Bộ trưởng Quốc phòng Israel Yoav Gallant (trái) cùng các tướng lĩnh quân đội tại phòng chỉ huy của Không quân Israel, chỉ đạo tiến hành các cuộc không kích nhằm vào trụ sở của phong trào Hezbollah ở Liban ngày 27/9/2024. Ảnh: THX/TTXVN
Iran và Israel đã tránh đối đầu trực tiếp trong nhiều năm, chỉ theo đuổi một cuộc chiến “bóng tối”, phá hoại và ám sát. Nhưng hiện tại, hai nước đang tiến gần hơn đến xung đột công khai, sau cuộc xâm nhập vào miền nam Liban của Israel vào tuần trước và cuộc tấn công tên lửa đạn đạo của Tehran vào Israel, lần thứ hai trong vòng chưa đầy sáu tháng.
Tờ New York Times cho rằng Israel dường như đã chuẩn bị tấn công trực tiếp vào Iran, theo cách mạnh mẽ và công khai hơn trước đây. Iran có một số mục tiêu nhạy cảm, bao gồm các cơ sở sản xuất dầu, căn cứ quân sự và các địa điểm hạt nhân.
Sau đây là đánh giá tổng quan một cuộc tấn công của Israel có thể diễn ra như thế nào, theo tờ New York Times:
Ngành công nghiệp dầu mỏ của Iran
Các cơ sở dầu khí của Iran chủ yếu tập trung ở phía tây đất nước, gần Iraq, Kuwait và Saudi Arabia. Một số lượng lớn các cơ sở nằm ngoài khơi bờ biển Iran hoặc trên các đảo, chẳng hạn như cảng xuất khẩu dầu chính của nước này trên đảo Kharg ở vịnh Ba Tư.
Việc phá hủy các cơ sở dầu mỏ có thể gây tổn hại đến nền kinh tế vốn đã yếu kém của Iran và làm gián đoạn thị trường dầu mỏ toàn cầu khi chỉ còn một tháng trước cuộc bầu cử của Mỹ. Iran sản xuất khoảng 3 triệu thùng dầu mỗi ngày, tương đương khoảng 3% nguồn cung thế giới. Khách hàng lớn nhất của nước này là Trung Quốc. Các lệnh trừng phạt đã làm giảm tầm quan trọng của Iran đối với thị trường toàn cầu, nhưng một cuộc tấn công vẫn có thể ảnh hưởng đến giá cả.
Hôm 3/10, khi được hỏi vào thứ năm liệu ông có ủng hộ một cuộc tấn công của Israel vào cơ sở hạ tầng dầu mỏ của Iran hay không, Tổng thống Biden cho biết khả năng này đang được "thảo luận" — một nhận xét ngẫu nhiên khiến giá dầu tăng cao. Dầu thô Brent đã tăng hơn 8% trong tuần, mức tăng lớn nhất trong 2 năm.
Lực lượng vệ binh cách mạng Hồi giáo Iran tuyên bố đã sử dụng tên lửa sản xuất trong nước để tấn công Israel hôm 1/10/2024, đồng thời khẳng định điều này được thực hiện trong khuôn khổ quyền tự vệ hợp pháp của Iran và dựa trên luật pháp quốc tế. Ảnh: THX/TTXVN
Các cơ sở hạt nhân tại Iran
Israel coi chương trình hạt nhân của Iran là mối đe dọa đối với sự tồn tại của mình. Nhưng các quan chức Israel cho biết họ không có kế hoạch tấn công trả đũa ngay lập tức vào các cơ sở hạt nhân này - bao gồm các nhà máy sản xuất và làm giàu uranium, các mỏ uranium và lò phản ứng nghiên cứu.
Việc nhắm mục tiêu vào các cơ sở hạt nhân, với nhiều địa điểm trong số đó nằm sâu dưới lòng đất, sẽ rất khó khăn nếu không có sự hỗ trợ của Mỹ. Tổng thống Biden cho biết 3/10 rằng ông sẽ không ủng hộ một cuộc tấn công vào các địa điểm hạt nhân của Iran.
Ngay cả khi Tehran đẩy nhanh nỗ lực sản xuất đủ uranium làm giàu cao để chế tạo bom, các chuyên gia cho biết nước này sẽ mất nhiều tháng và có thể là một năm nữa mới có thể tạo ra vũ khí hạt nhân.
Một cuộc tấn công tầm xa
Nếu Israel muốn sử dụng lực lượng không quân hùng mạnh của mình để trả đũa, máy bay của họ sẽ phải bay đường dài. Gần đây nước này đã chứng minh rằng họ có thể làm như vậy.
Trong các cuộc tấn công chống lại lực lượng Houthi ở Yemen vào tuần trước, không quân Israel đã bay hơn 1.600 km để tấn công các nhà máy điện và cơ sở hạ tầng vận chuyển, sử dụng máy bay trinh sát và hàng chục máy bay chiến đấu cần phải tiếp nhiên liệu giữa chừng.
Tiêm kích của Israel tham gia chiến dịch tấn công quân sự Liban, ngày 30/9/2024. Ảnh: THX/TTXVN
Tấn công Iran bằng đường không cũng sẽ liên quan đến khoảng cách tương tự, nhưng sẽ nguy hiểm hơn nhiều. Iran có hệ thống phòng không mạnh hơn nhiều so với Liban và Yemen.
Hồi tháng 4, để trả đũa cho loạt tên lửa đầu tiên của Iran, một cuộc không kích của Israel đã làm hư hại một hệ thống phòng không S-300 gần Natanz, thành phố ở miền trung Iran có vai trò quan trọng đối với chương trình vũ khí hạt nhân của nước này. Các quan chức phương Tây và Iran cho biết Israel đã triển khai thiết bị bay không người lái và ít nhất một tên lửa được bắn từ máy bay chiến đấu trong cuộc tấn công đó.
"Tôi nghĩ rằng có khả năng họ sẽ lặp lại vụ tấn công hồi tháng 4 và tìm cách vô hiệu hóa các hệ thống cảnh báo sớm, hệ thống phòng không của Iran để mở đường cho một cuộc tấn công bằng đường không", Grant Rumley, cựu quan chức Lầu Năm Góc và là thành viên cấp cao tại Viện Chính sách Cận Đông Washington (Mỹ) dự đoán. "Câu hỏi sẽ là họ sẽ mở rộng đến mức nào và liệu họ có xâm nhập vào không phận Iran hay không".
Nhưng Israel có thể không phải chỉ dựa vào lực lượng không quân của mình trong một cuộc tấn công vào Iran. Theo Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, một nhóm nghiên cứu có trụ sở tại Washington, Israel có những lựa chọn khác: tên lửa đạn đạo tầm trung Jericho 2 có thể bay khoảng 3.000km và tên lửa đạn đạo tầm trung Jericho 3 có thể bắn tới mục tiêu cách xa hơn 6.000 km.