Lý do khiến triển vọng hòa bình ở Syria vẫn xa vời

Trong những ngày tới, các nhà ngoại giao của các nước trên thế giới sẽ cố gắng thúc đẩy các cuộc đàm phán nhằm chấm dứt cuộc nội chiến ở Syria. Tuy nhiên, khả năng đạt được thỏa thuận hòa bình cho cuộc xung đột này dường như vẫn rất xa vời.

Tổng thống Syria Bashar al-Assad tỏ ra coi thường kế hoạch mới về các cuộc đàm phán hòa bình được Nga và Mỹ bất ngờ tuyên bố cách đây hai tuần, dự kiến được tổ chức ở Geneva vào đầu tháng 6 tới. Những lời bình luận của ông Assad là dấu hiệu mới nhất cho thấy các phe xung đột vẫn lạnh nhạt với lời mời tham dự đàm phán của các cường quốc, mặc dù các nhân vật đối lập cho biết họ đồng ý tham gia đàm phán nhằm cô lập ông Assad.

Hội nghị hòa bình được đề xuất sẽ là nỗ lực đầu tiên nhằm đạt được sự đồng thuận quốc tế về vấn đề Syria trong gần một năm qua, kể từ khi hội nghị Geneva năm 2012 kết thúc với sự ủng hộ thành lập "chính phủ chuyển tiếp" nhưng lại không có một thỏa thuận nào về việc đó.

Mặc dù đã nhất trí tổ chức hội nghị sắp tới về Syria, song Washington và Moscow vẫn tiếp tục bị chia rẽ. Cuối tuần qua, Mỹ đã chỉ trích Nga cung cấp tên lửa cho Tổng thống Assad. Nga lại nhấn mạnh rằng Iran phải tham dự hội nghị lần này. Trong khi đó, Pháp cho biết nước này sẽ phản đối hội nghị nếu Tehran không bị gạt ra ngoài cuộc. Trong số các phe phái xung đột, phe đối lập Syria có thể sẽ không tham gia đàm phán nếu ông Assad không bị loại khỏi chính quyền, mặc dù phe này sẽ chịu áp lực từ Washington do đó không thể từ chối lời mời tham dự.

Ông Assad cho rằng những kẻ chống lại ông chính là những kẻ khủng bố và các cường quốc bên ngoài. Trong bài phỏng vấn với tờ "Clarin" của Argentina, ông đã bác bỏ triển vọng về giải pháp hòa bình. Ông nói: "Họ cho rằng một hội nghị chính trị sẽ ngăn chặn được khủng bố ở Syria. Điều này thật viển vông. Thế giới đã nhầm lẫn giữa giải pháp chính trị và chủ nghĩa khủng bố. Và tôi sẽ không tiến hành cuộc đối thoại nào với những tên khủng bố".

Hội nghị của "Những người bạn của Syria" ngày 22/5 tới sẽ là cơ hội để Ngoại trưởng Mỹ John Kerry nêu rõ kế hoạch cho hội nghị hòa bình sắp tới với các nước đồng minh Arập và phương Tây, hiện đang thúc đẩy sự ra đi của ông Assad. Tuy nhiên, rất nhiều nước vẫn hoài nghi về quan điểm của Washington.

Fahed Khaitan, nhà bình luận chính trị hàng đầu người Jordan, nói: "Quan điểm của các nước sẽ được quyết định chủ yếu trên cơ sở bài phát biểu sắp tới của ông Kerry về những gì đã diễn ra trong cuộc đàm phán với Nga. Một vài nước như Thổ Nhĩ Kỳ, Saudi Arabia và Qatar muốn sự đảm bảo chắc chắn từ Mỹ rằng thỏa thuận Mỹ - Nga sẽ không gây bất lợi cho phe đối lập của Syria hay cuộc cách mạng, và rằng thỏa thuận này sẽ không kết thúc một cách có lợi cho chế độ Syria hay kéo dài thời gian cầm quyền của Assad".

Abdelrahman Rashed, phụ trách kênh truyền hình al-Arabiya, viết trên nhật báo Arập "al-Sharq al-Awsat": "Việc ông Kerry ủng hộ kế hoạch của Nga làm nhiều nước Arập sửng sốt. Dư luận nhận thấy sự thay đổi nguy hiểm trong quan điểm của chính quyền Mỹ. Việc chấp nhận kế hoạch của Nga là sai lầm lớn, bởi động thái này đã đem đến tia hy vọng cho chế độ Syria đang bị bao vây, thay vì tăng gấp đôi sức ép với họ".

Phe đối lập cho biết họ vẫn chưa quyết định có tham gia hội nghị hòa bình hay không. George Sabra, quyền thủ lĩnh Liên minh Quốc gia Syria, nói: "Đến nay, những người đã kêu gọi cho hội nghị tới vẫn chưa có hình dung rõ ràng về hội nghị. Nếu chúng tôi chưa có hình dung rõ ràng, chúng tôi không thể đưa ra quyết định có tham gia hay không". Tuy nhiên, hầu hết dấu hiệu cho thấy phe đối lập sẽ không bác bỏ đàm phán vì lo sợ sẽ trao chiến thắng cho Assad.

Một lãnh đạo cấp cao của phe đối lập Syria tham dự trong cuộc thảo luận nội bộ trong Liên minh Quốc gia nói: "Các lãnh đạo liên minh đều cho rằng sẽ là một sai lầm chính trị lớn nếu không tham gia hội nghị lần này và tạo lợi thế cho Assad". Hội nghị của Liên đoàn Arập ngày 23/5 tới đây sẽ cho phép các cường quốc như Qatar và Saudi Arabia - hai quốc gia cung cấp vũ khí và tài trợ cho phe nổi dậy - được chấp thuận bất kỳ quyết định nào được phe đối lập tuyên bố.

Cuộc họp của "Những người bạn của Syria" ngày 22/5 cũng trùng với cuộc họp của Liên minh châu Âu (EU) về quyết định có sửa đổi lệnh cấm vận vũ khí thời hạn hai năm hay không, nhằm cho phép các quốc gia châu Âu vũ trang cho phe nổi dậy. Toàn bộ các lệnh cấm vận của châu Âu với Syria sẽ hết hạn vào ngày 1/6 tới. Các nhà ngoại giao EU cho biết Anh đe dọa sẽ phản đối gia hạn các biện pháp khác như cấm vận dầu mỏ trừ phi lệnh cấm vũ trang phe nổi dậy được dỡ bỏ.

Bất kỳ hành động nào của EU phải được tất cả các thành viên nhất trí. Quan điểm của Anh hiện đang bị Áo phản đối, nước này đang triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình ở cao nguyên Golan và lo sợ về sự an toàn của họ nếu các quốc gia châu Âu được cho phép vũ trang phe nổi dậy và không còn được coi là phe trung lập. Lập luận của Anh là việc dỡ bỏ lệnh cấm buôn bán vũ khí sẽ giúp củng cố phe đối lập ôn hòa ở Syria. Anh cũng tin chắc rằng vũ khí này sẽ không thể đến tay quân Hồi giáo trong hàng ngũ phe nổi dậy.

Thủ tướng Anh David Cameron được mong đợi sẽ nhất trí với Tổng thống Pháp Francois Hollande về lập trường chung Pháp - Anh trong ngày 21/5 tại Paris, trước thềm hội nghị EU. Một số nhà ngoại giao cho rằng Pháp tỏ ra thận trọng hơn Anh về vấn đề dỡ bỏ lệnh cấm cung cấp vũ khí cho phe nổi dậy vì lo sợ rằng động thái này có thể khiến Nga cung cấp nhiều vũ khí hơn cho phe Tổng thống Assad. Paris có thể sẽ muốn tạm gác việc này lại đến sau khi hội nghị hòa bình kết thúc. Một quan chức EU nói: "Pháp không thực sự thúc đẩy việc này, họ đang bàn lùi".


TTXVN/Tin tức