Kế hoạch ngân sách nêu rõ những định hướng ưu tiên của Nhà Trắng, nhưng nó được đánh giá là "phi thực tiễn".
Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: AFP/TTXVN |
Khi tranh cử tổng thống năm 2016, tỷ phú Donald Trump từng cam kết sẽ duy trì các chương trình phúc lợi và an sinh xã hội, như Medicare và Social Security. Nhưng trong dự thảo ngân sách tài khóa 2019, Tổng thống Trump đã yêu cầu cắt giảm chi tiêu cho Medicare tổng cộng 236 tỷ USD mỗi năm trong 10 năm tiếp theo. Đề xuất của Nhà Trắng nhắm tới mục tiêu cắt giảm hàng nghìn tỷ USD chi tiêu trong 10 năm tới đối với hầu hết các cơ quan thuộc chính phủ liên bang, trong đó đặc biệt là dành cho các chương trình hỗ trợ y tế và hỗ trợ người nghèo.
Qua đó, xóa bỏ hoàn toàn chương trình bảo hiểm y tế mang dấu ấn của cựu Tổng thống Barack Obama và cắt giảm hỗ trợ thực phẩm cho người nghèo cũng như các chương trình y tế dành cho nhóm đối tượng này và người già.Ngoài các chương trình xã hội, những khoản chi tiêu phi quân sự và chi tiêu quốc nội cũng được Nhà Trắng khuyến khích cắt giảm sâu, khoảng 57 tỷ USD cho tài khóa 2019 bắt đầu từ tháng 10 tới. Ngoài ra, kế hoạch này cũng yêu cầu rút sự tham gia của Cơ quan Hàng không vũ trụ Mỹ (NASA) khỏi dự án Trạm Vũ trụ quốc tế (ISS) vào năm 2025 và đưa các doanh nghiệp tư nhân vào thay thế, vì vậy chính phủ dành 150 triệu USD cho việc thúc đẩy thương mại hóa ISS.
Thay vào đó, chính quyền Trump khuyến khích tăng chi tiêu cho các chương trình quân sự và duy trì kho vũ khí hạt nhân của quốc gia này. Tổng thống Donald Trump nhấn mạnh kế hoạch này sẽ trang bị cho nước Mỹ một hệ thống vũ khí "không quốc gia nào có thể đạt tới".
Theo đó, Nhà Trắng đề xuất cung cấp 716 tỷ USD cho các danh mục này để có một "lực lượng quân sự hùng mạnh chưa từng có" như lời khẳng định của Tổng thống Trump. Ngoài ra, trong tổng số ngân sách đề xuất 4,4 nghìn tỷ USD, Nhà Trắng cũng mong muốn dành 200 tỷ USD cho việc tái thiết cơ sở hạ tầng quốc gia trong 10 năm tới và 23 tỷ USD cho an ninh biên giới với phần lớn là cho dự án xây bức tường biên giới với Mexico nhằm ngăn chặn nạn nhập cư bất hợp pháp, tuyển thêm nhân lực tư pháp và hành pháp cho nhiệm vụ này. Một điều khá đặc biệt là đề xuất của Nhà Trắng cũng yêu cầu tăng 4,5% khoản hỗ trợ cho Liên hợp quốc với lập luận là khoản hỗ trợ này nhằm phục vụ lợi ích của người dân nước Mỹ thông qua các chương trình như kiểm soát ma túy, tội phạm, ngăn chặn khủng bố và thúc đẩy thương mại.
Tuy có những mức cắt giảm táo bạo, nhưng mức tăng chi tiêu cho quân sự và chính sách nhập cư đã khiến tổng ngân sách tăng 10% so với năm 2017 và được nhận định là sẽ mở ra kỷ nguyên thâm hụt ngân sách ở mức trên 1 nghìn tỷ USD mỗi năm tại Mỹ. Những đề xuất này được cho là khó có thể được thông qua tại Quốc hội nhưng đã thể hiện rất rõ ưu tiên của chính quyền Trump. Giám đốc Cơ quan hoạch định ngân sách Mick Mulvaney khẳng định đây là một "văn kiện mang tính thông điệp". Điều mà Nhà Trắng mong đợi khi công bố đề xuất này không phải là để được Quốc hội thông qua mà để cho các nghị sĩ thấy định hướng của chính quyền Trump.
Hầu hết các dự thảo ngân sách của tổng thống đều "chết yểu" bởi Quốc hội cuối cùng sẽ không thông qua. Nhưng dự thảo ngân sách của Tổng thống Trump lại được coi là cực kỳ đặc biệt vì quá bất nhất với một biện pháp mới được Quốc hội thông qua hồi tuần trước, trong đó cho phép nâng giới hạn chi tiêu cho quốc phòng và các chương trình chi tiêu trong nước. Dự thảo mới cũng cho thấy xu hướng tăng thâm hụt ngân sách không ngừng trong 10 năm tới, chủ yếu do ảnh hưởng của khoản cắt giảm thuế lên tới 1,5 nghìn tỷ USD được thông qua hồi tháng 12. Trong khi bản dự thảo ngân sách đầu tiên được Nhà Trắng soạn thảo dưới thời Tổng thống Trump hồi tháng 5/2017 lại cam kết giảm thâm hụt ngân sách và đưa về mức cân bằng vào năm 2027.
Các nghị sĩ đảng Dân chủ cáo buộc Tổng thống vi phạm cam kết tranh cử khi đề xuất cắt giảm ngân sách cho chương trình Medicare và Social Security. Kế hoạch tăng chi tiêu cho tái thiết cơ sở hạ tầng cũng bị phản bác vì số tiền dành cho kế hoạch này được cho là sẽ được huy động chủ yếu từ các bang và người dân địa phương, đẩy chi phí cầu đường lên cao, mang quyền sở hữu nhà nước với các cơ sở hạ tầng trao cho các nhà đầu tư trên Phố Wall và phá hủy các nỗ lực bảo tồn thiên nhiên. Đề xuất đụng chạm tới NASA cũng ngay lập tức vấp phải phản đối từ các nghị sĩ phe Dân chủ khi họ cho rằng việc rút khỏi vị trí tiên phong trong nghiên cứu vũ trụ là một sai lầm.
Liên quan đến xây dựng hạ tầng cơ sở, Tổng thống Trump đề xuất kế hoạch xây dựng hạ tầng cơ sở trị giá 1.500 tỷ USD, trong đó Chính phủ liên bang sẽ đóng góp 200 tỷ USD, con số mà đảng Dân chủ cho là quá ít. Ủy ban Toàn quốc đảng Dân chủ (DNC) nhấn mạnh: “Sau những thất bại liên tiếp không thực hiện được những lời hứa về hạ tầng cơ sở, việc công bố kế hoạch của Tổng thống Trump một lần nữa cũng còn những thiếu sót. Nó chỉ là một cách khác giúp cho các công ty và các nhà phát triển địa ốc làm giàu, không có lợi cho công nhân Mỹ và thất bại trong việc giải quyết một số vấn đề cấp bách nhất về hạ tầng cơ sở mà nước Mỹ đang đối mặt”.