Theo Hội đồng Quốc tế Canada, trong khi các quan chức chính quyền Mỹ tiếp tục cân nhắc lựa chọn và đánh giá nguy cơ của việc can thiệp vào cuộc nội chiến Xyri thì các nhà hoạch định chính sách ở Tel Aviv đã hành động quyết đoán nhằm bảo vệ an ninh Israel. Thực tế, nguồn tin ở Mỹ cho biết chính quyền của Tổng thống Barack Obama không được báo trước về các cuộc tấn công của Israel nhằm vào Syria. Các cuộc không kích ngày 3/5 vừa qua giống như "một trận động đất mạnh" và là vụ việc lớn nhất kể từ khi bạo lực bắt đầu xảy ra cách đây 2 năm tại Syria.
Ngôi làng Ghassaniyeh ở ngoại ô thành phố Qusayr, Syria hoang tàn do nội chiến. |
Hành động này của Ixraen có những mục tiêu ngắn hạn và trung hạn. Trước hết, các cuộc tấn công của Ixraen là nhằm ngăn chặn chính phủ Syria vận chuyển các tên lửa do Iran sản xuất cho phong trào Hồi giáo vũ trang Hezbollah ở Libăng. Những tên lửa này có thể chạm tới các thành phố đông dân cư của Israel. Đối với Israel, việc Syria di chuyển những tên lửa này đến các nhà kho sân bay gần thủ đô Đamát là vượt qua “giới hạn đỏ” và cần phải phản ứng. Ở tầm rộng hơn, Ten Avíp đang gửi đi thông điệp mạnh mẽ đến Iran rằng dù Tổng thống Syria Bashar al-Assad tiếp tục tại vị, Syria và Hezbollah sẽ không thành công trong việc loại bỏ Israel.
Với những lợi ích trực tiếp như vậy, việc duy trì lòng tin về những mối đe dọa là cực kỳ quan trọng đối với Ixraen. Các nhà lãnh đạo Ixraen đã liên tục bày tỏ mong muốn rằng Mỹ cũng có lo lắng như họ về nguy cơ từ Syria nói riêng và Trung Đông nói chung. Tuy nhiên, bị ám ảnh bởi bài học nhãn tiền Irắc, việc can dự vào Syria trở thành điều mà Mỹ muốn tránh bằng mọi giá. Mặc dù vậy, vẫn có những tin tức cho rằng Washington cùng với các đồng minh Pháp và Anh đang bí mật lên kế hoạch không kích Syria và các viễn cảnh khác liên quan tới quân sự. Tuy nhiên, vào lúc này, chính quyền Obama được khuyên không nên lựa chọn những cách này do lo ngại về sức mạnh của lực lượng phòng không Xyri và mức độ liên quan của phong trào Hồi giáo Jihad trong lực lượng nổi dậy Syria.
Kết quả là Tổng thống Obama buộc phải tìm cách trả lời cho câu hỏi tại sao những cáo buộc sử dụng vũ khí hóa học ở Syria không phải là “yếu tố làm thay đổi cuộc chơi” như ông đã từng tuyên bố. Tháng 8/2012, Tổng thống Obama tuyên bố rằng nếu chế độ Assad sử dụng vũ khí hóa học trong các cuộc tấn công, điều đó đồng nghĩa với việc vượt qua “giới hạn đỏ” và sẽ làm thay đổi những tính toán đi đến quyết định của ông. Tuy nhiên, hiện nay các quan chức chính quyền Obama khẳng định Mỹ chỉ xem xét đáp trả khi vũ khí hóa học được sử dụng một cách có hệ thống, đồng thời có bằng chứng rõ ràng rằng các quan chức chính quyền Syria đứng đằng sau các cuộc tấn công này.
Mỹ chắc chắn có quyền làm tất cả những gì có thể để thu thập bằng chứng xác thực hơn, tránh trường hợp như với Iraq. Hơn nữa, Ủy ban Điều tra Độc lập Quốc tế về Syria của Liên hợp quốc (LHQ) mới đây cho biết một số nạn nhân của cuộc nội chiến tại Syria nói rằng quân nổi dậy đã sử dụng khí độc sarin. Tuy nhiên, chính quyền Obama cần thận trọng trước những thông tin như vậy. Mặc dù không can thiệp quân sự vào Syria, song tất cả những tuyên bố cũng như hành động hiện nay của Mỹ - như cung cấp những viện trợ phi sát thương cho lực lượng nổi dậy Syria- là một dạng can thiệp. Điều này làm thay đổi những tính toán trên thực tế của cả Mỹ và Israel.
Điểm khác nhau mấu chốt giữa Israel và Mỹ liên quan tới cuộc nội chiến Syria là Mỹ chưa xem bạo lực và bất ổn ở đất nước này như mối đe dọa sống còn đối với an ninh quốc gia. Tuy nhiên, Mỹ quan tâm tới sự bất ổn tiềm tàng trong khu vực do sự sụp đổ của nhà nước Syria gây ra. Trong đó, Mỹ tỏ ra quan ngại về những tác động tiêu cực của tình hình căng thẳng hiện nay đối với đồng minh Jordan- nơi số người Syria tị nạn hiện chiếm hơn 10% dân số nước này. Tuy nhiên, thực tế này không đủ sức nặng để vượt qua những tính toán về hậu quả tiêu cực có thể xảy ra xuất phát từ sự can thiệp quân sự của Mỹ. Vì vậy, Washington tiếp tục theo đuổi những lựa chọn khác.
Tóm lại, điều hối thúc phương Tây can dự vào Syria không phải là con số dân thường bị thiệt mạng tăng lên - hiện đã hơn 70.000 người - mà là mối đe dọa nghiêm trọng hơn lúc nào hết đối với an ninh khu vực và quốc tế. Thời kỳ Mỹ và các đồng minh có thể “lựa chọn chiến tranh” đã lùi xa.
V.T. Luyến (P/v TTXVN tại Canada)