Thủ tướng Sobotka (phải) và Phó Thủ tướng Babis. Ảnh: tyden.cz |
Càng về cuối tháng 2, khi cuộc bầu cử Hạ viện mùa Thu chỉ còn chưa đầy 8 tháng nữa thì càng có nhiều mâu thuẫn giữa Thủ tướng CH Séc Bohuslav Sobotka, Chủ tịch Đảng Dân chủ Xã hội (CSSD) và Phó Thủ tướng Andrej Babis, thủ lĩnh phong trào ANO, được bộc lộ ra ngoài.
Mới đây nhất, ngày 18/2, trả lời phỏng vấn báo Pravo (CH Séc), Phó Thủ tướng Thứ nhất kiêm Bộ trưởng Tài chính Babis nói rằng ông "khó hình dung sẽ tiếp tục đứng chung nội các trong nhiệm kỳ tiếp theo" với Thủ tướng Sobotka. Lý do là ông phải hứng chịu nhiều đòn tấn công từ phía người đứng đầu Chính phủ và thủ lĩnh của CSSD khiến cho niềm tin tưởng giữa hai người không còn nữa.
Được hỏi về hố sâu ngăn cách khiến thủ lĩnh CSSD và thủ lĩnh ANO khó có thể cùng ngồi trong một chính phủ mới sau cuộc bầu cử mùa Thu, ông Babis khẳng định rằng kể từ sau cuộc bầu cử chính quyền địa phương vào tháng 10/2016 ông đã bị bản thân Thủ tướng cũng như ê kíp của ông "ném bùn" trong các bài phát biểu công khai. Ông Babis nói rằng ông rất khó chịu trước những lời lẽ mà ông nghe được qua các phương tiện thông tin đại chúng, ông không quen với cách hành xử như vậy (của Thủ tướng) và "dĩ nhiên là niềm tin sụp đổ".
Theo ông Babis, Thủ tướng Sobotka muốn đẩy ông ra khỏi "ván bài chính trị". Ông nói: "Tôi muốn có mặt trong một nội các mà Thủ tướng thực sự là người chèo lái chứ không phải chỉ về mặt hình thức, mọi thứ không bị chính trị hóa, tất cả được đo bằng cùng một thước đo, Thủ tướng là người đứng đầu của mọi vị bộ trưởng chứ không phải chỉ của các bộ trưởng là người CSSD. Tôi là người nghiêm túc nhất trong các bộ trưởng và muốn làm gương. Chính phủ không nên để lại các vấn đề dang dở mà phải giải quyết chúng".
Khi được hỏi về khả năng liên danh với CSSD trong chính phủ mới, ông Babis không trả lời trực tiếp mà nói rằng hãy còn sớm, khi chưa diễn ra cuộc bầu cử Hạ viện, để nói về một chính phủ mới. Ông nhấn mạnh: "Hãy để cho các cử tri quyết định. Tôi muốn hợp tác với những người tử tế vừa có thể làm bạn hữu và vừa có thể thực sự giải quyết những vấn để cụ thể".
Khi phóng viên hỏi vặn, chắc gì ông Sobotka là người "tử tế" như vậy thì ông Babis nêu rõ: "Tôi hiểu rằng bây giờ ngài Sobotka có người trợ lý mới từ Mỹ tới và người này dạy ông ta tấn công tôi". Ông Babis khẳng định ông Sobotka muốn "đẩy tôi ra khỏi ván bài chính trị".
Các nhà bình luận chính trị ở CH Séc nhận xét rằng tuy CSSD và ANO cùng đứng trong liên minh cầm quyền nhưng hai chính đảng này lại là kỳ phùng địch thủ trong cuộc bầu cử Hạ viện. Càng ngày ông Sobotka và ông Babis càng thể hiện mình là thủ lĩnh của hai chính đảng đang cạnh tranh gay gắt với nhau hơn là trong vai trò Thủ tướng và Phó Thủ tướng trong một chính phủ liên minh.
Trong cuộc họp ngày 3/2 của Chính phủ Séc Thủ tướng Sobotka đã buộc tội Phó Thủ tướng Babis "trốn thuế" và "đạo đức giả". Theo Thủ tướng, ông Babis đã lừa dối đất nước và trốn thuế trong hợp đồng mua bán kỳ phiếu của tập đoàn Agrofert do ông làm chủ. Thủ tướng Sobotka cho biết, ông Babis đã không phải trả thuế thu nhập của Agrofert bằng cách lợi dụng khe hở của pháp luật bởi vào năm 2012 kỳ phiếu giá 1 koruna (tỷ giá hiện tại của koruna so với USD là 25/1) không bị đánh thuế. Thủ tướng Sobotka còn gọi cuộc chiến chống nạn trốn thuế do vị Bộ trưởng Tài chính phát động là "hành vi đạo đức giả".
Tiếp đó, như đổ thêm dàu vào lửa, ngày 14/2 Tổng thống CH Séc Milos đã gửi lên Tòa án Hiến pháp đơn khiếu nại Luật về xung đột lợi ích đã được Quốc hội thông qua hai lần. Tổng thống Zeman đánh giá điều khoản hạn chế hoạt động kinh doanh của các thành viên chính phủ, quy định các công ty của họ không được nhận trợ cấp của nhà nước là sự vi hiến và phân biệt đối xử về tài sản. Theo ông Zeman, Luật về xung đột lợi ích, còn được gọi là Lex Babis (vì làm tổn hại lợi ích của ông Babis), đi ngược lại với tinh thần của Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền mà một nguyên tắc trong đó là bảo vệ quyền sở hữu đối với tất cả mọi người. Trong mối quan hệ "tay ba" hiện nay giữa Tổng thống Zeman – Thủ tướng Sobotka – Phó Thủ tướng Babis thì càng ngày càng có dấu hiệu Tổng thống nghiêng về Phó Thủ tướng. Điều này diễn ra trong bối cảnh cuộc bầu cử Hạ viện Séc đang đến gần và phòng trào ANO của ông Babiš đang có lợi thế trước CSSD của ông Sobotka.
Như TTXVN đã đưa tin, ngày 14/9/2016, với 139 phiếu thuận và 39 phiếu chống, Hạ viện Séc đã thông qua Luật về xung đột lợi ích nhằm hạn chế các chính khách lợi dụng vị thế của mình để thu lợi về kinh tế. Sau đó Thượng viện Séc cũng đã thông qua luật này. Theo điều luật mới, các thành viên chính phủ sẽ bị cấm sở hữu các phương tiện truyền thông. Bất kỳ doanh nghiệp nào mà một chính khách có cổ phần từ 25% trở lên sẽ không được nhận các khoản trợ cấp của nhà nước, không được tham gia đấu thầu các dự án công cộng và không được tiếp cận các quỹ đầu tư.
Ngay sau khi Hạ viện thông qua đạo luật, Thủ tướng Sobotka trên trang mạng cá nhân Twitter đã nhấn mạnh rằng các nhà tài phiệt phải lựa chọn giữa việc trở thành thành viên chính phủ với việc nhận các khoản trợ cấp của nhà nước, tham gia các hợp đồng đấu thầu và sở hữu phương tiện truyền thông.
Trong khi đó, phong trào ANO của Phó Thủ tướng Babis đã cáo buộc các đối tác trong chính phủ liên minh là CSSD và Liên minh Dân chủ Thiên Chúa giáo, thông qua luật này với động cơ chính trị. Phong trào ANO cho rằng luật mới trực tiếp nhằm vào Babis vì ông sở hữu hai tờ báo lớn, một đài truyền hình tại Séc và tập đoàn nông nghiệp khổng lồ Agrofert.