Câu hỏi trước tiên và cơ bản nhất: Chính sách của Mỹ tại Syria chính xác là gì? Tổng thống Mỹ Donald Trump cách đây mới hai tuần đã tuyên bố tại Ohio rằng Mỹ sẽ rút khỏi Syria rất sớm. Giờ đây, chính ông lại chỉ đạo tiến hành vụ tấn công bằng tên lửa nhằm vào một số mục tiêu ở Syria, trong đó có thủ đô Damascus.
Kênh CNN đặt câu hỏi: Vậy chính sách của chính quyền ông Trump là gì? Phải chăng đó là muốn Tổng thống Syria Bashar al-Assad phải ra đi? Sự ra đi của ông Assad từ đầu nội chiến Syria đã là chính sách công khai của Mỹ thời Tổng thống Barack Obama. Hay ông Trump chỉ đơn giản muốn thực hiện "lằn ranh đỏ" về việc sử dụng vũ khí hóa học?
Tổng thống Trump khiến dư luận đặt câu hỏi về chính sách của Mỹ tại Syria. Ảnh: Getty |
Theo bình luận của CNN, cả hai câu hỏi trên đều không thể trả lời rõ ràng trong thời điểm hiện nay. Khi Tổng thống Trump ra lệnh tấn công, ông đã nhấn mạnh tới ý sau, tức là ông tấn công Syria vì nước này đã vượt lằn ranh đỏ, đã sử dụng vũ khí hóa học chống dân thường – cáo buộc bị Syria và Nga bác bỏ. Đại sứ Mỹ tại Liên hợp quốc Nikki Haley đầu tuần này nói rằng không có giải pháp chính trị ở Syria khi mà ông Assad vẫn tại vị.
Câu hỏi thứ hai, ngoài việc đáp trả vụ Chính phủ Syria bị nghi sử dụng vũ khí hóa học, chính quyền của ông Trump có kế hoạch bảo vệ dân thường Syria trong cuộc chiến đã tàn phá phần lớn đất nước này suốt 7 năm qua?
Gần nửa triệu người Syria đã chết trong cuộc chiến, trong đó số người chết vì cái được gọi là vũ khí hóa học chỉ là một con số vô cùng nhỏ bé. Trong suốt chiến dịch tranh cử, ứng cử viên Trump đôi khi đã đặt ra ý tưởng thiết lập vùng an toàn cho người dân Syria.
Vậy bước tiếp theo của ông Trump có phải là thiết lập các vùng an toàn đó? Các vùng này sẽ hoạt động ra sao? Có yêu cầu “vùng cấm bay” hay không vì không quân Syria bị ông Trump cáo buộc là dùng máy bay thả vũ khí hóa học. Áp đặt vùng cấm bay phức tạp vì thực tế là có nhiều máy bay Nga trên bầu trời Syria.
Câu hỏi thứ ba: Nếu quan tâm tới dân thường Syria chết vì vũ khí hóa học như vậy, vậy ông Trump có thay đổi quan điểm về người tị nạn Syria đổ vào Mỹ? Hiện nay, chính quyền Mỹ cấm người tị nạn Syria vào Mỹ cho dù thực tế phần lớn họ là trẻ em và phụ nữ.
Câu hỏi thứ tư: Cuộc tấn công có tạo ra bước ngoặt giữa ông Trump và Nga? Liệu hành động này có đẩy quan hệ giữa Moskva và Washington xấu hơn nữa?
Câu hỏi thứ năm: Khi Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis phát biểu tại họp báo tại Lầu Năm góc ngày 13/4, ông nói rằng thẩm quyền hợp pháp tấn công Syria nằm trong khuôn khổ thẩm quyền của tổng thống với tư cách tổng tư lệnh tối cao được quy định tại Điều 2 trong Hiến pháp.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia pháp lý và một số nghị sĩ Mỹ nghĩ khác. Trái với các mục tiêu của khủng bố, việc tấn công các mục tiêu Chính phủ Syria đã không được quốc hội cho phép.
Câu hỏi thứ sau: Liệu vụ tấn công phải nhằm mục đích đánh lạc hướng dư luận? Vụ tấn công diễn ra trong bối cảnh tỷ lệ ủng hộ ông Trump trong nước thấp, ông đang bị dính vào vụ điều tra quanh cáo buộc câu kết với Nga trong chiến dịch tranh cử.
CNN liên hệ sự việc hiện nay với vụ thời Tổng thống Bill Clinton. Khi ông Clinton dính vào nghi án quan hệ với nữ thực tập sinh Monica Lewinsky, ông đã lệnh tấn công quân sự các trại huấn luyện al-Qaeda ở Afghanistan tháng 8/1998 sau khi al-Qaeda đánh bom hai đại sứ quán Mỹ ở châu Phi.
Tóm lại, những câu hỏi trên cho thấy chính Tổng thống Trump cũng chưa định hình được những gì sẽ làm tiếp theo ở Syria.
Lãnh đạo phe thiểu số tại Hạ viện Nancy Pelosi nêu rõ theo quy định, kể từ sau vụ khủng bố ngày 11/9/2001, việc điều động các lực lượng quân sự Mỹ phải được Quốc hội cho phép thông qua các lệnh cho phép điều động (AUMF). Vì vậy, bà cảnh báo Tổng thống Trump cần phải vạch ra một kế hoạch cụ thể và phải trình lên trước Quốc hội nếu định tiến hành thêm bất kỳ một chiến dịch quân sự quy mô lớn hơn nào khác nhằm vào Syria.
Bà Pelosi khẳng định "một đêm không kích không thể thay thế được một kế hoạch cụ thể", tổng thống phải ra trước Quốc hội với một kế hoạch có mục tiêu và động cơ rõ ràng để có được AUMF.