Anh Nguyễn Văn Yên, Phó Bí thư Chi bộ xã Yên Thành dẫn chúng tôi đến thăm nhà già làng uy tín Hoàng Văn Thạy (ảnh), thôn 7, xã Yên Thành, huyện Yên Bình (Yên Bái). Chúng tôi bước lên nhà sàn đúng lúc ông Thảy đang ngồi xếp bằng, mặt hướng vào bàn thờ lẩm nhẩm đọc bài cúng.
Phó Bí thư Nguyễn Văn Yên giải thích: “Đồng bào Dao ở xã Yên Thành có rất nhiều người uy tín cao tuổi. Nhưng ngoài những tiêu chí chung, thì bà con còn đưa ra một tiêu chí đặc thù khác là: Già làng, trưởng bản, người có uy tín phải là người biết cúng lễ, biết nói tiếng phổ thông và đi được xe máy để có thể chủ động đi ra xã, huyện mỗi khi có họp hành. Ông Thạy hội tụ tất cả những tiêu chí ấy, nên mới 49 tuổi đã được bầu là người có uy tín trong cộng đồng”.
Năm 17 tuổi, ông Thạy bắt đầu đi theo các thầy mo để học chữ Nho. Theo học 3 năm, thì ông Thạy đọc được chữ Nho trong các sách cổ, sách phép. Từ đó, ông miệt mài tìm hiểu và sao lục tất cả những văn bản mà ông được tiếp cận từ các thầy mo. Năm 30 tuổi, lần đầu tiên ông được đứng ra tổ chức lễ cấp sắc cho một thanh niên 20 tuổi trong thôn…. Ông Thạy nhẩm tính, từ thời điểm đó đến nay, ông đã cấp sắc cho khoảng 20 người trong vùng Yên Thành. Còn những lễ cúng thông thường như: lễ thay tên, cúng cầu làng, vào nhà mới… thì nhiều lắm, không đếm xuể.
Chia sẻ về công tác vận động, tuyên truyền cho bà con nghe, hiểu và làm theo những chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước cũng như những hoạt động xã hội mà địa phương phát động, ông Thạy cho biết: “Tôi là thầy cúng, hiểu biết nhiều về phong tục, tập quán, biết làm mo, nên cũng được bà con nể trọng. Vì vậy, khi có việc cần tuyên truyền, giải thích hoặc vận động bà con tham gia, ủng hộ, thì tôi nói cũng dễ hơn, bà con nghe theo nhiều hơn”.
Nhờ sự đóng góp không nhỏ của già làng Nguyễn Văn Thạy mà đời sống của đồng bào dân tộc Dao thôn 7 đã đổi thay rõ rệt. Bà con đã biết loại bỏ dần những phong tục, tập quán lạc hậu, xây dựng nếp sống văn hóa mới, từng bước xây dựng Yên Thành trở thành xã nông thôn mới.