Hội nghị Tương lai châu Á là một trong những diễn đàn thường niên, có uy tín, do tập đoàn truyền thông Nikkei tổ chức. Hội nghị có sự tham gia của lãnh đạo các nước châu Á, các tập đoàn lớn của thế giới cùng nhiều học giả, nhà nghiên cứu từ các viện, trường đại học danh tiếng ở châu Á.
Nhân sự kiện trên, báo Nikkei số ra chiều 2/6 đã đăng bài phân tích về quan hệ chiến lược Việt Nam - Nhật Bản của giáo sư, tiến sỹ Phạm Quang Minh, Hiệu trưởng trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội.
Theo bài viết, chuyến thăm của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tới Nhật Bản sẽ là biểu tượng cho bước tiến mới trong quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam - Nhật Bản vì hòa bình và phồn vinh tại châu Á. Chuyến thăm của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc sẽ là chuyến thăm cấp cao thứ 3 giữa hai quốc gia kể từ đầu năm 2017, tiếp theo chuyến thăm chính thức Việt Nam của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe vào tháng 1 và chuyến thăm cấp Nhà nước đầu tiên của Nhật hoàng và Hoàng hậu tới Việt Nam từ ngày 28/2 - 5/3.
Ngày 19/10/2006, Việt Nam và Nhật Bản đã ký Tuyên bố chung “Hướng tới quan hệ đối tác chiến lược vì hòa bình và phồn vinh tại châu Á”, trong đó nhấn mạnh: “Để thúc đẩy quan hệ song phương một cách chặt chẽ và hiệu quả hơn, hai bên bày tỏ mong muốn thúc đẩy các cuộc đối thoại trong các lĩnh vực kinh tế, ngoại giao, an ninh và các lĩnh vực khác”. Tháng 11/2007, trong chuyến thăm Nhật Bản, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đã cùng Thủ tướng Yasuo Fukuda ký Tuyên bố chung về “Chương trình hợp tác hướng tới quan hệ đối tác chiến lược”, theo đó tập trung vào 7 lĩnh vực: Trao đổi, hợp tác đối thoại về chính sách, an ninh và quốc phòng; Đối tác toàn diện về kinh tế; Nâng cao hệ thống pháp lý và cải cách hành chính; Khoa học và công nghệ; Biến đổi khí hậu, môi trường, tài nguyên thiên nhiên và năng lượng; Nhận thức chung giữa nhân dân và chính phủ hai nước; Hợp tác trên trường quốc tế.
Sau đó, nhân chuyến thăm của Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh tới Nhật Bản vào tháng 4/2009, hai nước đã công bố Tuyên bố chung Nhật - Việt về đối tác chiến lược vì hòa bình và phồn vinh tại châu Á, theo đó nhất trí tổ chức các cuộc họp của Ủy ban hợp tác Nhật - Việt thường niên, tăng cường tham vấn chính trị cấp Thứ trưởng Ngoại giao và trên lĩnh vực an ninh - quốc phòng, thúc đẩy hơn nữa trao đổi cấp cao và tăng cường tham vấn cấp thứ trưởng.
Về hợp tác kinh tế, kim ngạch thương mại song phương giữa Việt Nam và Nhật Bản năm 2016 đạt 28,49 tỷ USD. Hai nước đặt mục tiêu nâng kim ngạch thương mại song phương lên 60 tỷ USD vào năm 2020. Tính đến tháng 4/2017, Nhật Bản là nhà đầu tư lớn thứ hai vào Việt Nam trong số 83 quốc gia và vùng lãnh thổ với tổng số vốn đăng ký là 1,85 tỷ USD, chiếm 17,54% tổng số vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam. Tính đến cuối năm 2016, Nhật Bản đã có 3.280 dự án FDI tại Việt Nam với tổng số vốn đăng ký là 42,05 tỷ USD, chiếm 14,3% tổng FDI vào Việt Nam. Hiện Nhật Bản là nhà cung cấp ODA lớn nhất cho Việt Nam với tổng số vốn ODA cam kết là 30 tỷ USD.
Bài viết nhấn mạnh: Chính phủ mới của Việt Nam dưới sự điều hành của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cam kết sẽ thúc đẩy hơn nữa quá trình cải cách và hội nhập của Việt Nam. Với mục tiêu xây dựng một chính phủ hành động, sự hài lòng của người dân và chất lượng dịch vụ hành chính công được coi là ưu tiên hàng đầu của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc.
Chưa từng có chính phủ Việt Nam nào tổ chức 2 cuộc đối thoại với các doanh nhân và doanh nghiệp trong vòng một năm như Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc. Trong cuộc đối thoại với các doanh nghiệp ngày 17/5, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã truyền đi thông điệp về cạnh tranh bình đẳng, tạo dựng môi trường thuận lợi cho hoạt động kinh doanh và tinh thần khởi nghiệp quốc gia, cũng như trách nhiệm của doanh nhân. Thông điệp này của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã truyền cảm hứng không chỉ cho người dân Việt Nam mà còn các công ty nước ngoài đang hoạt động kinh doanh tại Việt Nam. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và chính phủ đang tạo động lực mới cho Việt Nam sau 30 năm “Đổi mới”.
Bài viết nêu rõ: Chuyến thăm của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tới Nhật Bản từ ngày 4-8/6 một lần nữa nhấn mạnh tầm quan trọng của quan hệ đối tác chiến lược Việt Nam - Nhật Bản. Trong bối cảnh chính trị khu vực và thế giới có nhiều diễn biến phức tạp, hai nước cần tăng cường và thúc đẩy hợp tác trên tất cả các lĩnh vực. Về hợp tác chính trị - an ninh, hai nước cần nhất trí thúc đẩy không phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt (WMD); hợp tác chặt chẽ nhằm đối phó với các thách thức an ninh phi truyền thống như thảm họa thiên nhiên, khủng hoảng lương thực, đói nghèo, an ninh biển, các vấn đề môi trường, buôn bán người, an ninh năng lượng, an ninh thông tin; phối hợp ngăn chặn xung đột và kiến thiết hòa bình,….
Nhằm đối phó với những thay đổi trong cân bằng chiến lược tại Đông Á, Việt Nam và Nhật Bản cần phối hợp với nhau chặt chẽ trong một số lĩnh vực, trong đó có tăng cường năng lực quốc phòng và thúc đẩy mạnh mẽ hợp tác kinh tế. Hai bên cần xem xét khả năng thúc đẩy diễn tập chung về tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn trên biển.
Bài viết kết luận: Việt Nam và Nhật Bản là hai quốc gia chia sẻ nhiều điểm tương đồng về lịch sử, phong tục truyền thống và văn hóa. Những điểm tương đồng trên và sự tương tác đã tạo ra nền tảng vững chắc cho sự hợp tác cùng có lợi giữa hai nước. Chuyến thăm của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc sẽ một lần nữa nhấn mạnh tầm quan trọng của quan hệ đối tác chiến lược Việt - Nhật. Trong tương lai, Việt Nam và Nhật Bản cần hợp tác chặt chẽ hơn nữa trong các kế hoạch trọng điểm như thúc đẩy thương mại và đầu tư song phương, xây dựng các khu công nghệ cao, đào tạo nhân sự và hợp tác trong lĩnh vực an ninh phi truyền thống.