Chống dịch thành công, song việc tiêm chủng ở Đức lại bị coi là thảm họa

"Thật tuyệt nếu tôi có ít nhất 10 liều vaccine trong tủ lạnh. Tôi đã tốn rất nhiều thời gian và thất vọng khi cuối cùng những người cần vaccine lại không được tiêm chủng", Katzenstein nói và cho biết bà không biết làm thế nào để tiêm chủng cho những bệnh nhân dễ bị tổn thương, sau nhiều lần vận động tiêm chủng và liên tục bị từ chối. 

Mối quan tâm của bà Katzenstein cũng là mối lo ngại của nhiều người. Các chuyên gia đánh giá việc triển khai tiêm chủng của Đức là một cơn ác mộng với những hậu quả chết người, theo kênh CNN.

Đức từng được ca ngợi là một trong những quốc gia chống dịch COVID-19 thành công trên thế giới, nhờ vào việc tiến hành xét nghiệm trên phạm vi rộng và phản ứng nhanh đối với đợt bùng phát dịch bệnh đầu tiên. Dù ghi nhận số trường hợp mắc bệnh cao, nhưng tỉ lệ tử vong vì COVID-19 của Đức vẫn ở mức thấp.

Song kể từ khi triển khai đợt tiêm chủng đầu tiên vào tháng 12/2020, đến nay Đức mới chỉ tiêm chủng được cho khoảng 6% dân số, với khoảng 5 triệu mũi đầu tiên và 3 triệu mũi thứ hai. 

Một phần của vấn đề nằm ở việc Đức chỉ tiêm vaccine tại các trung tâm tiêm chủng nhất định, mà không cho phép tiêm tại phòng khám tư nhân. Cách tiếp cận này rất khác với Anh, nơi các bác sĩ địa phương đã tiêm vaccine cho người dân suốt nhiều tháng qua. Đến nay, hơn 30% dân số Anh đã tiêm mũi vaccine COVID-19 đầu tiên.

Thủ tướng Angela Merkel cũng đã thừa nhận thất bại khi tốc độ triển khai vaccine tại Đức diễn ra chậm chạp. Hôm 3/3, bà cho biết các phòng khám tư có thể bắt đầu tiêm vaccine cho bệnh nhân từ cuối tháng này. Điều này sẽ giúp bệnh nhân dễ dàng tiếp cận vaccine hơn rất nhiều khi Đức hiện có tới 50.000 văn phòng khám tư nhân trên cả nước. 

Song hệ thống đặt lịch tiêm tại một trung tâm tiêm chủng Đức tương đối phức tạp và không thống nhất. Bác sĩ Katzenstein lưu ý rằng với những cụ già 90 tuổi, việc sử dụng hệ thống đăng ký trực tuyến cũng rất khó khăn.

Đức đã ban hành nhiều mức độ phong tỏa khác nhau kể từ tháng 11/2020. Các biện pháp hạn chế cũng đã được tiếp tục gia hạn trong tuần này đến cuối tháng 3. Tuy nhiên, yếu tố hậu cần và bộ máy quan liêu chỉ là một phần của vấn đề. 

Tháng trước, tờ Bild của Đức đã gây chú ý khi đăng dòng tiêu đề trên trang nhất: “Nước Anh thân mến, chúng tôi ghen tị với bạn!”. Bài viết gửi một thông điệp rõ ràng về việc Đức đang lúng túng trong việc triển khai vaccine, thua xa chiến lược của Anh, vốn được nhiều người ca ngợi là thành công.

Việc so sánh với Anh thậm chí còn trở nên nhức nhối hơn trong tuần này khi bà Merkel tuyên bố thay đổi quyết định, cho phép tiêm vaccine Oxford/AstraZeneca cho những người trên 65 tuổi.

Quyết định giới hạn độ tuổi ban đầu do Ủy ban Tiêm chủng Đức (STIKO) công bố ngày 28/1 được đưa ra với lý do thiếu dữ liệu đầy đủ về các nhóm người cao tuổi trong thử nghiệm lâm sàng.

Giới phê bình đánh giá điều này đã làm giảm niềm tin của công chúng Đức vào vaccine AstraZeneca, gây ra hiệu ứng domino trên khắp châu Âu. Một ngày sau, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron mô tả vaccine AstraZeneca "gần như không hiệu quả" với người cao tuổi, nói rằng "các kết quả đầu tiên không thực sự có hiệu quả đối với những người trên 60-65 tuổi".

Tuyên bố này cũng khiến nhiều nhà khoa học tranh cãi bởi dữ liệu thực tế cho thấy vaccine AstraZeneca có hiệu quả cao trong việc ngăn ngừa nhập viện ở những người lớn tuổi.

Những nước như Pháp, Tây Ban Nha, Italy hay các quốc gia Bắc Âu đã nhanh chóng học theo Đức, chỉ cho phép tiêm vaccine cho nhóm dân số trẻ tuổi hơn. Họ đều đang thay đổi quyết định. 

Tiến sĩ Uwe Janssens, Chủ tịch Hiệp hội Chuyên sâu Liên ngành Đức về Chăm sóc và Y tế Cấp cứu (DIVI), cho biết quyết định ban đầu của STIKO không cho phép sử dụng vaccine AstraZeneca ở những người lớn tuổi "thực sự là một sai lầm" vì nó khiến "mọi người dân Đức" mất niềm tin vào vaccine. 

Một ngày sau khi STIKO áp dụng giới hạn độ tuổi với vaccine AstraZeneca, Cơ quan Dược phẩm châu Âu (EMA) đã phê duyệt sử dụng vaccine này cho tất cả mọi người trên 18 tuổi. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng có động thái tương tự vào ngày 8/2.

Đức hiện đang lưu trữ khoảng 1,3 triệu liều vaccine AstraZeneca chưa sử dụng trong kho lưu trữ, một phần do thực tế là những người cao tuổi đến nay vẫn chưa được phép tiêm vaccine. Một số người Đức cũng coi AstraZeneca là loại vaccine chất lượng kém hơn, vì tỉ lệ hiệu quả thấp hơn một chút so với các loại vaccine đã được phê duyệt khác.

Ban điều hành một trung tâm tiêm chủng tại sân bay Berlin Brandenburg, nơi quản lý cả vaccine Pfizer/BioNTech và AstraZeneca, cho biết ban đầu hầu như không ai muốn tiêm vaccine AstraZeneca, nhưng điều đó hiện đang thay đổi.

"Các con số cho thấy vaccine AstraZeneca đang ngày càng được chấp nhận nhiều hơn. Chúng tôi có thể nhìn thấy điều đó qua số lượng đặt lịch tiêm. Ban đầu, rất ít người muốn tiêm vaccine, nhưng đến tới tối 7/3, 80% các cuộc hẹn tiêm vaccine đã được thực hiện", Christian Wehry, phát ngôn viên Hiệp hội các Bác sĩ Bảo hiểm Brandenburg, nói.

STIKO sau đó cũng đã phê duyệt vaccine AstraZeneca cho người trên 65 tuổi. Trong một thông báo, họ khẳng định khuyến nghị được đưa ra ngày 28/1 "hoàn toàn chính xác dựa trên dữ liệu tại thời điểm đó".

Chuyên gia y tế Karl Lauterbach, chính trị gia đảng Dân chủ Xã hội Đức, cho rằng Berlin đã phạm sai lầm với quyết định đầu tiên về vaccine AstraZeneca. Tuy nhiên, ngay cả khi không áp dụng giới hạn độ tuổi, tốc độ tiêm chủng của Đức vẫn sẽ tụt hậu.

Bên cạnh những thất bại của EU trong nỗ lực triển khai tiêm chủng, các quyết định nội bộ của Đức cũng khiến họ phải chật vật khi đẩy nhanh tốc độ tiêm chủng, giới quan sát đánh giá. 

Kết quả một cuộc thăm dò do kênh truyền hình quốc gia ARD thực hiện gần đây cho thấy 73% người dân Đức không hài lòng với cách chính phủ triển khai chương trình tiêm chủng ngừa COVID-19.

Trong khi đó, Bộ trưởng Y tế Jens Spahn hôm 5/3 cho biết Đức sẽ đẩy nhanh tốc độ "trong vài tuần nữa". Ông dự báo vào tháng 4 lượng vaccine tại các trung tâm tiêm chủng sẽ đủ đáp ứng cho người dân và nói thêm rằng giới chức sẽ thành lập các đội lưu động nhằm hỗ trợ nỗ lực tiêm chủng.

Dù vậy, Tiến sĩ Lothar Wiele, lãnh đạo Viện Robert Koch (RKI), cảnh báo Đức vẫn "chứng kiến quá nhiều ca tử vong" và tỉ lệ nhiễm virus đang có xu hướng tăng trở lại.

Ông Wieler cho hay biến chủng virus SARS-CoV-2 từ Anh đã được phát hiện chiếm trên 40% số ca nhiễm mới, sau khi Thủ tướng Merkel mới đây cảnh báo Đức cần hành động "cẩn trọng và khôn ngoan" nhằm tránh bị phong tỏa vì sóng COVID-19 thứ 3.

Friederike Bettina Kolster, 59 tuổi, bệnh nhân mắc chứng xơ cứng teo cơ một bên, rất muốn được tiêm chủng nhưng đang tuyệt vọng vì không được tiêm vaccine. Bà cần tới 15 người chăm sóc vì luôn phải ngồi xe lăn. Điều đó khiến nguy cơ mắc bệnh càng cao. 

"Bản thân tôi cần chăm sóc y tế nên tôi không thể tự bảo vệ mình. Tôi luôn tự cách ly tại nhà, không tiếp xúc với bên ngoài nhằm giảm thiểu rủi ro. Ai cũng nghĩ rằng tôi nên nằm trong nhóm người đầu tiên được tiêm chủng. Nhưng vì căn bệnh của tôi không nằm trong danh sách ưu tiên tiêm chủng và tôi chưa đủ 60 tuổi nên tôi được tính là một người khỏe mạnh bình thường dưới 60 tuổi", bà chia sẻ.

Kolster mô tả chương trình triển khai tiêm chủng của Đức là "vô cùng khó chịu" và bà luôn sống trong nỗi sợ hãi bị nhiễm bệnh. "Tôi không quan tâm mình được tiêm loại vaccine nào. Tôi chỉ cần được tiêm vaccine thôi", bà nói.