Thăm dò ngoài phòng bỏ phiếu hôm 6/11 cho thấy, 40% cử tri Mỹ ủng hộ luận tội Tổng thống Trump. Ảnh: AP
Sau cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ ngày 6/11 vừa qua, Đảng Dân chủ và Cộng hòa sẽ chia nhau quyền kiểm soát lưỡng viện Quốc hội khóa 116, trong đó phe Dân chủ giành lại được Hạ viện, còn phe Cộng hòa giữ được đa số tại Thượng viện.
Phe Dân chủ có tìm cách luận tội Tổng thống?
Lúc này khởi động một tiến trình luận tội là có thể, nhưng vẫn có sự thận trọng. Với việc phe Dân chủ kiểm soát Hạ viện, chúng ta có thể sẽ thấy xuất hiện nhiều lời kêu gọi hơn đòi khởi động các cuộc điều tra về những bê bối và tranh cãi của ông Trump. Điều này đơn giản chỉ vì đảng Dân chủ - là đảng chiếm đa số — sẽ có nhiều tiền, nhiều thành viên và quyền kiểm soát hơn đối với các ủy ban của Hạ viện.
Nhưng khi nói đến việc thực sự đệ trình các thủ tục luận tội, điều này sẽ mất nhiều thời gian kèm theo những cuộc thương thảo chính trị. Trước hết, Hạ viện Mỹ sẽ cần một cuộc bỏ phiếu với đa số ủng hộ để tố cáo ông Trump. Và ngay cả khi điều đó thành công nhờ đa số Hạ viện thuộc về đảng Dân chủ, thủ tục tiến hành luận tội Tổng thống vẫn cần được thông qua với đa số tuyệt đối (trên 2/3) tại Thượng viện, nơi đảng Cộng hòa đang nắm giữ.
Lãnh đạo phe thiểu số tại Hạ viện khóa 115 Nancy Pelosi.
Hơn nữa, đảng Dân chủ cũng phải đối mặt với một số trở ngại khá lớn trong việc hội đủ số phiếu để luận tội Tổng thống Trump. Năm ngoái, sáu thành viên đảng Dân chủ đã đề cập các điều khoản về việc luận tội ông chủ Nhà Trắng ra Hạ viện, tất cả họ đều không đạt được đa số phiếu để xúc tiến thủ tục. Tuy nhiên, tất cả những thất bại này đó có thể là do các nhà lãnh đạo đảng Dân chủ - trong đó có Lãnh đạo phe thiểu số Nancy Pelosi - không tin đó là thời điểm thích hợp, hoặc nên là ưu tiên của đảng để luận tội tổng thống.
Tại sao các lãnh đạo Dân chủ lại do dự chưa ủng hộ luận tội Tổng thống?
Có hai lý do chính cho câu hỏi này: Cử tri Mỹ và cuộc điều tra của công tố viên đặc biệt Mueller về chiến dịch tranh cử năm 2016 của Tổng thống Trump.
Về cơ bản, đảng Dân chủ đã thận trọng không sử dụng vấn đề "luận tội" trên hành trình vận động cho cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vừa qua. Tại sao vậy? Bởi không theo logic, hành động này nó có thể khiến chính họ mất cử tri, và ngược lại huy động cử tri Mỹ bỏ phiếu cho đối thủ Cộng hòa.
Hãy nhìn lại tiến trình luận tội cựu Tổng thống Bill Clinton. Đảng Cộng hòa ngày đó đã không "buông tha" việc luận tội ông Clinton sau bê bối với cô thực tập sinh Lewinsky, nhưng cuối cùng vụ việc đã quay lại "ám ảnh" đảng của họ trong ngày bầu cử giữa kỳ. Phe ủng hộ Đảng Dân chủ xuất hiện với số lượng lớn tại cuộc bỏ phiếu, nhờ đó phe Dân chủ giành được từ tay phe Cộng hòa 5 ghế Hạ viện. Nghị sĩ Cộng hòa Newt Gingrich, Chủ tịch Hạ viện lúc bấy giờ, bị "lật đổ".
Cựu Tổng thống Bill Clinton từng bị luận tội tại Quốc hội. Ảnh: AP
Lý do khác mà các nhà lãnh đạo đảng Dân chủ thận trọng khi tiến hành các thủ tục luận tội cũng rất đơn giản: Họ đang chờ xem điều gì khác được đưa ra từ cuộc điều tra đặc biệt của công tố viên Robert Mueller về can thiệp bầu cử và nghi vấn thông đồng giữa Nga và đội ngũ tranh cử của Tổng thống Trump.
Điều gì nảy sinh từ cuộc điều tra của ông Mueller có thể dẫn đến luận tội Tổng thống?
Có thể sẽ có nhiều bản cáo trạng bổ sung sau cuộc điều tra của Công tố viên đặc biệt Mueller về chiến dịch tranh cử của Tổng thống Trump. Một điều khác mà đảng Dân chủ có thể đang theo dõi là liệu ông Trump có sa thải bất cứ ai giám sát cuộc điều tra của Công tố viên Mueller hay không: chẳng hạn như Cố vấn đặc biệt, Bộ trưởng Tư pháp hoặc Phó Tổng chưởng lý Rod Rosenstein.
"Tôi không nghĩ rằng đảng Dân chủ sẽ làm bất cứ điều gì cho đến khi báo cáo Mueller thực sự được công bố," - nhà phân tích Kevin Mack nói với Newsweek - “Họ có thể bắt đầu một số cuộc điều tra như đã từng ám chỉ. Nhưng về việc luận tội, tôi không nghĩ họ sẽ làm gì cho đến khi báo cáo Mueller hoàn tất.”
Cử tri Mỹ đi bỏ phiếu ở bang Texas. Ảnh: Reuters
Ngoài việc luận tội, những gì khác có thể xảy ra khi đảng Dân chủ giành Hạ viện?
Rất nhiều điều có thể xảy ra. Có khả năng người Mỹ sẽ thấy xuất hiện nhiều cuộc điều tra và trát hầu tòa hơn liên quan đến chiến dịch tranh cử và hoạt động cầm quyền của Tổng thống Trump.
Ủy ban giám sát có thể gửi trát hầu tòa tới các thành viên nội các của ông Trump trong cuộc điều tra tham nhũng của họ. Có thể Ủy ban Biện pháp và Phương tiện sẽ yêu cầu truy thu thuế của Tổng thống, sau đó có thể kiểm tra xem ông Trump có quan hệ kinh doanh nào với Nga có thể dẫn đến việc can thiệp bầu cử hay không.
Về cơ bản, phe Dân chủ họ có thể ngăn chặn chương trình nghị sự chính sách của Tổng thống. Với đa số tại Hạ viện, phe Dân chủ có quyền phê chuẩn hoặc từ chối bất kỳ luật nào mà ông Trump đưa ra. Điều này đặc biệt quan trọng với dự luật ngân sách. Dự luật chi tiêu ngân sách cần phải được cả Hạ viện và Thượng viện thông qua. Khi Hạ viện do phe Dân chủ kiểm soát, mọi nỗ lực của đảng Cộng hòa nhằm cắt giảm các chương trình trong nước - như an sinh xã hội, hay xây dựng bức tường biên giới Mỹ-Mexico - có thể bị chặn lại.