Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad (phải) và Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in trong cuộc họp báo sau hội đàm tại Kuala Lumpur, Malaysia, ngày 13/3/2019. Ảnh: Yonhap/TTXVN
Điều này cho thấy chính quyền Hàn Quốc hiện nay rất chú trọng quan hệ với các nước Đông Nam Á, trọng tâm trong Chính sách hướng Nam mới của Hàn Quốc nhằm cải thiện quan hệ với các nước ASEAN, Ấn Độ và Pakistan và giảm bớt sự lệ thuộc vào các đối tác truyền thống là Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản và Liên minh châu Âu (EU).
Quả thực, từ lâu, Hàn Quốc đã nỗ lực nhằm đa dạng hóa các đối tác ngoại giao và kinh tế, song việc này thực sự được đẩy mạnh kể từ khi Tổng thống theo trường phái tự do Moon Jae-in lên nắm quyền vào tháng 5/2017. Giới chức chính quyền Hàn Quốc cho biết đây không phải là lời nói, mà là một chính sách ưu tiên thực sự, được đại diện bằng khẩu hiểu với 3 chữ P mang nghĩa: nhân dân (people), thịnh vượng (prosperity) và hòa bình (peace).
Nâng tầm mối quan hệ giữa Hàn Quốc với các nước thành viên ASEAN luôn làm một trọng tâm của Chính sách hướng Nam mới. Chuyến thăm 3 nước Đông Nam Á lần này là bước tiếp theo trong việc triển khai chính sách.
Để khẳng định quyết tâm cũng như mục tiêu của chuyến công du, trước khi lên đường, Tổng thống Moon đã viết trên mạng xã hội Twitter rằng ông sẽ rút ngắn khoảng cách giữa Hàn Quốc và ASEAN... và sẽ mở rộng con đường đưa các doanh nghiệp Hàn Quốc vào khu vực này đồng thời đẩy mạnh hợp tác thiết thực giữa hai bên. Ông cũng tuyên bố cùng với ASEAN xây dựng một cộng đồng hòa bình và thịnh vượng vì nhân dân.
Ông đã ca ngợi Brunei là một "viên ngọc quý" với tài nguyên thiên nhiên phong phú; Malaysia là một quốc gia ASEAN quan trọng, thể hiện sự đa dạng và đi đầu các nỗ lực vì hòa bình ở châu Á còn Campuchia là một nền kinh tế tăng trưởng "gây ngạc nhiên".
Quốc vương Hassanal Bolkiah và hai bên đã nhất trí cho rằng "Tầm nhìn 2035" của Brunei và Chính sách hướng Nam mới của Hàn Quốc có nhiều điểm tương đồng, đó là đều hướng tới việc tăng cường hợp tác thực chất để đạt được sự thịnh vượng chung. Hai bên đánh giá sự tham gia của doanh nghiệp Hàn Quốc vào các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng như cầu đường tại Brunei, đã đóng góp không nhỏ vào quá trình phát triển kinh tế của quốc gia này, đồng thời nhất trí sẽ tiếp tục hợp tác cùng phát triển trong thời gian tới, trong đó có lĩnh vực năng lượng - ngành công nghiệp chủ lực của Brunei và cũng là ngành Hàn Quốc phải lệ thuộc vào nhập khẩu.
Sau Brunei, nhà lãnh đạo Hàn Quốc đã tới Malaysia, một thành viên sáng lập ASEAN đa sắc tộc - tôn giáo có nền kinh tế lớn thứ ba Đông Nam Á chỉ sau Thái Lan và Indonesia. Tổng thống Hàn Quốc đề xuất kết hợp hài hòa giữa Chính sách hướng Nam mới của ông với Chính sách hướng Đông mà Malaysia từng xúc tiến từ những năm 1980, trong đó đặt trọng tâm vào hợp tác chiến lược với Hàn Quốc, nhằm mang lại thành quả hợp tác song phương cụ thể cho người dân hai nước. Đây sẽ là trụ cột để hai nước phối hợp nâng cao hiệu quả hợp tác cùng có lợi.
Về kinh tế - thương mại, Hàn Quốc và Malaysia nhất trí nỗ lực đạt được Thỏa thuận Mậu dịch tự do (FTA) trong năm nay. Hai bên cũng cam kết tích cực tìm kiếm các dự án hợp tác trong lĩnh vực chế tạo xe ô tô thông minh, xây dựng thành phố thông minh và công nghệ thông tin - truyền thông (ICT).
Bên cạnh mục đích thúc đẩy quan hệ kinh tế, có lẽ Hàn Quốc muốn đẩy mạnh làn sóng văn hóa Hàn Quốc vào quốc gia Đông Nam Á này, bởi theo ông, giao lưu văn hóa sẽ giúp tăng cường sự hiểu biết của người dân Malaysia về Hàn Quốc và đưa người dân hai nước lại gần nhau hơn. Tổng thống Hàn Quốc đã tới cuộc triển lãm văn hóa Hàn Quốc - Malaysia, nơi hàng trăm sản phẩm liên quan tới văn hóa hai nước được trưng bày.
Chặng dừng chân cuối cùng trong chuyến công du là Campuchia. Tại hội đàm cấp cao Hàn Quốc - Campuchia, Tổng thống Moon Jae-in và Thủ tướng Hun Sen đã thảo luận các biện pháp mở rộng hợp tác trên nhiều lĩnh vực, trong đó có nông nghiệp, cơ sở hạ tầng và tài chính. Hai bên nhất trí sẽ đẩy nhanh đàm phán Hiệp định tránh đánh thuế hai lần, để tăng cường hỗ trợ hơn 200 doanh nghiệp Hàn Quốc đang hoạt động tại Campuchia. Các doanh nghiệp này được hai bên cho là đóng vai trò quan trọng trong sự tăng trưởng đồng hành của hai nước.
Bên cạnh đó, hai bên thống nhất Hàn Quốc sẽ hỗ trợ Campuchia xây dựng "Hệ thống thanh toán quốc gia" trong năm nay, hỗ trợ về hạ tầng tài chính, tạo môi trường thuận lợi để các công ty tài chính Hàn Quốc vào Campuchia hoạt động. Hiện Campuchia là đối tác hợp tác được Hàn Quốc viện trợ phát triển nhiều nhất trong ASEAN chỉ sau Việt Nam.
Một điểm chung trong chuyến thăm tới cả 3 nước là Tổng thống Moon Jae-in đều mong muốn có được sự ủng hộ của các nước đối với tiến trình phi hạt nhân hóa trên bán đảo Triều Tiên, một nỗ lực mà ông đã bỏ nhiều công sức và đặt nhiều kỳ vọng. Điều này cũng cho thấy Hàn Quốc coi trọng vai trò của các quốc gia Đông Nam Á trong việc đóng góp, thúc đẩy giải pháp mang lại hòa bình và ổn định tại khu vực Đông Bắc Á.
Chuyến công du 3 nước ASEAN ngay đầu năm của nhà lãnh đạo Hàn Quốc càng có ý nghĩa hơn khi ASEAN và Hàn Quốc sẽ tổ chức Hội nghị thượng đỉnh đặc biệt Hàn Quốc - ASEAN vào cuối năm nay tại Seoul để kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ đối thoại giữa hai bên.
Việc Tổng thống Hàn Quốc trong hơn 1 năm qua công du một loạt quốc gia thuộc khu vực Đông Nam Á, kể từ chuyến thăm cấp nhà nước tới Indonesia hồi cuối năm 2017, tới Việt Nam tháng 3 và tới Singapore hồi tháng 7 năm ngoái, cũng mở ra cơ hội thuận lợi để Hàn Quốc và ASEAN đẩy mạnh hợp tác toàn diện, trong bối cảnh quan hệ hai nước đang ngày càng được củng cố.
Hiện ASEAN là nhà nhập khẩu lớn thứ hai trên thế giới các sản phẩm của Hàn Quốc sau Trung Quốc và Tổng thống Moon Jae-in đã tuyên bố sẽ nỗ lực để tăng gần gấp đôi kim ngạch thương mại giữa Hàn Quốc và các nước ASEAN lên 200 tỷ USD/năm vào năm 2020.
Chuyến thăm lần này của Tổng thống Moon Jae-in chẳng những là bước tiến thực chất của Chính sách hướng Nam mới, mà còn tạo động lực để quan hệ Hàn Quốc - ASEAN nói chung và quan hệ giữa Hàn Quốc với từng quốc gia ASEAN nói riêng tiếp tục phát triển sâu rộng và hiệu quả trên nền tảng lợi ích chung.