Trong bối cảnh tình hình thế giới tiếp tục căng thẳng liên quan đến xung đột tại Ukraine, cũng như chủ trương đa dạng hóa kinh tế của Chính phủ Đức để giảm bớt phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc, chuyến thăm này được đánh giá có ý nghĩa hết sức quan trọng.
Thủ tướng Đức Olaf Scholz. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Trọng tâm của chuyến thăm sẽ là cuộc hội đàm giữa Thủ tướng Olaf Scholz với người đồng cấp Ấn Độ Narendra Modi tại New Delhi. Sau đó, hai nhà lãnh đạo sẽ có cuộc thảo luận với đại diện doanh nghiệp hai bên. Thủ tướng Đức cũng sẽ tới thăm "thành trì công nghệ cao" của Ấn Độ ở Bangalore, miền Nam đất nước. Tháp tùng Thủ tướng Scholz trong chuyến thăm này là phái đoàn doanh nghiệp lớn của Đức.
Chuyến thăm đầu tiên của ông Olaf Scholz tới Ấn Độ trên cương vị Thủ tướng Đức được cho là cơ hội tốt để hai bên đánh giá lại những kết quả chính của cuộc tham vấn lần thứ sáu giữa Chính phủ Đức và Chính phủ Ấn Độ hồi tháng 5/2022; tăng cường hợp tác an ninh và quốc phòng, hướng tới các mối quan hệ kinh tế chặt chẽ hơn, thúc đẩy hợp tác về lao động và đưa ra hướng dẫn chiến lược cho sự hợp tác về khoa học và công nghệ.
Về kinh tế, hiện tại nước Đức đang tích cực đa dạng hóa quan hệ kinh tế, thương mại với mục tiêu giảm dần sự phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc. Ấn Độ với quy mô dân số khoảng 1,4 tỷ dân và là nền kinh tế lớn thứ năm thế giới, là đối tác hết sức quan trọng của Đức tại châu Á. Mặc dù vậy, trong danh sách các đối tác thương mại lớn nhất của Đức năm 2022, Ấn Độ chỉ xếp thứ 22 về xuất khẩu và thứ 24 về nhập khẩu. Kim ngạch thương mại song phương Đức-Ấn đạt khoảng 30 tỷ euro. Con số này chưa tương xứng với tiềm năng và mong muốn hợp tác của cả hai bên. Trong khi đó, việc đàm phán hiệp định thương mại tự do giữa Liên minh châu Âu (EU) và Ấn Độ vẫn chưa có nhiều tiến triển.
Tại Đức, mong muốn mở rộng quan hệ hợp tác hơn nữa về kinh tế, thương mại với Ấn Độ - động lực tăng trưởng của châu Á, là rất lớn. Theo ông Stefan Halusa, lãnh đạo Phòng Thương mại Đức tại Ấn Độ, với mối quan hệ chính trị tốt, chia sẻ nhiều giá trị chung, hai nước có rất nhiều cơ hội để thúc đẩy hơn nữa quan hệ kinh tế, thương mại. Vì không có sự phụ thuộc từ một phía nên cán cân thương mại song phương giữa Đức và Ấn Độ hiện khá cân bằng.
Ấn Độ đang giữ cương vị chủ tịch Nhóm Các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20). Hội nghị thượng đỉnh G20 sẽ diễn ra tại New Delhi vào tháng 9 tới, trong đó chủ đề khí hậu và các ngành công nghiệp xanh sẽ là một phần quan trọng của các cuộc đàm phán. Giống như EU và Mỹ, Ấn Độ đang tích cực đầu tư cho các công nghệ mới, trong đó có công nghệ năng lượng Mặt Trời, hydro xanh và xe điện. Đây đều là các lĩnh vực mà nền kinh tế Đức hết sức quan tâm. Chuyến đi của Thủ tướng Scholz tới "thành trì công nghệ cao" Bangalore của Ấn Độ cho thấy rõ điều này.
Trong chuyến thăm của Thủ tướng Ấn Độ tới Berlin hồi tháng 5/2022, Đức và Ấn Độ đã ký kết tổng cộng 14 thỏa thuận hợp tác trong nhiều lĩnh vực, trong đó có bảo vệ khí hậu, phát triển công nghệ hydro xanh... Thủ tướng Đức đã tuyên bố sẽ cung cấp 10 tỷ euro để thúc đẩy hợp tác chặt chẽ hơn nữa với Ấn Độ trong những năm tới. Với một phái đoàn doanh nghiệp lớn đi cùng, chuyến thăm tới New Delhi của Thủ tướng Đức vừa để thúc đẩy các thỏa thuận hợp tác đã có, vừa hướng tới mở ra các cơ hội kinh doanh mới cho nền kinh tế Đức. Ấn Độ được coi là thị trường rất tiềm năng cho các ngành công nghiệp Đức như hóa chất, dược phẩm, công nghệ y tế, ô tô, kỹ thuật cơ khí, xây dựng cơ sở hạ tầng.
Về chính trị, giới chuyên gia cho rằng không phải ngẫu nhiên chuyến thăm Ấn Độ lại được tổ chức đúng vào dịp tròn 1 năm Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine. Trong suốt thời gian qua, bất chấp sức ép từ phương Tây, Chính phủ Ấn Độ vẫn kiên định lập trường trung lập, không tham gia các biện pháp trừng phạt nhằm chống lại Nga cả về kinh tế lẫn chính trị. Ngược lại, New Delhi tiếp tục mở rộng quan hệ kinh tế, thương mại với Moskva, đặc biệt là việc nhập khẩu năng lượng. Nếu trước xung đột, lượng dầu nhập khẩu từ Nga chỉ chiếm 1% tổng lượng dầu nhập khẩu của Ấn Độ, thì đến tháng 1/2023, tỷ lệ này đã tăng lên 28% và Nga trở thành nhà cung cấp dầu lớn nhất của Ấn Độ. Nhập khẩu phân bón từ Nga cũng tăng vọt. Tính chung, giá trị nhập khẩu từ Nga đã tăng lên hơn 37,3 tỷ USD trong vòng 10 tháng, từ tháng 4/2022 - 1/2023, gấp 5 lần so với cùng kỳ năm trước, đưa Nga lên vị trí thứ tư trong bảng xếp hạng các nhà cung cấp của Ấn Độ.
Trong bối cảnh đó, chuyến thăm của Thủ tướng Đức lần này là nỗ lực tiếp theo của Đức nhằm gắn kết Ấn Độ chặt chẽ hơn với phương Tây. Theo chuyên gia Christian Wagner từ Viện Khoa học và Chính trị Đức (SWP), phương Tây đang thúc đẩy sự hợp tác nhiều hơn với Ấn Độ nhằm giảm sự phụ thuộc của New Delhi vào Moskva. Còn theo nhận định của báo Thế giới (Die Welt), Ấn Độ là đối tác rất quan trọng của phương Tây nói chung và nước Đức nói riêng.
Đại sứ Đức tại Ấn Độ Philipp Ackermann cho biết xung đột Nga - Ukraine và các hành động của Trung Quốc ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương sẽ là ưu tiên hàng đầu trong chuyến thăm của Thủ tướng Scholz. Ngoài ra, Đức cũng rất cần Ấn Độ để đáp ứng nhu cầu lớn về nguồn nhân lực chất lượng cao. Đây cũng sẽ là một chủ đề quan trọng trong các cuộc thảo luận tại New Delhi.