Lý do khủng hoảng Ukraine có thể đưa Boeing trở lại vị trí số 1

Nhà sản xuất máy bay Boeing đã phải đối mặt với rất nhiều thông tin xấu trong những năm gần đây. Sau hai vụ rơi máy bay Boeing 737 Max khiến 346 người thiệt mạng, gã khổng lồ hàng không vũ trụ Mỹ đã bị chỉ trích vì xử lý khủng hoảng “chậm chạp” và “phòng thủ”. Sau đó, gần 400 máy bay Boeing đã phải “nằm đất” trong 20 tháng sau lệnh cấm tạm thời của chính quyền Mỹ. Tập đoàn cũng gặp khó khăn tại nhà máy ở Carolina, nơi sản xuất dòng 787 Dreamliners.

Tuy vây, Boeing cũng đang nắm rất nhiều lợi thế, và điều này trở nên rõ ràng khi cuộc khủng hoảng Ukraine nổ ra.

Nhân tố titan

Sản xuất máy bay mới chủ yếu dựa vào các vật liệu nhẹ, bao gồm titan. Titan cũng có các đặc tính quan trọng khác như độ bền cao, khả năng chịu nhiệt, khiến nó trở nên lý tưởng để sử dụng làm thân máy bay, các bộ phận giằng các kết cấu với nhau, các bánh xe và gầm xe (bộ hạ cánh).

Nhưng titan lại là nguyên liệu rất khan hiếm, và 16% nguồn cung đến từ Nga và Ukraine.

Sau cuộc khủng hoảng Crimea năm 2014, Boeing bắt đầu dự trữ titan và đa dạng hóa các thỏa thuận về nguồn cung ứng kim loại. Trong một tuyên bố vào ngày 7/3 vừa qua, công ty đã tìm cách trấn an các bên liên quan về quan điểm của mình đối với nguyên liệu thô. Boeing khẳng định hàng tồn kho và nguồn titan đa dạng của công ty cung cấp đủ cho nhu cầu sản xuất máy bay và họ sẽ thực hiện các bước đi đúng đắn để đảm bảo nguồn cung lâu dài.

Điều thú vị là Boeing đã đình chỉ mua titan từ Nga vào đầu tháng 3, mặc dù kim loại này vẫn chưa nằm trong danh sách bị trừng phạt của Mỹ. Hãng đối thủ Airbus có thể cũng đã dự trữ titan kể từ sự kiện sáp nhập Crimea 2014, nhưng vẫn tiếp tục dựa vào nguồn cung từ Nga.

Nhờ đa dạng hóa nguồn cung, Boeing hiện chỉ phụ thuộc vào Nga với khoảng 35% nguồn cung, trong khi Airbus phụ thuộc trong khoảng 50-65%. Các nhà sản xuất nhỏ hơn thậm chí còn phụ thuộc nhiều hơn: như Embraer của Brazil phụ thuộc 100% vào nguồn cung của Nga.

Cả Boeing và Airbus đều hứng chịu đòn giáng trên thị trường chứng khoán sau khi Nga mở chiến dịch tại Ukraine, do viễn cảnh  nhu cầu máy bay giảm sút  cảnh và nguy cơ gián đoạn các giao dịch tài chính. 

Tuy nhiên Boeing đã hành động tốt hơn một chút, dẫu những năm gần đây thể hiện của họ kém hơn Airbus. Và nếu các biện pháp trừng phạt được áp đặt cả với titan từ Nga, Airbus và các nhà sản xuất máy bay khác sẽ thấy mình rơi vào tình cảnh khó khăn. Trong khi với Boeing, mối đe dọa này nhẹ hơn đáng kể.

Cuộc đối đầu Boeing – Airbus

Boeing 747 có lẽ là chiếc máy bay thành công nhất mọi thời đại, nhưng chiếc 747-8, ra mắt năm 2005, lại bị xem là một "thất bại" với công ty. 

Mẫu cuối cùng của Boeing trong kỷ nguyên máy bay khổng lồ chỉ bán được 1 chiếc, so với 249 chiếc của đối thủ chính là Airbus A0.

Tuy nhiên, thành công của Airbus so với Boeing 747-8 là rất lớn. Việc Boeing phát triển chiếc 747-8 đã thúc đẩy Airbus dồn lực khổng lồ vào A0, do trước đây họ chưa có cơ sở hạ tầng để chế tạo một phương tiện như vậy. Trong khi đó Boeing, rõ ràng không gặp phải vấn đề này, đã có thể rót tiền vào những mảng khác. Chương trình 747-8 tiêu tốn 4 tỉ USD sau khi điều chỉnh lạm phát, trong khi A0 tốn kém hơn gấp 6-7 lần.

Vấn đề đối với Airbus là thị trường đã chuyển hướng từ những chiếc jumbo (máy bay thân lớn) sang máy bay thân rộng tầm trung như Boeing 787 Dreamliner. 

Trong nhiều năm ngành công nghiệp này đã chuyển hướng sang bay “điểm – điểm” giữa hai đầu, thay vì qua một trung tâm trung chuyển như London Heathrow. Và đại dịch COVID-19 càng thúc đẩy mạnh hơn xu hướng này. Điều đó đã tạo thuận lợi cho tính nhanh nhẹn, linh hoạt của dòng máy bay tầm trung. Do đó, nhiều hãng hàng không bao gồm Air France, KLM và Virgin Atlantic đã sớm cho các đội bay A0 và Boeing 747 ngừng hoạt động.

Hoạt động sản xuất A0 đã kết thúc vào năm 2021 sau khi hãng hàng không Emirates (Qatar) hủy những đơn hàng cuối cùng, còn chương trình sản xuất Boeing 747 ngừng trong năm nay.

Được ra mắt vào năm 2004, dòng máy bay tầm trung của Boeing, Dreamliner tự hào với khả năng tiết kiệm nhiên liệu và sự thoải mái chưa từng có. Nó nhanh chóng trở thành máy bay thân rộng bán chạy nhất mọi thời đại. Trong khi đó, Airbus đã đổ mọi nguồn lực vào A0 - một chiếc máy bay mà Boeing biết rằng nhu cầu rất ít.

Ngay cả khi Airbus đưa A330neo ra thị trường để cạnh tranh với Dreamliner vào năm 2014, đó chỉ là phiên bản sửa đổi của khung máy bay có từ trước, vì thế không thể sánh với 787 về hiệu suất nhiên liệu và sự thoải mái.

Xét toàn diện thì Boeing 787 đã khẳng định là chiếc máy bay được ưa chuộng trên thị trường. Boeing đã giao 1.006 chiếc cho khách hàng và có thêm khoảng 900 đơn đặt hàng, trong khi A330neo chỉ thực hiện 67 chuyến giao và tổng cộng 348 đơn hàng.

Câu hỏi đặt ra là liệu Boeing có thể lặp lại thành công với Dreamliner ở các phân khúc khác trên thị trường hay không. Ngành công nghiệp đang chờ đợi tin tức về máy bay cỡ trung mới của hãng dành cho các chuyến bay tầm trung, hiện được gọi là Boeing 797. Chiếc máy bay này cũng đã bị trì hoãn do các vấn đề của 737 Max. Được thiết kế để thay thế máy bay thân hẹp 757 và cạnh tranh với máy bay Airbus A321XLR và dự kiến đưa vào phục vụ vào năm 2023, chiếc Boeing 797 có thể rất quan trọng đối với thành công của Boeing.

Trên thị trường máy bay thân hẹp, dành cho những chặng ngắn hơn, gia đình Airbus A320 gần đây dẫn trước Boeing 737 ở doanh số, nhưng 737 vẫn dẫn đầu về số máy bay đã chuyển giao. Hiện chưa rõ chuỗi cung cấp tiềm năng có làm thay đổi cán cân này không, khi chiến sự ở Ukraine có thể ảnh hưởng nặng hơn lên Airbus.