Xe tăng Ukraine khai hỏa trong buổi tập luyện tại trường bắn đặc biệt gần tiền tuyến ở Zaporizhzhia, vào ngày 29/3/2023. Ảnh: Anadolu Agency/Getty Images
Nỗi lo ngại về một cuộc tấn công lớn hơn của Nga xuống phía nam Donbass đang gia tăng khi các lực lượng Nga đạt được tiến triển dọc theo ranh giới giữa Zaporizhia với Donetsk, và tăng cường các cuộc không kích vào thủ phủ của khu vực.
"Nếu họ đạt được bước đột phá, Nga sẽ có thể khai hỏa vào các tuyến đường hậu cần nối Zaporizhzhia với phía đông Ukraine", người phát ngôn Lực lượng Phòng vệ miền Nam Ukraine Vladyslav Voloshyn cho biết hồi đầu tháng này khi phản hồi các báo cáo về việc lực lượng Nga đang tập trung đột phá theo hướng Orikhiv và Mala Tokmachka, cách Zaporizhzhia khoảng 50 km về phía đông nam.
Những diễn biến này xảy ra vào thời điểm quan trọng trong cuộc chiến, khi cả Nga và Ukraine đều hướng đến mục tiêu củng cố vị thế của mình trước các cuộc đàm phán hòa bình có thể diễn ra. Trong những tháng gần đây, lực lượng Nga đã có những bước tiến ở phía đông Ukraine, bao gồm cả việc chiếm được thị trấn quan trọng Vuhledar vào đầu tháng 10.
Có lợi thế đáng kể về quân số và vũ khí, Nga không có dấu hiệu từ bỏ mục tiêu chiếm thêm lãnh thổ ở Donbass. Tỉnh Zaporizhzhia, ở phía đông nam Ukraine, là một trong bốn tỉnh mà Nga tuyên bố đã sáp nhập vào tháng 9/2022, mặc dù lực lượng Ukraine vẫn kiểm soát khoảng 1/3 tỉnh, bao gồm cả thủ phủ của khu vực.
Các chuyên gia tin rằng còn quá sớm để nói liệu những động thái gần đây này có báo hiệu sự khởi đầu của một cuộc tấn công lớn tại tỉnh Zaporizhzhia hay không, nhưng một chiến dịch như vậy có vẻ khó xảy ra trong tương lai gần, vì Nga vẫn tập trung vào mặt trận phía đông, ở Donetsk.
"Tôi nghi ngờ Nga có đủ lực lượng để duy trì một cuộc tấn công như vậy trong khi vẫn tiếp tục các hoạt động tấn công tại Donetsk, nơi dường như mới là ưu tiên hàng đầu", John Hardie, Phó giám đốc Chương trình Nga tại Quỹ Bảo vệ Dân chủ của Mỹ, nói với tờ Kyiv Independent.
Bản đồ cho thấy đánh giá kiểm soát địa hình tại tỉnh Zaporizhzhia tính đến tháng 10/2024. Phần màu đỏ nâu là do Nga kiểm soát. Nguồn: ISW/ Kyiv Independent
Tình hình Zaporizhzhia
Theo cảnh báo của quân đội Ukraine vào tháng trước, Nga đã tăng cường các cuộc tấn công dọc theo ranh giới giữa Donetsk và Zaporizhzhia, được cho là đã đạt được một số thành quả chiến thuật trong những ngày gần đây.
Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố vào ngày 14/10 rằng lực lượng của họ đã chiếm được làng Levadne ở Zaporizhzhia, cách thành phố Zaporizhzhia khoảng 170 km.
Khi được tờ Kyiv Independent hỏi về điều này, ông Voloshyn cho biết tình hình "đang diễn biến khá năng động", lưu ý rằng không bên nào có thể giành lại thế chủ động. Nhóm giám sát DeepState cho thấy làng Levadne vẫn nằm trong vùng xám tính đến ngày 16/10.
Các nguồn tin của Nga và Ukraine cũng đưa tin về những bước tiến của Nga về phía ngôi làng Novodarivka gần đó và ở các khu vực phía tây nam Velyka Novosilka.
Trong hai ngày qua, lực lượng Nga đã tiến hành các cuộc tấn công trên bộ gần Robotyne, Mala Tokmachka và Novodanylivka ở trung tâm của tỉnh Zaporizhzhia, nhưng không có thành quả nào được xác nhận, theo báo cáo ngày 14/10 từ Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW).
Khu vực này là trọng tâm cuộc phản công ở phía nam năm 2023 của Ukraine, chứng kiến Kiev giành lại Robotyne và một số khu định cư nhỏ khác nhưng không tạo ra bước đột phá lớn.
Việc Nga tiếp tục tấn công vào tỉnh Zaporizhzhia không phải là điều bất ngờ. Quân đội Ukraine đã báo cáo từ cuối tháng 9 rằng quân đội và thiết bị của Nga đang được tập hợp để tiến hành các hoạt động tấn công trong khu vực. Tuy nhiên, ông Voloshyn cho biết Nga chỉ tiến hành các cuộc tấn công trên bộ tại địa phương và sẽ cần lực lượng lớn hơn để thực hiện một cuộc tấn công toàn diện trong khu vực.
Đồng thời, Nga đã tăng cường các cuộc không kích vào Zaporizhzhia, gây ra nhiều thương vong và phá hủy cơ sở hạ tầng. Quân đội Nga bắt đầu sử dụng bom dẫn đường có sức hủy diệt cao chống lại Zaporizhzhia lần đầu tiên vào ngày 23/9. Trước đó, thành phố này chỉ bị tấn công bằng tên lửa và UAV.
Theo Thống đốc tỉnh Zaporizhzhia Ivan Fedorov, bom dẫn đường do Nga phóng có thể bay đến thành phố trong vòng vài phút. Những quả bom này gần như không thể bị bắn hạ và Nga đang sản xuất chúng với số lượng lớn.
Nhận diện mục tiêu của Nga
Bất chấp nguy cơ liên tục về một cuộc tấn công rộng lớn hơn của Nga vào tất cả các khu vực tiền tuyến, các hành động hiện tại của Nga tại tỉnh Zaporizhzhia vẫn tương đối hạn chế, với trọng tâm chính vẫn là các khu vực do Ukraine kiểm soát tại tỉnh Donetsk - theo các chuyên gia được tờ Kyiv Independent phỏng vấn.
"Tại Zaporizhzhia, người Nga có thể đã đạt được một số lợi thế cục bộ, nhưng không có gì có thể thay đổi đáng kể tình hình chung trong khu vực", Emil Kastehelmi, một nhà phân tích tại Black Bird Group có trụ sở tại Phần Lan, cho biết.
Còn ông John Hardiec cho rằng, vẫn chưa rõ liệu những bước tiến gần đây của Nga gần Levadne và Novodarivka có báo hiệu một trục tấn công liên tục ở khu vực đó hay không. Theo ông, Nga hiện cũng đang tấn công về phía Velyka Novosilka từ khu vực Zolota Nyva gần Vuhledar, điều này "phù hợp với nỗ lực rộng lớn hơn của họ nhằm đẩy lực lượng Ukraine ra khỏi phía nam tỉnh Donetsk".
Thành viên lực lượng tình nguyện Ukraine phóng UAV giám sát từ một vị trí ở tỉnh Zaporizhzhia vào tháng 9/2023. Ảnh: Getty Images
Nhà phân tích Kastehelmi nhấn mạnh rằng các cuộc tấn công trên bộ gần đây của Nga vào tỉnh Zaporizhzhia được thực hiện với "lực lượng tương đối hạn chế", cho thấy lực lượng Nga không chuyển hướng trọng tâm chính của họ. "Có thể đó chỉ là quyết định của các chỉ huy địa phương", ông nói thêm.
Với số lượng nguồn lực mà Moskva đã triển khai để chống lại cuộc tấn công của Ukraine vào tỉnh Kursk, Konrad Muzyka, một nhà phân tích quốc phòng - người đứng đầu Rochan Consulting, cho rằng quân đội Nga không có khả năng thực hiện các hoạt động tấn công quy mô lớn ở tỉnh Zaporizhzhia.
Ông nói thêm rằng Nga có thể đang cố gắng tạo ấn tượng rằng họ đang chuẩn bị cho một điều gì đó lớn hơn để buộc Ukraine phải phân tán lực lượng và triển khai lực lượng dự bị.
ISW cũng đồng tình với quan điểm này trong báo cáo ngày 13/10, nói rằng họ không thấy Nga tập hợp đủ nhân lực và nguồn lực cần thiết cho một cuộc tấn công lớn như những gì đã thấy ở miền đông Ukraine.
"Ngược lại, lực lượng Nga đã tái triển khai lực lượng trước đây ở khu vực ranh giới Donetsk-Zaporizhia và những nơi khác ở miền nam Ukraine để ứng phó với cuộc tấn công của Ukraine vào Kursk", báo cáo cho biết.
Theo ISW, việc tái kích hoạt ở những khu vực ít hoạt động hơn của mặt trận ở miền nam Ukraine có thể là một nỗ lực "để chuyển hướng sự chú ý của Ukraine khỏi các hoạt động tấn công ưu tiên của Nga ở Donetsk và để cố định lực lượng Ukraine dọc theo mặt trận ở miền nam Ukraine",