Bầu cử Tổng thống Ai Cập: Cuộc đua không cân sức

Bốn năm tiếp theo được dự báo sẽ là giai đoạn gian nan đối với Ai Cập và việc bầu chọn một nhà lãnh đạo có đủ khả năng đưa đất nước vượt qua mọi thách thức, khó khăn ngày càng trở nên cấp thiết trong bối cảnh "xứ sở Kim tự tháp" đang đứng trước mối đe dọa nghiêm trọng từ chủ nghĩa khủng bố và tình hình khu vực có nhiều diễn biến phức tạp.

Chỉ với hai ứng cử viên duy nhất gồm đương kim Tổng thống Abdel Fattah El-Sisi và Chủ tịch đảng al-Ghad, ông Moussa Mostafa Moussa, cuộc đua vào chiếc ghế tổng thống Ai Cập năm 2018 không có những cuộc tranh luận ồn ào như ở các nước phương Tây. Các ứng cử viên đã bắt đầu chiến dịch vận động tranh cử từ ngày 24/2, nhưng ngay sau khi Cơ quan Bầu cử quốc gia Ai Cập (NEA) chính thức công bố danh sách ứng cử viên cuối cùng, "cuộc đua song mã" này được nhìn nhận là "vòng đấu" không cân sức.

Nếu Tổng thống đương nhiệm El-Sisi (64 tuổi) được đánh giá là một chính trị gia "xuất chúng" ở trong nước và khu vực, thì ông Moussa (66 tuổi) vẫn là nhân vật ít tên tuổi. Ông Moussa tham gia chính trường năm 2005 khi được bầu làm Phó Chủ tịch đảng al-Ghad, đảng được nhà hoạt động chính trị Ayman Nour thành lập trước đó một năm và cuối năm 2005 trở thành Chủ tịch đảng này. Đảng al-Ghad hiện không có ghế nào trong quốc hội và hầu như bị bỏ ngoài cuộc trong những năm gần đây. Trước khi tuyên bố ra tranh cử, ông Moussa - một kỹ sư dân dụng - là nhân vật ủng hộ Tổng thống El-Sisi, đặc biệt là lập trường không cho tổ chức "Anh em Hồi giáo", vốn bị cấm hoạt động sau cuộc chính biến lật đổ Tổng thống Hồi giáo Mohamed Morsi hồi giữa năm 2013, quay trở lại chính trường Ai Cập. Trong các cuộc vận động tranh cử được tổ chức giới hạn ở một số tỉnh, thành, ông Moussa tuyên bố sẽ tập trung cải thiện các điều kiện kinh tế, song không đưa ra bất kỳ một cương lĩnh hay chương trình cụ thể nào.

Trong khi đó, ông El-Sisi, cựu Tổng tư lệnh quân đội Ai Cập, đã để lại nhiều dấu ấn ở đất nước từng là nạn nhân của làn sóng “Mùa Xuân Arab” năm 2011, với hai đời tổng thống bị lật đổ. Trong gần 4 năm cầm quyền, Tổng thống El-Sisi đã đưa đất nước Kim tự tháp thoát ra khỏi vòng xoáy bạo lực và tránh xung đột dai dẳng như ở Syria, Yemen hay Libya, cũng như dần vực dậy nền kinh tế vốn suy yếu do bất ổn chính trị và an ninh, đồng thời khôi phục vai trò và vị thế của Ai Cập trên trường quốc tế. Nền chính trị Ai Cập đã được củng cố và giữ vững, đặc biệt sau khi tiến trình chuyển tiếp chính trị gồm 3 giai đoạn được hoàn tất, với cuộc bầu cử quốc hội diễn ra thành công vào cuối năm 2015.

Dưới thời ông El-Sisi, Cairo theo đuổi chính sách ngoại giao tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa các mối quan hệ, nhất là với quốc gia trong khu vực, Nga, Mỹ và các nước châu Âu, đồng thời đẩy mạnh ngoại giao kinh tế với các quốc gia có tiềm lực ở châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Singapore... Ai Cập đang ngày càng khẳng định vai trò của mình trong các vấn đề khu vực, đặc biệt là vai trò hòa giải trong cuộc xung đột Palestine-Israel, cũng như thúc đẩy các nỗ lực tìm kiếm giải pháp cho cuộc khủng hoảng Libya. Trong những năm gần đây, Ai Cập không ngừng nâng cao năng lực quốc phòng, trong bối cảnh khu vực đang đối mặt với các cuộc xung đột, làn sóng bạo lực và mối đe dọa từ chủ nghĩa khủng bố. Điều này thể hiện qua một loạt thương vụ mua sắm vũ khí như các thỏa thuận mua hai tàu sân bay trực thăng Mistral và nhiều máy bay chiến đấu Rafale của Pháp, tàu ngầm Type-209/1400 của Đức, các máy bay trực thăng tấn công Ka-52 Alligator cũng như nhiều máy bay chiến đấu Su-30, MIG 35 và MIG 29 của Nga...

Đương kim Tổng thống El-Sisi không tổ chức chiến dịch vận động một cách "đình đám", song cương lĩnh tranh cử của ông được thể hiện qua những chính sách, quyết sách mà ông đang thực hiện. Người ta có thể dễ dàng nhận thấy những thành tựu nổi bật của Tổng thống El-Sisi qua những dự án khổng lồ đã và đang được triển khai như dự án mở rộng Kênh đào Suez với tổng kinh phí 8 tỷ USD, dự án xây dựng thủ đô hành chính mới (tân Cairo) có tổng vốn đầu tư 45 tỷ USD, nhà máy điện hạt nhân Dabaa với 4 lò phản ứng có tổng công suất 4.800 MW và tổng kinh phí 21 tỷ USD... Tháng 2 vừa qua, tại buổi lễ khánh thành Sở chỉ huy chống khủng bố khu vực Đông kênh đào Suez, Tổng thống đương nhiệm của Ai Cập đã công bố kế hoạch triển khai một dự án phát triển đô thị có tổng kinh phí 15,5 tỷ USD tại bán đảo Sinai, nhằm cải thiện đời sống của người dân ở khu vực này.

Tổng thống El-Sisi còn liên tục cải tổ nội các để xây dựng một bộ máy hiệu quả, cũng như thực hiện các cải cách kinh tế sâu rộng nhằm giảm thâm hụt ngân sách, thúc đẩy tăng trưởng, nâng cao tính cạnh tranh của nền kinh tế, thu hút đầu tư nước ngoài và tạo việc làm. Có thể thấy, kinh tế Ai Cập đang trên đà khởi sắc sau giai đoạn dài ảm đạm do tác động của làn sóng "mùa Xuân Arab". Một loạt lĩnh vực chủ chốt như xuất khẩu, doanh thu của kênh đào Suez, du lịch... cải thiện đáng kể, trong khi thâm hụt ngân sách giảm xuống 4,2% GDP trong nửa đầu tài khóa 2017/2018, so với 6,4% GDP tài khóa 2016/2017. Giới đầu tư nước ngoài và du khách quốc tế đang trở lại Ai Cập. Doanh thu từ du lịch năm ngoái tăng hơn 120% so với năm 2016, lên 7,6 tỷ USD, trong khi doanh thu của kênh đào Suez đạt 5,3 tỷ USD. Đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Ai Cập đạt 8,7 tỷ USD tài khóa kết thúc vào cuối tháng 6/2017. Sự phục hồi của các lĩnh vực được coi là nguồn thu ngoại hối chủ lực của Ai Cập đã đẩy dự trữ ngoại hối lên mức kỷ lục 42,5 tỷ USD vào cuối tháng 2/2018. Việc triển khai nhiều dự án phát triển quốc gia cũng đã giúp đưa tỷ lệ thất nghiệp xuống còn 11,3% vào cuối năm ngoái. Lạm phát từng vọt lên mức trung bình khoảng 30% năm 2017 do tác động của chính sách thả nổi đồng nội tệ, song đang dần được kiểm soát và đã giảm lần lượt xuống 17% và 14,4% trong 2 tháng đầu năm nay.

Bên cạnh đó, nhà lãnh đạo Ai Cập đã đặc biệt quan tâm đến thanh niên, thế hệ tương lai của đất nước, và nỗ lực thúc đẩy bình đẳng giới, cũng như chú trọng các chính sách an ninh sinh xã hội. Chính quyền Ai Cập mới đây công bố các biện pháp mới nhằm cải thiện chính sách bảo trợ xã hội đối với khoảng 15 triệu lao động không có việc làm ổn định, những người đối mặt với an ninh việc làm thấp, thu nhập bấp bênh và không được tiếp cận hệ thống hưu trí.

Trong bối cảnh an ninh đang là mối đe dọa lớn nhất của Ai Cập do tác động từ làn sóng bất ổn trong khu vực khi các phần tử khủng bố đã mở rộng mục tiêu tấn công từ các lực lượng an ninh, quan chức chính phủ, trụ sở cơ quan nhà nước, cơ quan ngoại giao, tới cả người Hồi giáo và người Cơ đốc giáo nhằm phá hoại hòa bình và ổn định của Ai Cập, Tổng thống El-Sisi đã ra lệnh triển khai Chiến dịch Sinai 2018, một chiến dịch quy mô lớn với sự tham gia của các lực lượng quân đội và cảnh sát nhằm truy quét các tổ chức khủng bố và tội phạm ở bán đảo Sinai và nhiều nơi trên khắp đất nước. Song song với việc siết chặt an ninh ở tất cả các tỉnh, thành, Ai Cập cũng tăng cường các chiến dịch tuần tra, kiểm soát tại khu vực biên giới phía Tây giáp với quốc gia láng giềng bất ổn Libya. Cuộc chiến chống khủng bố của Cairo tới nay đã mang lại những kết quả bước đầu, với hàng trăm phần tử khủng bố bị tiêu diệt, hàng nghìn đối tượng tình nghi liên quan đến nhóm khủng bố "Nhà nước Hồi giáo" (IS) tự xưng chi nhánh Sinai và một số nhóm khác bị bắt giữ.

Có thể khẳng định, vị thế và uy tín của ông E-Sisi đang ngày một tăng. Đa số nghị sĩ trong quốc hội, cũng như các đảng phái chính trị và đông đảo người dân Ai Cập đều ủng hộ ông tiếp tục làm tổng thống nhiệm kỳ 4 năm thứ hai, muốn ông tiếp tục lãnh đạo đất nước để thực hiện các "đại dự án kinh tế", duy trì an ninh, cải thiện hệ thống giáo dục và đẩy mạnh cuộc chiến chống chủ nghĩa khủng bố. Đặc biệt trong bối cảnh đất nước và khu vực hiện nay, khi an ninh vẫn là thách thức lớn nhất và nền kinh tế mặc dù đạt nhiều thành quả song vẫn chưa bền vững. Các phần tử khủng bố IS vẫn đe dọa trả đũa các hoạt động trấn áp của chính quyền bằng cách nhắm mục tiêu đến các địa điểm bỏ phiếu và cử tri trong cuộc bầu cử lần này, các nhóm cực đoan vẫn chưa từ bỏ âm mưu gây chia rẽ và phá hoại đất nước trong khi mâu thuẫn phe phái vẫn là lực cản đối với sự phát triển. Bên cạnh đó, các cải cách kinh tế, như phá giá đồng nội tệ, lần đầu tiên áp thuế VAT, cắt giảm một số chính sách trợ cấp, tăng giá điện và một số thuế... cũng khiến lạm phát leo thang thời gian qua và làm đồng bảng Ai Cập mất hơn một nửa giá trị, ảnh hưởng lớn đến đời sống của người dân, nhất là những người thu nhập thấp.

Hơn ai hết, người dân Ai Cập đã nhận ra giá trị của hòa bình và ổn định sau thời gian dài đất nước chìm trong vòng xoáy hỗn loạn với hai cuộc chính biến lật đổ hai đời tổng thống. Trong cuộc bầu cử lần này, ý chí của người dân sẽ một lần nữa quyết định lộ trình để đưa đất nước Ai Cập thoát hẳn khỏi thời kỳ bất ổn, hướng tới giai đoạn thịnh vượng, phát triển với vị thế quốc tế ngày càng được nâng cao vực.