Thủ phạm là Micah Johnson, một thanh niên da màu 25 tuổi, kẻ tuyên bố muốn giết người da trắng, đặc biệt là cảnh sát, để trả thù cho những người da màu đã bị cảnh sát bắn chết. Đây không phải là lần đầu tiên cảnh sát Mỹ bị bắn với lý do mâu thuẫn sắc tộc, tuy nhiên, lịch sử chưa bao giờ ghi nhận số cảnh sát bị sát hại nhiều như lần này.
Phản ứng trước vụ tàn sát, hầu hết các chính trị gia đều kêu gọi mọi người đoàn kết, nhưng hầu như không ai có thể phủ nhận một sự thật là nước Mỹ đang ngày càng chia rẽ, không những về kinh tế, tôn giáo, ý thức hệ và văn hóa mà còn cả về sắc tộc. Đằng sau vụ bắn giết cảnh sát da trắng là nỗi hận thù sắc tộc đang dâng cao.
Người dân biểu tình tại thành phố New York phản đối cảnh sát bắn chết người da màu. Ảnh: AFP/TTXVN |
Sự căm thù về màu da ấy không phải chỉ có ở Micah Johnson. Ngay cả ứng cử viên tổng thống thuộc Cộng hòa, ông Donald Trump cũng nhiều lần đưa ra những tuyên bố phân biệt chủng tộc, chẳng hạn như việc đòi dựng hàng rào dọc biên giới Mỹ - Mexico để ngăn dòng người di cư, trục xuất hơn 10 triệu người di cư bất hợp pháp ra khỏi nước Mỹ. Ông Trump còn chủ trương cấm người Hồi giáo, đặc biệt từ những quốc gia Hồi giáo bị xem là có "truyền thống khủng bố" nhập cảnh vào Mỹ. Theo giới bình luận chính trị, cho dù ông Trump thắng cử vào tháng 11/2016, tất cả những chính sách ấy đều không thể thực hiện được vì hai lý do chính: Xuất phát điểm của những chính sách ấy là sự thù ghét đối với người Hồi giáo và di cư; những chính sách ấy sau khi được công bố sẽ làm bùng lên ngọn lửa thù ghét hai đối tượng này.
Một hiện tượng tương tự cũng vừa xảy ra tại Australia. Trong cuộc bầu cử Quốc hội liên bang đầu tháng 7, đảng Một Quốc gia của bà Pauline Hanson đã chiếm được đến vài ghế trong Thượng viện. Một trong những chủ trương chính của đảng này là chống lại người Hồi giáo và di cư, đặc biệt người di cư từ châu Á. Bà Hanson cho rằng người châu Á đang tràn ngập Australia và biến Australia thành một nước bị châu Á hóa. Bà cũng nhấn mạnh người Hồi giáo không chịu hội nhập vào xã hội Australia và cũng không chịu đồng hóa với văn hóa Australia, muốn bảo vệ nền văn hóa riêng mà bà coi là thù địch với Australia và trực tiếp đe dọa Australia. Điều đáng nói ở đây không phải là các quan điểm kỳ thị tôn giáo và chủng tộc của bà Hanson mà là số phiếu cử tri Australia dành cho bà và cho đảng của bà. Số phiếu ấy cho thấy đằng sau xã hội có vẻ yên bình của Australia đang xuất hiện những làn sóng thù ghét đối với người di cư và Hồi giáo.
Hiện tượng thù ghét người di cư, trong đó có người Hồi giáo đang lan rộng ở nhiều quốc gia phương Tây, nơi các đảng cực hữu càng lúc càng mạnh. Tâm điểm của các đảng ấy là chống di cư và chủ nghĩa đa văn hóa. Họ không muốn người khác cạnh tranh hay giành giật công ăn việc làm của họ. Hơn nữa, họ cũng không muốn người khác làm loãng nhạt tính chất đặc thù vốn được cho là nét độc đáo trong nền văn hóa truyền thống của họ.
Tại châu Âu, việc 52% người dân Anh bỏ phiếu chọn rời Liên minh châu Âu (EU) cũng xuất phát từ thứ văn hóa thù ghét người di cư. Về phương diện chính trị cũng như kinh tế, hầu như ai cũng biết việc tham gia vào EU là một giải pháp tối ưu cho Anh. Tuy nhiên, điều mà nhiều người dân không thể chịu đựng nổi là người di cư từ các quốc gia khác trong EU đã và đang đổ dồn vào Anh. Thực tế có rất nhiều người Anh sang sống và làm việc tại các quốc gia châu Âu, nhưng họ chỉ thấy một chiều trong vấn đề, coi người di cư đe dọa công ăn việc làm và an ninh của họ. Sau cuộc trưng cầu dân ý, làn sóng thù ghét người ngoại quốc ngày càng dâng cao tại Anh.
Điều đáng nói, nhiều chính trị gia tìm mọi cách khai thác sự thù ghét ấy để giành phiếu trong các cuộc bầu cử. Nếu họ thắng nhờ đường lối dân túy, cảm giác thù ghét ấy sẽ dễ dàng trở thành một thái độ kỳ thị chủng tộc. Đó mới là tai họa đối với toàn nhân loại.