt kiểm tra từng container, phun khử trùng và đưa vào kho lấy mẫu khiến quá trình thông quan kéo dài hơn bình thường. Đã có hiện tượng nhiều lô hàng thủy sản ách tắc tại cảng đến.
Trước tình hình trên, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã yêu cầu các cơ sở chế biến thủy sản xuất khẩu sang Trung Quốc nghiêm túc thực hiện các biện pháp kiểm soát, phòng chống dịch COVID-19 của Chính phủ, Bộ Y tế, hướng dẫn của Tổ chức Nông lương Liên Hiệp Quốc, Tổ chức Y tế thế giới. Bên cạnh đó, phải lưu trữ đầy đủ hồ sơ, bằng chứng về kết quả thực hiện và sẵn sàng cung cấp cho cơ quan kiểm soát Trung Quốc khi được đề nghị.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đề nghị các doanh nghiệp chủ động liên hệ với đối tác, nhà nhập khẩu Trung Quốc để chuẩn bị, cung cấp kết quả thực hiện các biện pháp phòng chống dịch COVID-19 tại doanh nghiệp, kể cả kết quả thẩm tra lấy mẫu xác suất xét nghiệm COVID-19 đối với bao bì, sản phẩm trước khi xuất khẩu.
Trong trường hợp cần thiết, doanh nghiệp có thể kiến nghị Ban chỉ đạo phòng chống dịch bệnh COVID-19 tỉnh/thành phố cung cấp xác nhận tình hình kiểm soát dịch bệnh trên địa bàn và hiệu quả các biện pháp phòng dịch mà doanh nghiệp đã triển khai. Đồng thời, rà soát chương trình quản lý chất lượng, thiết lập các biện pháp phù hợp kiểm soát hiệu quả mối nguy an toàn thực phẩm và kiểm soát dịch bệnh đối với tất cả lô hàng thủy sản xuất khẩu vào Trung Quốc.
Đối với các vấn đề dịch bệnh trên tôm, doanh nghiệp cần thu thập thông tin liên quan tại các vùng thu hoạch ở địa phương để nhận diện và có giải pháp kiểm soát dịch bệnh phù hợp, hiệu quả.
Ông Ngô Hồng Phong, Cục phó Cục Quản lý chất lượng nông lâm thủy sản (Nafiquad) cho biết, Nafiquad đang tích cực trao đổi với các cơ quan kiểm soát nhập khẩu Trung Quốc về việc chứng nhận liên quan đến phòng chống COVID-19. Đồng thời đề nghị phía Trung Quốc giảm thiểu việc lấy mẫu kiểm tra, lấy mẫu xét nghiệm COVID-19 đối với các lô hàng nhập khẩu từ Việt Nam đã có hồ sơ xác nhận, chứng nhận hiệu quả các biện pháp phòng chống COVID-19 của cơ quan y tế có thẩm quyền của Việt Nam nhằm tạo thuận lợi nhất cho hoạt động giao thương thủy sản trong dịp cuối năm.
Theo VASEP, tổng giá trị xuất khẩu thủy sản sang Trung Quốc 11 tháng đầu năm đạt 1,3 tỷ USD, tăng 3,4% so với cùng kỳ. ước tính cả năm 2020, xuất khẩu thủy sản sang Trung Quốc đạt 1,48 tỷ USD, tăng gần 5% so với năm 2020. Sau thời gian giảm sâu do ảnh hưởng của dịch COVID-19, xuất khẩu thủy vào Trung Quốc phục hồi một cách mạnh mẽ từ tháng 9/2020 với mức tăng 27%, 16% trong tháng 10 và 19% trong tháng 11.
Tuy nhiên, với việc siết chặt kiểm soát nhập khẩu như hiện nay, nhiều doanh nghiệp lo ngại khả năng xuất khẩu vào Trung Quốc sẽ khó duy trì được mức tăng cao trong những tháng tới.