Các nguồn tin ngoại giao phương Tây và Arập cho biết, Hội nghị lần thứ 2 về Syria tại Geneva (gọi tắt là Geneva-2) có thể không diễn ra theo đúng dự định, mà nguyên nhân chính là do khác biết quan điểm giữa Nga và Mỹ cùng với những khúc mắc ngay bên trong lực lượng đối lập tại Syria. Bất đồng giữa Nga và MỹMột quan chức phương Tây cho biết: Thất bại trong việc thuyết phục Liên minh dân tộc Syria (SNC) đưa ra thái độ dứt khoát về tham gia đàm phán là yếu tố có thể đẩy Geneva-2 bị hoãn thêm ít nhất một tháng. Ông này nhận định: “Bức tranh sẽ trở nên rõ ràng hơn khi đại diện của Mỹ và Nga gặp nhau vào tuần tới. Nhưng tất cả các thông số hiện tại cho thấy Geneva-2 khó có thể tiến hành được vào ngày 23/11 như dự định”.
Cuộc gặp cấp ngoại trưởng của 11 quốc gia với thủ lĩnh Liên minh đối lập Syria hôm 26/10 tại London. Ảnh: AFP/TTXVN |
Các đặc phái viên Nga và Mỹ sẽ gặp nhau tại Geneva vào ngày 5/11 tới trong một nỗ lực chuẩn bị cho Geneva-2. Điểm then chốt và cũng là khúc mắc lớn nhất hiện nay là xác định vai trò của liên minh đối lập (tức SNC) do phương Tây hậu thuẫn. Chủ đề này trở nên “nóng” hơn kể từ cuộc gặp ở London hồi tuần trước giữa phương Tây và các nước Arập có tư tưởng chống Tổng thống Bashar al-Assad. Những người dự họp cho rằng, Geneva-2 chỉ nên là cuộc gặp giữa “một phái đoàn của chính phủ Syria và một phái đoàn của các lực lượng đối lập do SNC đứng đầu, nắm vai trò lãnh đạo - như là đại diện hợp pháp cho người dân Syria”.
Trong khi đó, Nga nhìn nhận SNC chỉ là một phần của lực lượng đối lập và đề xuất một số phái đoàn khác, trong đó có các nhân vật ở Damascus có thể đại diện ở phía đối lập với ông Assad. Quan điểm này của Nga được Hassan Abdul Azim - người đứng đầu của Hội đồng phối hợp quốc gia (NCB) ủng hộ. Trong cuộc gặp với đặc phái viên quốc tế Lakhdar Brahimi vừa qua, ông Azim nói rằng những người tham dự không nên đứng dưới một khẩu hiệu chung của liên minh (SNC) vốn thực chất chỉ là một phần của lực lượng “Đối lập quốc gia Syria”.
Một điểm khác biệt nữa là vận mệnh chính trị của ông Assad. Tuyên bố chung được phát đi từ London nêu rõ Geneva-2 sẽ hướng đến việc thành lập một chính phủ chuyển tiếp mà ở đó “Assad và các cộng sự thân tín tay nhúng máu sẽ không có bất kì vai trò nào nữa tại Syria”.
Một quan chức phương Tây cho biết, người Nga tức giận về quan điểm được phát đi từ London, cho rằng tuyên bố đó đã đi quá xa và chỉ để thỏa mãn các yêu cầu của Liên minh - tức SNC.
Công việc chuẩn bị cho Geneva-2 thêm phần phức tạp với việc Phó Thủ tướng Syria Qadri Jamil bị cách chức hôm 29/10 vừa qua. Hãng thông tân SANA cho biết, ông Jamil – người được Tổng thống Assad mô tả là “nhà đối lập yêu nước”, bị cách chức vì lý do rời đất nước khi chưa được phép, vô nguyên tắc khi tiến hành cuộc gặp vượt thẩm quyền.
Một nhà ngoại giao Arập cho biết, ông Jamil có cuộc gặp với ông Ford sau khi gặp các quan chức Nga ở Moskva. Cuộc gặp giữa 2 người kéo dài, nhưng không đạt kết quả. Theo đó, ông Jamil đã đưa ra những đề xuất liên quan đến Geneva-2 mà ông Ford cho là không khả thi.
Cựu Phó Thủ tướng Syria cũng thất bại trong việc thuyết phục Mỹ ủng hộ việc đưa ông vào thành phần phe đối lập dự Geneva-2. Một nguồn tin khác cho biết, ý tưởng trên của ông Jamil được Nga ủng hộ, nhưng liên minh đối lập Syria sẽ chắc hẳn sẽ không đồng ý ngồi cùng dãy bàn với Phó Thủ tướng Syria trong bất kì cuộc đàm phán nào.
Đối lập nhùng nhằngKhác biệt Nga - Mỹ không phải là trở ngại duy nhất cho đối với Geneva-2. Ahmad Jarba, Chủ tịch SNC, đã công khai bác bỏ kêu gọi buộc phải tham dự Geneva-2, nói rằng Liên minh sẽ không hiện diện ở Geneva nếu như còn thấy cơ hội dù là nhỏ nhất cho ông Assad níu kéo quyền lực.
Một nhân vật tham dự cuộc gặp vừa qua ở London cho biết, “chúng tôi đã bảo đảm với ông Jarba rằng, đã đạt được sự hiểu biết thống nhất với người Nga về mục đích của Geneva-2: Tạo dựng một cơ chế điều hành chuyển tiếp có đầy đủ quyền lực đối với quân đội và các cơ quan an ninh và ông Assad sẽ không tại vị”.
Tuy nhiên, ông này cũng cho biết, tại thời điểm đó, “ông ấy (Jarba) liên tục đề cập đến bầu cử và quan điểm này rõ ràng là khác xa so với các cuộc tiếp xúc riêng”.
Thế nhưng, ngay cả khi Jarba có tham dự Geneva-2, ông này cũng không có quyền, sức nặng chi phối đối với các “lữ đoàn nổi dậy” chiến đấu lật đổ Tổng thống Assad. Nhiều nhân vật thuộc phái này luôn tẩy chay mọi cuộc đàm phán không tính đến việc phế truất ông Assad và nói rằng sẽ tính sổ với người tham gia đàm phán mang quan điểm tạo phản, bội tín.
Các nguồn tin đối lập cho biết, ông Jarba, người được Saudi Arabia hậu thuẫn, sẽ đến Riyadh trong vài ngày tới và có cuộc gặp với Quốc vương Abdullah. Liền sau đó, ông này sẽ chủ trì cuộc gặp của “Liên minh những người bạn Syria” tại Istanbul vào ngày 9/11.
Một đặc phái viên nhận định, “như thường lệ, cuộc gặp đó, có thể kéo dài trong cả tuần. Điều cần thiết đối với SNC là quên đi những lời lẽ đao to búa lớn, trở về với một chiến lược, một lộ trình, một chính sách chi tiết’.
Một nhà ngoại giao tham gia tiến trình chuẩn bị đàm phán Geneva-2 bình luận: Geneva-2 một lần nữa lại lỡ hẹn. Các bên dù nói là nỗ lực, nhưng không có khả năng thành công. “Chưa có tuyên bố về ngày giờ hội nghị, vì chẳng ai muốn là người đứng ra thông báo chính thức việc trì hoãn. Giờ đây, Geneva-2 đã bị hủy bỏ trên thực tế”, ông này kết luận.
HT (Tổng hợp)