Cậu bé đeo khẩu trang cầm cờ Uruguay ở Montevideo, Uruguay. Ảnh: AP
Theo tờ The Guardian (Anh), Uruguay và Paraguay khác nhau hoàn toàn: Uruguay là nước tiến bộ với chỉ số nghèo đói thấp nhất Mỹ Latinh, còn Paraguay có tỷ lệ đói nghèo lên tới 30-50% và tham nhũng tràn lan. Tuy nhiên, cả hai quốc gia đều có tỷ lệ tử vong vì COVID-19 thấp tới đáng ngạc nhiên.
Paraguay có 13 ca, còn Uruguay có 26 ca tử vong tính tới ngày 26/6 cho dù hai nước có chung biên giới với Brazil – quốc gia đã có trên 55.000 người chết vì COVID-19 và hiện là ổ dịch nghiêm trọng thứ hai thế giới.
Uruguay không có xung đột chính trị hay tham nhũng như những quốc gia Mỹ Latinh khác trong những thập kỷ gần đây. Hồi tháng 3, Uruguay đã chuyển thành công từ chính quyền trung tả suốt 15 năm qua sang chính quyền trung hữu với Tổng thống mới Luis Lacalle Pou – người đang duy trì tiến bộ xã hội của chính quyền trước.
Người Uruguay tận hưởng các chính sách xã hội tiến bộ trong thời gian dài, như hệ thống y tế rộng khắp và gần 100% người dân được tiếp cận nước máy – hai nhân tố chính giúp kiềm chế virus SARS-CoV-2.
Trẻ em Uruguay trở lại trường ở Montevideo từ ngày 15/6. Ảnh: AP
Uruguay đang dần mở cửa lại trường học và trung tâm thương mại nhưng vẫn áp dụng biện pháp giãn cách xã hội, đeo khẩu trang và xét nghiệm trên diện rộng.
Việc người dân thích nghi bằng cách giảm tiếp xúc trực tiếp với nhau là thành công không hề nhỏ ở một đất nước mà ôm hôn nồng nhiệt là cách thức chào hỏi thường gặp. Hơn nữa, người thân, bạn bè thường có thói quen dùng chung ống hút kim loại để thưởng thức đồ uống từ bình làm bằng quả bầu khô.
Ông Rafael Radi, một cố vấn chống dịch COVID-19 của chính phủ, nói: “Chìa khóa thành công của chúng tôi là phản ứng nhanh chóng trong phát hiện và cách ly các ca bệnh”.
Chính phủ Uruguay xét nghiệm COVID-19 nhiều tới mức nước này đứng thứ tư trên thế giới về số xét nghiệm tính trên số ca mới xác nhận, chỉ sau New Zealand, Australia và Thái Lan. Uruguay có tỷ lệ 1.610 xét nghiệm/1 ca mới. Trong khi đó, Mỹ và Anh chỉ có lần lượt là 52 và 21 ca.
Thay vì chỉ truy vết những người tiếp xúc với các ca mắc bệnh đã được xác nhận, Urguguay cử các nhóm đặc biệt để xét nghiệm ngẫu nhiên trong các khu vực và ngành nghề quan trọng, ví dụ như công nhân xây dựng. Tới nay, Uruguay xét nghiệm trên 57.000 lượt, tương đương 1,6% dân số 3,5 triệu dân.
Nhân viên y tế xét nghiệm COVID-19 tại Asuncion, Paraguay. Ảnh: EPA
Với 907 ca COVID-19 từ khi dịch bệnh xuất hiện ngày 13/3, thành công của Uruguay được so sánh với New Zealand mà không hề có lợi thế là quốc đảo tách biệt. Uruguay nằm kẹp giữa hai nước lớn nhất Mỹ Latinh là Brazil và Argentina – nơi ca mắc COVID-19 đang tăng vọt.
Biên giới phía bắc nóng bỏng với Brazil là mối quan ngại đặc biệt của Uruguay. Ông Radi nói: “Brazil là mối nguy lớn treo lơ lửng trên đầu chúng tôi”. Biên giới dài 1.000km có nhiều thành phố, thị trấn.
Giới chức Uruguay lo nhất là thành phố Rivera, nơi biên giới với Brazil chỉ là một đường tưởng tượng giữa một đại lộ. Khoảng 170.000 người Uruguay và Brazil sống ở Rivera tại Uruguay và thành phố Santana do Livramento ở Brazil thường qua lại biên giới hàng ngày để làm việc, mua bán, thăm gia đình ở bên kia.
Rivera xét nghiệm diện rộng nhưng ở Livramento thì không. Ông Radi kể: “Chúng tôi có một ca là một phụ nữ Uruguay qua biên giới để mua sắm ở Livramento và nhiễm virus ở đó, sau đó về tận Montevideo. Chúng tôi đã phải làm rất nhiều việc để truy vết mọi người mà người đó tiếp xúc”.
Ở phía Tây, kẹp giữa Brazil, Argentina và Bolivia là Paraguay, một quốc gia cũng thành công tương tự trong kiềm chế đại dịch. Quốc gia không giáp biển này có 7 triệu dân, mới ghi nhận 1.569 ca mắc và 13 ca tử vong tính tới 26/6.
Tiến sĩ Antonia Arbo, nhà dịch tễ học và cựu bộ trưởng y tế, cho biết Paraguay thành công là nhờ các biện pháp nhanh, mạnh của chính phủ, cộng với hành vi tốt của đa số người dân. Ông nói: “Đóng cửa biên giới, giãn cách xã hội và giai đoạn phong tỏa ban đầu đã được thực hiện thành công”.
Paraguay chống dịch thành công dù tham nhũng tràn lan. Ảnh: EPA
Chính phủ của Tổng thống Mario Abdo Benitez là một trong những chính phủ đầu tiên trong khu vực thực hiện biện pháp kiềm chế dịch chỉ sau khi ghi nhận ca mắc COVID-19 thứ hai ngày 10/3. Paraguay giờ đã bước sang giai đoạn ba trong kế hoạch mở cửa trở lại gồm bốn giai đoạn.
Như Uruguay, Paraguay coi ngăn virus từ Brazil vào là ưu tiên. Paraguay đã quân sự hóa các khu vực chủ chốt ở biên giới vốn rất lỏng lẻo với Brazil, thành lập các trung tâm cách ly bắt buộc dành cho người Paraguay từ ngoài trở về. Hơn một nửa ca COVID-19 ở Paraguay có liên quan tới công dân trở về từ Brazil.
Dù kết quả đáng tự hào nhưng chính phủ Paraguya vẫn bị chỉ trích vì các bê bối liên quan sử dụng sai quỹ phòng chống COVID-19 hoặc sai phạm trong quá trình mua vật tư y tế.
Theo ông Carlos Schaerer, lãnh đạo một hiệp hội y khoa, dù thành công đáng kể trong phòng dịch nhưng Paraguay vẫn dễ bị tổn thương vì tình trạng tham nhũng.