Dường như chính quyền của Tổng thống Mỹ Barack Obama không chú ý đến một cảnh báo nghiêm túc về quy mô của mối đe dọa từ cuộc nội chiến tại Syria đối với Mỹ. Liệu có phải Washington đang sắp "sẩy chân" xuống vực?Hiện trường vụ đánh bom ở Jaramana (Syria) ngày 6/8/2013. Ảnh: AFP/TTXVN |
Mạng tin "Project syndicate" ngày 14/8 có bài viết cho biết, đầu tháng 8 vừa qua, Phó Giám đốc Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) Michael Morell đã cảnh báo rằng "sự kết hợp của chủ nghĩa cực đoan al-Qaeda với cuộc nội chiến tại Syria hiện là nguy cơ lớn nhất đối với an ninh quốc gia Mỹ và có thể là vấn đề quan trọng nhất trong thế giới hiện nay". Trong khi đó, ông Morell đã miêu tả "sự kết hợp giữa tham vọng hạt nhân với mong muốn trở thành bá chủ tại Trung Đông của chế độ Iran chỉ là một 'nguyên nhân gây quan ngại'". Ông Morell, người đang chuẩn bị để sớm từ chức khỏi CIA, hầu như chẳng có lý do gì để phải che giấu sự thật.
Nếu chỉ 2 tháng trước đây, khi cuộc khủng hoảng Syria vẫn là trọng tâm thu hút sự chú ý của thế giới và là đối tượng của các cuộc thảo luận chính sách nảy lửa, thì một tuyên bố như vậy của một quan chức chính quyền Mỹ cấp cao như ông Morell có thể tạo ra những phản ứng mạnh mẽ của một số giới. Nhưng kể từ đó đến nay, Syria không còn là trung tâm của sự chú ý và được thay thế bằng cuộc đảo chính và khủng hoảng diễn ra tại Ai Cập, nguy cơ từ một chiến dịch khủng bố của al-Qaeda tại Yemen và việc nối lại các cuộc thương thuyết Israel - Palestine.
Sự tạm lắng rõ ràng trong các cuộc giao tranh tại Syria cũng đóng góp cho thay đổi trên. Sau những chiến thắng quân sự của chính phủ của Tổng thống Bashar al-Assad tại Quseir và Homs, phe đối lập đang tiến hành việc tái lập nhóm chiến thuật. Cả hai bên chỉ duy trì các vụ giao tranh lẻ tẻ trong khi đang chuẩn bị cho một cuộc đụng độ lớn tại Aleppo, thành phố lớn nhất của Syria, hiện đang nằm trong tay phe đối lập. Bất chấp những thắng lợi vừa qua của chính phủ, chiến sự tại Syria vẫn ở trong thế bế tắc.
Do vậy, hiện là thời điểm thuận lợi để cộng đồng quốc tế rời mắt khỏi một cuộc khủng hoảng dường như không thể có những giải pháp tốt. Tuy nhiên, sự bớt chú ý không làm giảm tính nghiêm trọng của những gì đang diễn ra tại Syria, hay làm giảm mức độ nghiêm trọng của cảnh báo của ông Morell.
Theo lời ông Morell, nguy cơ lớn nhất là chính phủ Syria - đang sở hữu một kho vũ khí hủy diệt hàng loạt lớn - có thể bị thay thế bằng một chế độ có liên hệ hoặc bị mạng lưới khủng bố al-Qaeda chi phối. Nhắc đến sự xâm nhập ồ ạt của các chiến binh thánh chiến Hồi giáo, ông Morell nói rằng "Syria đang hướng đến sự sụp đổ của chính phủ trung ương", và sau đó sẽ thay thế Pakistan trở thành thiên đường ưa thích của al-Qaeda.
Hiện nay, tại Mỹ có hai trường phái chính trong cuộc tranh luận chính sách về Syria. Một trường phái coi Syria là một chiến trường chính để chống lại al-Qaeda và các đối tượng cực đoan khác. Trường phái này bận tâm tới triển vọng tiếp quản của các chiến binh Hồi giáo tại Syria và cho rằng Mỹ và các đồng minh của Mỹ không được hỗ trợ hay can thiệp có lợi cho phiến quân, và trên thực tế coi chế độ của ông Assad ít nguy hiểm hơn.
Những người này đang dẫn chứng các sự kiện gần đây tại bán đảo Sinai. Chỉ vài ngày trước đây, Israel đã phải đóng cửa sân bay của họ tại Eilat sau khi nhận được cảnh báo rằng các đối tượng thánh chiến Hồi giáo có kế hoạch tấn công sân bay này bằng rocket. Trường phái này cho rằng những gì xảy ra tại Sinai chỉ là sự diễn tập cho những gì sẽ xảy ra tại Syria hậu Assad.
Còn trường phái kia cho rằng thắng lợi tại Syria của một liên minh gồm Nga, Iran, Hezbollah và chế độ Assad có thể là một nguy cơ lớn hơn cả al-Qaeda. Hơn nữa, trong trường hợp chế độ Assad sụp đổ, sẽ có nhiều cách để đối phó với các nhóm thánh chiến Hồi giáo tại Syria.
Nhưng phản ứng thích hợp nhất đối với tuyên bố của ông Morell là Mỹ không cần phải lựa chọn giữa hai trường phái trên. Mặc dù phe đối lập thế tục tại Syria vẫn yếu và chia rẽ, trong khi các nhóm thánh chiến năng động hơn, nhưng có thể tránh được ưu thế của các nhóm thánh chiến Hồi giáo trong trường hợp phe đối lập giành chiến thắng. Mỹ và các đồng minh có thể thực hiện chính sách đầu tư nhiều hơn vào phe đối lập thế tục và nêu ra những mục tiêu rõ ràng.
Đối với ông Obama, số phận của Syria hiện dường như không cấp thiết, nhưng khi cuộc chiến giành Aleppo bắt đầu, mọi việc có thể đã quá muộn. Những cảnh báo của ông Morell có thể được chứng minh là đúng.
TTK