Doanh nghiệp vẫn “tự bơi”
Theo đánh giá chung, hệ thống xúc tiến thương mại (XTTM) tại các địa phương thời gian qua đã và đang hỗ trợ cho cộng đồng doanh nghiệp (DN) trong việc quảng bá, giới thiệu sản phẩm và xuất khẩu ra thị trường nước ngoài. Tuy nhiên, kết quả hoạt động của các trung tâm này vẫn chưa đạt được như mong muốn. Các hoạt động XTTM mới chỉ là bề nổi như các hội chợ, triển lãm, hội thảo…
Gian hàng giới thiệu sản phẩm của Công ty cổ phần chè Hà Thái (Đại Từ, Thái Nguyên) tại Hội chợ xúc tiến thương mại. |
Trên thực tế, nhiều DN cho rằng, họ không sử dụng được nhiều thông tin từ cơ quan XTTM cung cấp do những thông tin này chung chung, không cụ thể, thậm chí, thông tin mà cơ quan xúc tiến mang lại còn được lấy từ nguồn cung cấp là DN. Còn các hoạt động hội chợ, triển lãm, hội thảo được tổ chức với nội dung nghèo nàn, ít các chương trình hỗ trợ DN mang tính thực tiễn như tư vấn thông tin, đào tạo kinh nghiệm sản xuất, tìm kiếm và đánh giá khách hàng… Vì thế mà hầu hết các DN tại địa phương hiện nay vẫn đang “tự bơi” để tìm mối xuất khẩu, giao thương.
Công ty cổ phần chè Hà Thái (Đại Từ, Thái Nguyên) thành lập từ năm 2001, là công ty xuất nhập khẩu chè có tiếng tại Thái Nguyên. Chè Hà Thái đã được đáp ứng yêu cầu và xuất khẩu sang các nước như Đài Loan (Trung Quốc), Ấn Độ, Nga, Hàn Quốc, Trung Quốc, Srilanka… Tuy nhiên, hơn 10 năm trên thị trường, hầu như DN này vẫn phải “tự bơi”, tất cả các mối xuất khẩu kể trên chủ yếu dựa vào quan hệ cá nhân, là các khách hàng truyền thống của DN. Bà Nguyễn Thị Hiền, Chủ tịch Hội đồng quản trị công ty cho biết: “Các mối hàng xuất khẩu của công ty đều do chúng tôi tự tìm. Vài năm trở lại đây thì trung tâm XTTM của tỉnh mới bắt đầu có những hỗ trợ, đưa DN đi xúc tiến tại các tỉnh, gặp gỡ giao lưu các DN qua hội chợ, hội thảo…Vừa rồi, tỉnh cũng đưa đoàn vào Sài Gòn nhưng chúng tôi cũng chưa tìm được đối tác”.
Tương tự, Công ty cổ phần Thương mại và Sản xuất Thiên Điểu (Hà Nội) chủ yếu xuất khẩu các sản phẩm trang trí nội thất, thủ công mỹ nghệ sang nhiều nước tại châu Âu. Nhưng theo bà Mai Thị Hồng, giám đốc công ty, hầu hết các mối xuất khẩu mà công ty có được đều do quan hệ cá nhân, qua các hội chợ mà DN đăng ký tham gia do Bộ Công Thương tổ chức hoặc DN tự biết rồi đến. “Chủ yếu chúng tôi nhận sự hỗ trợ từ phía Cục xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương), còn vai trò của địa phương thì rất ít, hầu như không thấy gì. Doanh nghiệp phải nỗ lực là chính”, bà Hồng cho biết.
Xúc tiến tốt cần có sản phẩm tốt
Theo đánh giá của các chuyên gia, sở dĩ các trung tâm XTTM tại địa phương hoạt động chưa hiệu quả là bởi nguồn lực và năng lực hạn chế. Cùng với đó là ngân sách hoạt động chưa đáp ứng yêu cầu. Bà Lê Thanh Thủy, Giám đốc trung tâm XTTM tỉnh Thái Nguyên cho biết, Trung tâm đã ký biên bản hợp tác, tổ chức chương trình liên kết XTTM với các địa phương khác như Thái Bình, Ninh Bình, TP Hồ Chí Minh, Lạng Sơn… Hỗ trợ các đơn vị sản xuất, kinh doanh, chế biến hàng nông sản trên địa bàn kết nối với hệ thống siêu thị, trung tâm thương mại, cửa hàng tiện lợi, điểm bán hàng Việt Nam tại tỉnh và các địa phương trong, ngoài nước. Tuy nhiên, kinh phí cho hoạt động XTTM tại địa phương rất hạn hẹp, trước đây chỉ vài trăm triệu đồng (khoảng 2 năm trở lại đây mới tăng lên 1 - 2 tỷ đồng) nên hoạt động XTTM còn khó khăn. Cơ sở vật chất của trung tâm XTTM cũ đã xuống cấp và không đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ chuyên môn, hiện tỉnh chưa có gian trưng bày, giới thiệu hàng hóa nên nhiều hoạt động bị hạn chế.
Bên cạnh đó, theo bà Thủy, hoạt động XTTM hiện nay chưa hiệu quả một phần do chính chất lượng hàng hóa của DN. “Để quảng bá được sản phẩm thì trước hết hàng hóa của DN phải đảm bảo chất lượng. Mặt hàng XTTM chủ yếu của Thái Nguyên là nông sản trong đó chè là sản phẩm hàng hóa quan trọng. Tuy nhiên, để tìm được đơn vị hoàn thiện các tiêu chí của các đơn vị nhập hàng như siêu thị, trung tâm thương mại… về chứng nhận an toàn vệ sinh thực phẩm, nhãn mác, mã vạch, thương hiệu… thì chỉ đếm trên đầu ngón tay”, bà Thủy cho biết.
Ông Hoàng Chí Hiền, Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Lào Cai cho biết, các mặt hàng xuất khẩu chính của Lào Cai là phân bón, nông sản như ngô, sứa, chuối, sắn lát… Tuy nhiên các DN tại tỉnh chủ yếu có quy mô nhỏ với năng lực và thị trường còn hạn chế nên hết sức khó khăn, nhất là khi các Hiệp định thương mại được ký kết thì yêu cầu đặt ra càng khắt khe. “Chúng tôi cũng mời chuyên gia đến trao đổi với cộng đồng DN tại tỉnh về những nội dung này để thúc đẩy xuất khẩu cùng với đó hỗ trợ DN và bà con trong sản xuất để đảm bảo yêu cầu hàng hóa”, ông Hiền cho biết.
Ông Đỗ Kim Lang, Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) cho biết, nhằm đẩy mạnh hơn nữa sự hỗ trợ từ chính địa phương cho các DN, Cục đã xây dựng chương trình “Nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu cho các DNNVV Việt Nam thông qua hệ thống XTTM địa phương”. Theo đó, chương trình thực hiện đánh giá năng lực của hệ thống XTTM địa phương và khối DNNVV tại địa phương để đưa ra khuyến nghị và biện pháp nâng cao năng lực hỗ trợ bền vững cho các Trung tâm XTTM địa phương, qua đó hỗ trợ các DNNVV chủ động trong hoạt động sản xuất, kinh doanh và xúc tiến xuất khẩu. “Các bộ, ngành, địa phương và DN phải liên kết với nhau ngay từ đầu để tạo ra những sản phẩm tốt nhất, thì mới có thể đẩy mạnh xúc tiến thương mại và xuất khẩu tốt được”, ông Đỗ Kim Lang nói.
Ngoài ra, chương trình còn hỗ trợ thành lập các Ban tư vấn Chương trình và Mạng lưới XTTM với sự tham gia của các Trung tâm XTTM địa phương. Mạng lưới XTTM vùng do một Trung tâm XTTM được cử làm đầu mối, nhằm đảm bảo chương trình theo sát được nhu cầu thực tế của địa phương và giữ mối liên hệ thường xuyên với các mạng lưới để hỗ trợ kịp thời cho các DN và tổ chức, qua đó hỗ trợ cho DN địa phương thực sự bền vững.