Tân thủ lĩnh CSSD Jan Hamacek nắm chìa khóa cho việc thành lập chính phủ liên minh ở Séc. Nguồn: Novinky.cz |
Từ mùa Thu năm 2017 đến nay CH Séc trải qua nhiều biến động chính trị: bầu cử Hạ viện, thành lập chính phủ mới, Hạ viện không tín nhiệm nội các dẫn tới nội các này phải giải tán, bầu cử tổng thống hai vòng, kết quả của việc thành lập chính phủ mới lần hai chưa chắc chắn...
Tại cuộc bầu cử Hạ viện vào ngày 20 và 21/10/2017 phong trào ANO của cựu Phó Thủ tướng Andrej Babis đã giành chiến thắng với 29,64% số phiếu ủng hộ, bỏ xa Đảng Dân chủ công dân (ODS) về nhì (11,32% số phiếu). Kết quả này dẫn đến việc ngày 29/11 chính phủ liên minh của Thủ tướng Bohuslav Sobotka từ chức. Ngày 6/12 Tổng thống Milos Zeman đã bổ nhiệm ông Andrej Babis, lãnh đạo phong trào ANO, làm Thủ tướng mới của CH Séc Cứ ngỡ như việc thành lập chính phủ mới của ông Babis sẽ thuận buồm xuôi gió. Tuy nhiên, chính phủ thiểu số của Thủ tướng Babis ngày 16/1/2018 đã không vượt qua được cuộc bỏ phiếu tín nhiệm tại Hạ viện và phải từ chức vào ngày 17/1. Tiếp đó, ngày 24/1 Tổng thống Séc Milos Zeman đã trao cho Andrej Babis, lãnh đạo phong trào ANO, trách nhiệm thành lập chính phủ mới lần thứ hai.
Nỗ lực thành lập chính phủ mới lần thứ hai của ông Andrej Babis diễn ra trong bối cảnh thuận lợi hơn lần trước nhờ nhiều yếu tố. Thứ nhất là do tâm lý của các chính đảng và phong trào có ghế trong Hạ viện mới e ngại về một cuộc bầu cử Hạ viện bất thường. Điều này tác động tích cực tới tiến trình đàm phán của ông Babis với thủ lĩnh các đảng phái khác trong việc thành lập nội các. Thứ hai, kết quả cuộc bầu cử Tổng thống Séc vào các ngày 26 và 27/1 cho thấy Tổng thống đương nhiệm Milos Zeman tái đắc cử. Ông là người ủng hộ nhiệt thành đối với Andej Babis. Thứ ba, ngày 18/2 Đảng Dân chủ Xã hội (CSSD) tiến hành Đại hội bất thường. Kết quả ông Jan Hamacek, 39 tuổi, đã được bầu làm Chủ tịch đảng, thay thế ông Milan Chovanec, cựu Bộ trưởng Nội vụ, Chủ tịch lâm thời CSSD. Ông Jan Hamacek nguyên là Chủ tịch Hạ viện và bây giờ là Phó Chủ tịch Hạ viện. Ông được Thủ tướng từ nhiệm Babis ủng hộ. Ông cũng được đánh giá là một chính khách mềm mỏng, biết nhân nhượng, không cứng rắn và có định kiến với phong trào ANO như ông Chovanec. Thứ tư, ban lãnh đạo Đảng Cộng sản Séc và Morava (KSCM) tuy không chủ trương tham gia chính phủ liên minh với ANO nhưng không bày tỏ thái độ tiêu cực đối với việc ANO hợp tác với một vài đảng phái khác để thành lập nội các mới. Tính đến việc ANO có 78 ghế trong trong tổng số 200 đại biểu của Hạ viện, CSSD có 15 ghế và KSCM cũng có 15 ghế thì không khó để ông Babis tìm kiếm được sự ủng hộ của đa số nghị sỹ. Tuy nhiên, ông Babis đang chờ câu trả lời từ phía ban lãnh đạo CSSD.
Vừa mới đây Thủ tướng từ nhiệm Andrej Babis sau cuộc gặp với ban lãnh đạo của CSSD cho biết, hiện nay phương án khả thi duy nhất trong việc thành lập một nội các mới ở CH Séc là hình thành một chính phủ liên minh gồm hai đảng - ANO và CSSD – và được sự ủng hộ của KSCM.
Cuộc gặp giữa ANO và CSSD cho thấy có sự nhượng bộ từ cả hai phía. Bởi vì ông Andrej Babis từ xưa đến nay vẫn chủ trương thành lập một chính phủ thiểu số, chính phủ đơn nhất gồm các bộ trưởng của ANO. Còn thủ lĩnh của Đảng CSSD cũng không mặn mà với việc hợp tác với đối thủ chính trị của mình là phong trào ANO.
Việc hợp tác giữa CSSD và ANO nếu thành công sẽ mở ra triển vọng sớm chấm dứt cuộc khủng hoảng chính phủ tại CH Séc kéo dài từ sau cuộc bầu cử Hạ viện tháng 10 năm 2017 đến nay.