Theo tờ Vox, thời tiết bang California ngày càng nóng hơn và không ổn định do biến đổi khí hậu. Hơn nữa, bang này có nhiều người và nhà cửa hơn trước.
Lính cứu hỏa tham gia dập lửa cháy rừng tại hạt Butte, California, Mỹ ngày 9/9. Ảnh: AFP/TTXVN
Tin tức và hình ảnh về cháy rừng ở California trong những tuần qua khiến nhiều người sợ hãi. Những đám cháy khổng lồ thiêu trụi mọi thứ trên đường đi, khiến bầu trời đỏ quạch lạ lùng, khói bụi bao trùm khắp nơi, chất lượng không khí độc hại. Trên 64.000 người đã phải sơ tán, 33 người đã thiệt mạng.
Những hình ảnh như vậy ngày càng phổ biến và nghiêm trọng hơn ở California. Mùa cháy rừng kinh hoàng gần đây nhất xảy ra vào năm 2018 với 10 đám cháy lớn, mỗi đám cháy thiêu trụi trên 2km2 rừng. Đám cháy nghiêm trọng nhất có tên Camp Fire, khiến 86 người chết ở Paradise và gây thiệt hại hơn 16,5 tỷ.
Tháng 8 vừa qua là tháng nóng nhất lịch sử ở California, tạo điều kiện cho cháy rừng bất thường đang xảy ra. 5 trong những đám cháy hiện nay được xếp vào nhóm 20 vụ cháy rừng lớn nhất lịch sử bang.
Có thể nói, cháy rừng cho thấy khủng hoảng khí hậu đang gia tăng ngay trước mắt con người. Khi khí hậu ấm lên, nhiều bang khác ở miền tây xảy ra ngày càng nhiều vụ cháy rừng nghiêm trọng hơn.
Cháy rừng ngày càng nghiêm trọng ở California. Ảnh: AFP/TTXVN
Nguyên nhân cháy rừng ở California cứ năm này nghiêm trọng hơn năm sau là do hai yếu tố cơ bản.
Thứ nhất là biến đổi khí hậu. Theo nghiên cứu năm 2019 trên tạp chí Earth’s Future (Tương lai Trái Đất), diện tích rừng hàng năm ở California bị cháy tăng gấp 5 lần từ năm 1972 mà một phần nguyên nhân là do khí hậu ấm lên.
Rừng và vùng đất nhiều cây bụi ở California đã và sẽ luôn là khu vực xảy ra cháy. Cháy là một phần tự nhiên trong nhiều hệ sinh thái của bang. Điều khác biệt hiện nay là mùa cháy rừng kéo dài hơn và đám cháy trung bình lớn hơn và sức hủy diệt hơn.
Ông Alan Ager, nhà nghiên cứu tại Cục Kiểm lâm Mỹ, nhận định: “Biến đổi khí hậu đang làm gia tăng hoạt động và quy mô đám cháy. Đám cháy có thể lan xa hơn trước đây vì có nhiều mồi lửa hơn”.
Các mô hình khí hậu cho thấy khi nhiệt độ tiếp tục tăng, bầu khí quyển và mặt đất ở một số khu vực như rừng California sẽ khô cằn hơn. Sẽ có nhiều đợt hạn hán nghiêm trọng và xảy ra thường xuyên hơn. Tiếp đó là giai đoạn mưa kéo dài, khiến các đám cây bụi mọc trở lại nhanh, sau đó lại khô héo trong mùa hạn hán tiếp theo và trở thành mồi lửa dễ cháy.
Khói cháy rừng che phủ Cầu Cổng Vàng tại San Francisco, California, Mỹ ngày 9/9. Ảnh: THX/TTXVN
Các nhà khoa học cũng chứng kiến một hiện tượng mới năm 2020 là cháy rừng nghiêm trọng hơn chỉ sau một đêm vì nhiệt độ ban đêm không giảm xuống như trước đây. Do biến đổi khí hậu mà nhiệt độ ban đêm ngày càng tăng. Trước đây, khi Mặt Trời lặn, nhiệt độ giảm, độ ẩm tăng, đám cháy bớt nghiêm trọng, nhờ đó nỗ lực dập lửa dễ dàng hơn. Còn năm 2020, đám cháy Bear Fire lan ra thêm gần 405km2 chỉ trong một đêm.
Yếu tố thứ hai khiến bang California dễ cháy rừng hơn là do quản lý rừng yếu kém. Trong những năm 1990, ngành gỗ ở California thường khai thác trắng rừng, tức là khai thác toàn bộ. Trong tự nhiên, rừng có nhiều loại cây đa dạng, xen kẽ cây bụi và cây to, khiến đám cháy tự nhiên dễ bị gián đoạn. Cháy rừng xảy ra theo mùa nhưng không vượt tầm kiểm soát.
Sau khi khai thác trắng, người ta trồng lại rừng nhưng chỉ trồng một loại cây nên khi xảy ra cháy, đám cháy lan không có điểm dừng.
Tình trạng khai thác trắng ở California vẫn tiếp diễn tới ngày nay. Cộng thêm việc quản lý yếu kém và nhiều nhà cửa mọc lên ở khu vực dễ xảy ra cháy rừng, khủng hoảng cháy rừng ở California ngày càng nghiêm trọng.
Cháy rừng dữ dội thiêu hủy ngôi nhà ở Napa, California ngày 18/8. Ảnh: AFP/TTXVN
Tại California, khoảng 11,3 triệu người sống ở khu vực tiếp giáp giữa vùng đất hoang và khu vực xây dựng của con người. Tức là 30% dân số bang sống rất gần với vùng dễ cháy rừng.
Bang này cũng có chính sách sử dụng đất yếu kém, khuyến khích xây dựng tràn lan, đặc biệt là xây nhà ở khu vực dễ cháy.
Trong số 20 cộng đồng dễ bị tác động bởi cháy rừng rất, có tới 14 cộng đồng ở California.
Theo nghiên cứu trên tờ Earth’s Future, trong những thập kỷ tới, các khu vực ở bắc California có thể chứng kiến nhiều đám cháy rừng nhất liên quan tới biến đổi khí hậu. Nghiên cứu ước tính tới năm 2050, sẽ có 645.000 căn nhà mới ở California mọc lên ở vùng có nguy cơ cháy rừng nghiêm trọng.
Sau khi mất hàng tỷ USD bồi thường thiệt hại do cháy rừng năm 2018, các công ty bảo hiểm từ chối gia hạn hợp đồng bảo hiểm liên quan cháy và trách nhiệm chủ nhà, đồng thời tăng tiền bảo hiểm với nhà ở khu vực dễ cháy.
Tuy nhiên, buộc người dân chuyển đi là nhiệm vụ đặc biệt khó khăn ở California – nơi đang xảy ra cuộc khủng hoảng nhà ở.