Kể từ đầu tháng 5 tới nay, 2.342 đứa trẻ đã bị chia tách khỏi bố mẹ sau khi xâm nhập qua biên giới phía nam Mỹ, theo một chính sách đang gây giận dữ trên khắp đất nước.
Những đứa trẻ bị chia tách khỏi bố mẹ tại cơ sở trông giữ ở McAllen, Texas. Ảnh: AP |
Chính sách "không dung thứ"
Tháng 4/2018, Bộ trưởng Tư pháp Mỹ Jeff Sessions đã ra lệnh cho các công tố viên dọc theo vùng biên giới “áp dụng lập tức chính sách không dung thứ” với hành động xâm nhập biên giới bất hợp pháp. Lệnh này có nghĩa là, toàn bộ người trưởng thành xâm nhập trái phép qua biên giới sẽ bị truy tố hình sự. Do trẻ em không thể theo cha mẹ vào nhà giam liên bang, nên các em bị bắt giữ cùng cha mẹ sẽ bị chia tách. Trong lúc người lớn bị truy tố theo hệ thống pháp lý, thì các em nhỏ được chuyển giao cho Văn phòng tái định cư người tị nạn (ORR) thuộc Bộ Y tế và Dịch vụ nhân sinh.
Ông Jeff Sessions tuyên bố: “Nếu bạn bước qua biên giới bất hợp pháp, chúng tôi sẽ truy tố bạn. đơn giản thôi. Nếu bạn đang buôn lậu một đứa trẻ, chúng tôi sẽ truy tố bạn và đứa trẻ sẽ bị chia tách khỏi bạn theo luật pháp quy định. Nếu bạn không thích điều đó, thì đừng buôn lậu trẻ em qua biên giới chúng tôi”
Nhà Trắng thừa nhận rằng, theo chính sách mới, họ chia tách toàn bộ các gia đình xâm nhập qua biên giới. Chính sách này lần đầu tiên được áp dụng tại Mỹ chỉ dưới thời Tổng thống Trump.
Tại sao chính quyền Tổng thống Trump áp dụng chính sách mới?
Chính sách nói trên nhằm ngăn chặn người tị nạn tìm cách vượt biên giới bất hợp pháp. Ông Sessions cho rằng, Tổng thống Trump đã thắng cử năm 2016 một phần nhờ chính sách cứng rắn với người nhập cư. “Nếu các bạn muốn thay đổi luật của chúng tôi, thì hãy thông qua luật tại quốc hội. Hãy thuyết phục đại diện của các bạn chấp nhận quan điểm của mình”.
Người trưởng thành nhập cư trái phép qua biên giới Mỹ - Mexico sẽ bị truy tố, con cái bị cách ly với bố mẹ. Ảnh: Getty Images |
Trong khi đó, Tổng thống Trump đổ lỗi cho phe Dân chủ. “Đây là lỗi của phe Dân chủ vì đã yếu ớt và kém hiệu quả về Tội phạm và An ninh biên giới. Hãy nói họ bắt đầu nghĩ về những người đã bị hủy hoại bởi tội ác đến từ hành động nhập cư bất hợp pháp. Hãy thay đổi luật pháp!” ông Trump đăng trên Twitter hôm 18/6.
“Trẻ em đang bị một số những tên tội phạm nguy hiểm nhất trên Trái đất sử dụng như là phương tiện để xâm nhập đất nước chúng ta. Có ai nhìn thấy tội ác đang xảy ra ở vùng biên giới phía nam. Đó là vấn đề lịch sử, với một số quốc gia là nơi nguy hiểm nhất thế giới. Chuyện đó sẽ không xảy ra trên nước Mỹ”, ông Trump đáp lại những lời chỉ trí
Trước khi có chính sách “không dung thứ”, dưới thời Tổng thống Obama, những người nhập cư trái phép sẽ chờ gặp một thẩm phán về nhập cư, người có thẩm quyền quyết định có cấp quy chế tị nạn cho họ hay không. Một số gia đình được trả tự do và được yêu cầu quay trở lại tòa đúng ngày. Số khác phải chờ đợi trong trung tâm giam giữ trong tối đa 20 ngày, và nếu không được gặp thẩm phán thì khi đó họ cũng được trả tự do và trở lại tòa vào ngày hẹn.
Đây là chính sách “bắt và thả” mà Tổng thống Trump tuyên bố sẽ chấm dứt. Theo thống kê, trong năm tài chính 2017, nước Mỹ đã ra 100.000 lệnh trục xuất chính thức tới tất cả người nhập cư trái phép. Nhưng chỉ 60% số người có mặt tại tòa án để nghe phán quyết; số còn lại chưa bao giờ xuất hiện tại tòa.
Lều tạm ở Tornillo, gần El Paso chụp ngày 16/6/2018. Ảnh: The Texas Tribune |
Bao nhiêu đứa trẻ đã bị chia tách khỏi cha mẹ?
Con số chính thức cho biết có 2.342 trẻ em bị chia tách, nhưng con số thực tế được cho là lớn hơn.
Thực ra chính quyền Tổng thống Trump đã thử nghiệm chính sách “Không dung thứ” từ tháng 10/2017. Tờ New York Times cho biết, từ tháng 10/2017 đến thán 4/2018, hơn 700 đứa trẻ đã bị chia tách khỏi những người tuyên bố là cha mẹ các em.
Chuyện gì xảy ra với những em nhỏ bị chia tách?
Trẻ em được chuyển giao cho Văn phòng Tái định cư người tị nạn (ORR). Một số được đưa đi ngay lập tức tại biên giới, số khác bị chia tách khỏi bố mẹ tại các cơ sở xử lý người nhập cư trái phép.
Đại đa số các em nhỏ được đưa tới trung tâm trông giữ của ORR. Văn phòng cũng đã xúc tiến đưa các em tới nhà những người nhận nuôi hoặc tới họ hàng đang sống tại Mỹ.
Các phóng viên đã được phép đi xem cơ sở trông giữ trẻ em tại Brownville, nơi có hơn 1.400 em trai đang sống. CNN cho biết, các em trai được tới trường trong ca học dài 6 tiếng và có hai giờ chơi ngoài trời mỗi ngày.
Video trẻ em bị cách ly trong lồng sắt tại một cơ sở trông giữ ở Texas:
Điều kiện sống của những đứa trẻ ra sao?
Nhiều người lo ngại rằng những mái trú không đủ điều kiện để chăm sóc cho những em nhỏ bị chia tách khỏi cha mẹ.
Ban đầu những đứa trẻ được đưa tới cơ sở của Biên phòng, nhưng theo luật sẽ là trái phép nếu các cơ sở nãy giữ trẻ trong hơn 3 ngày. Sau đó, các em nhỏ được đưa tới những mái trú dài hạn hơn, nơi chúng có thể được sắp xếp một người nuôi dưỡng hoặc tìm được họ hàng tại Mỹ.
Phóng viên AP đã tới thăm một địa điểm trong tuần trước và mô tả đó là “một cơ sở rộng và tối” với những nhánh riêng rẽ cho trẻ em, người lớn và gia đình. “Trong một khu nhà kho cũ ở Nam Texas, hàng trăm đứa trẻ chờ đợi trong một loạt những chiếc lồng bằng rào thép. Mỗi lồng có 20 em nhỏ bên trong. Rải rác khắp nơi là vỏ chai nước, túi bim bim khoai tây và những tấm vải lớn, đươc dùng làm chăn", phóng viên AP viết.
Những cơ sở này trước đây bị chỉ trích là điều kiện sinh hoạt kém và có xảy ra tình trạng lạm dụng nhân quyền.
Trong vòng 3 ngày, trẻ em được chuyển tới trung tâm tị nạn của ORR. ORR có mạng lưới khoảng 100 cơ sở, được điều hành bởi các tổ chức phi lợi nhuận.
Trẻ em sống trong các lồng lớn tại cơ sở của ORR ở McAllen, Texas trong ảnh chụp ngày 17/6. Ảnh: AP |
Đại diện ORR cho biết, trẻ em thường ở lại trong các cơ sở của họ “trung bình dưới 57 ngày”. Tuy vậy, một số đứa trẻ bị giữ lâu hơn thế nhiều tháng.
Hiện có hơn 10.000 trẻ em nhập cư, bao gồm những em tự xâm nhập qua biên giới một mình, đang được trông giữ tại các cơ sở của ORR.
Bên cạnh cơ sở ORR, trẻ em còn đưa tới các khu lều trại tạm. Một cơ sở tạm thời vừa được dựng lên tại Tornillo, bang Texas, gần El Paso. Chưa rõ có bao nhiêu thiếu niên tại đây, nhưng chính phủ lên kế hoạch mở rộng nơi này để trông giữ khoảng 4.000 em.
Những em nhỏ may mắn sẽ tìm được những người nhận nuôi, người bảo trợ hoặc họ hàng đang sinh sống hợp pháp tại Mỹ.
Cha mẹ bị truy tố có thể hội ngộ với các con không?
Một số gia đình đã được hội ngộ. Giới chức cho biết, khi các bậc cha mẹ hoàn tất thụ án do xâm nhập trái phép lãnh thổ, họ có thể được tái hội ngộ với con cái tại trung tâm nhập cư, trong lúc theo đuổi thủ tục xin tị nạn.
Gia đình hội ngộ ở Houston sau khi bị chia tách khi xâm nhập trái phép vào nước Mỹ từ El Salvador. Ảnh: The Washington Post/Getty Images |
Trẻ em gái có bị chia tách?
Những bức ảnh được Cơ quan bảo vệ biên giới và hải quan Mỹ công bố trước truyền thông chỉ cho thấy hình ảnh bé trai trong các trung tâm trông giữ. Trả lời các cuộc gọi của phóng viên, Bộ An ninh nội địa và Cơ quan Y tế - Con người cho biết họ đang phối hợp để có được ảnh của các bé gái cũng như những em nhỏ dưới 2 tuổi trong vài ngày tới.
Trẻ em xâm nhập trái phép được chia ra từng nhóm theo độ tuổi và giới tính tại các trung tâm trông giữ. Chưa rõ những mái trú này có nuôi giữ các em gái không, trong khi truyền thông không được phép vào chụp ảnh.
Các nghị sĩ Texas phản ứng ra sao?
Nhiều nghị sĩ Dân chủ đã nổi giận với chính sách của Tổng thống Trump. Trong Ngày của Cha hôm 17/6 vừa qua, thượng nghị sĩ Beto O’Rourke, đại diện vùng El Paso và cựu thẩm phán El Paso Veronica Escoba đã dẫn đầu một cuộc biểu tình tại thành phố Tornillo.
Nhiều nghị sĩ Cộng hòa cũng lên tiếng phản đối. Chủ tịch cơ quan lập pháp bang Texas Joe Straus đã viết thư cho Tổng thống đề nghị chấm dứt chính sách “không dung thứ”.
Biểu tình ở San Francisco hôm 19/6 phản đối chính sách chia tách trẻ nhập cư trái phép khỏi gia đình. Ảnh: Bay Area News Group |
Thống đốc Texas, Greg Abbott, Thượng nghị sĩ Ted Cruz và Ủy viên Hội đồng phụ trách địa chính ở Texas George P. Bush, đều là người phe Cộng hòa, đã gửi phản hồi tới Tổng thống Trump và chỉ trích phe Dân chủ tại Quốc hội về chính sách nói trên.
Cựu đệ nhất phu nhân Mỹ Laura Bush gọi chính sách “không dung thứ” là “tàn nhẫn” trong một bài bình luận trên tờ The Washington Post.
Tình cảnh éo le của những gia đình nhập cư trái phép đang gây tranh cãi tại Mỹ. Ảnh: AP |
Các nhà lập pháp Mỹ đang làm gì để thay đổi chính sách?
Đầu tuần này, Thượng nghị sĩ Cruz thông báo kế hoạch đệ trình dự thảo khẩn cấp nhằm cho phép các gia đình nhập cư trái phép được sống cùng nhau. Bản thông cáo báo chí từ văn phòng ông Cruz cho biết, dự thảo luật sẽ tăng con số thẩm phán nhập cư liên bang từ 375 lên 750 người để có điều kiện xem xét kỹ các trường hợp. Trong khi đó, các mái trú tạm thời sẽ cho phép các gia đình được cùng sống.
Hiện chưa rõ Tổng thống Trump có đồng ý với những đề xuất của ông Cruz hay không. Nhà lãnh đạo Mỹ trong khi đó tiếp tục khẳng định, quốc hội cần phải hành động để chấm dứt khủng hoảng.
Những người xin tị nạn chính thức
Những người nhập cư xin tị nạn chính thức tại các cửa khẩu biên giới Mỹ sẽ không bị truy tố. Tuy nhiên, trong những tuần qua, những người xin tị nạn đều bị từ chối tiếp đón tại các cửa khẩu. Theo giải thích của Bộ An ninh nội địa thì đó là nhân viên hải quan đề nghị họ tạm trở về và quay lại sau do tình trạng thiếu nhân lực, chứ không phải từ chối.