Ukraine đang sử dụng học thuyết ‘kháng chiến’ của đặc nhiệm Mỹ như thế nào

"Khái niệm Hoạt động Kháng chiến" (Resistance Operating Concept- ROC) được quân đội Mỹ phát triển vào năm 2013 sau cuộc chiến Nga - Gruzia vài năm trước đó nhưng giá trị của nó chỉ được nhận ra sau khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea vào năm 2014. Khái niệm này cung cấp một kế hoạch chi tiết cho các quốc gia nhỏ hơn để chống lại một cách hiệu quả trước một nước láng giềng lớn hơn.

Việc Nga sáp nhập Crimea gần như không mất một viên đạn đã khiến Ukraine và phương Tây choáng váng. Họ phải tăng cường nghiên cứu cách xây dựng kế hoạch phòng thủ tổng thể không chỉ bao gồm quân đội mà còn cả dân sự. 

Học thuyết ROC - cung cấp một cách tiếp cận sáng tạo và độc đáo đối với chiến tranh và phòng thủ tổng lực - đã hướng dẫn không chỉ cho quân đội Ukraine mà còn thu hút sự tham gia của dân thường vào cuộc kháng cự phối hợp chống lại quân đội Nga.

Trung tướng Mark Schwartz, người từng giữ chức Tư lệnh Bộ Chỉ huy Các chiến dịch Đặc biệt châu Âu, cho biết: “Họ đang sử dụng mọi nguồn lực và một số phương tiện rất độc đáo để chống lại quân đội Liên bang Nga."

Lập kế hoạch kháng cự toàn quốc

Bị đối thủ vượt trội về quân số, vũ khí, Ukraine vẫn đang tiếp tục chiến đấu chống lại lực lượng Nga vốn ban đầu tin rằng họ sẽ tấn công được phần lớn nước láng giềng chỉ trong vòng vài tuần, nếu không phải vài ngày.

Tướng Schwartz nói: “Đây [học thuyết ROC] là một cách để lật ngược tình thế trước một cường quốc thế giới. Thật không thể tin được khi chứng kiến những gì ý chí phản kháng và quyết tâm kháng cự có thể làm được, bất chấp những tổn thất sinh mạng và hy sinh không thể tưởng tượng nổi”.

Sau một loạt các vụ tấn công và nổ gần đây tại các vị trí quân sự của Nga ở Crimea, ông Kevin D. Stringer, Đại tá quân đội Mỹ đã nghỉ hưu, người lãnh đạo nhóm phát triển học thuyết “kháng chiến”, đã nhận thấy dấu hiệu của việc Ukraine sử dụng nó.

"Do không thể làm điều đó theo cách thông thường, bạn sẽ sử dụng các lực lượng đặc nhiệm và những lực lượng đó sẽ cần hỗ trợ kháng cự - như thông tin tình báo, nguồn lực, hậu cần - để tiếp cận những khu vực này."

Một báo cáo của chính phủ Ukraine mà CNN có được, đã thừa nhận Ukraine đứng sau các cuộc tấn công vào các căn cứ của Nga và một kho đạn dược ở Crimea. Các cuộc tấn công, vốn đánh vào phía sau chiến tuyến của đối phương, nằm ngoài tầm bắn của các vũ khí mà Mỹ và những đồng minh khác đã công khai gửi tới Ukraine, trong khi các video về vụ nổ dường như không cho thấy bất kỳ tên lửa hoặc máy bay không người lái nào đang bay tới. Vì thế, giới quan sát đã suy đoán về bàn tay của các lực lượng đặc nhiệm Ukraine ở địa phương.

“Khả năng cao là các nguyên tắc của ROC đang phát huy tác dụng trong xung đột thực tế ngay lúc này”, ông Stringer nói.

Hồi đầu tháng 4, Tướng Richard Clarke, Tư lệnh Bộ Chỉ huy Các Chiến dịch Đặc biệt Mỹ, phát biểu trong cuộc điều trần của Ủy ban Các lực lượng Vũ trang Thượng viện rằng Mỹ đã giúp đào tạo các “nhóm kháng chiến” ở Ukraine có sự tham gia của các lực lượng đặc biệt trong 18 tháng qua.

Cuộc kháng cự ở Ukraine

Từ đầu cuộc xung đột, chính phủ Ukraine đã lập một trang web giải thích các phương cách khác nhau để người dân kháng cự. Trang web mô tả các cách sử dụng các hành động bất bạo động, bao gồm tẩy chay các sự kiện công cộng, đình công và thậm chí cả cách sử dụng sự hài hước và châm biếm. Mục đích là vừa phá vỡ năng lực cầm quyền của các chính quyền được Nga hậu thuẫn vừa nhắc nhở người dân về chủ quyền hợp pháp của Ukraine.

“Học thuyết kháng chiến” cũng đề xuất các hành động bạo lực, bao gồm sử dụng bom xăng để phóng hỏa, hoặc cho hóa chất vào bình xăng để phá hoại phương tiện của đối phương.

Học thuyết cũng kêu gọi một chiến dịch nhắn tin rộng rãi để tường thuật về cuộc xung đột, ngăn chặn thông điệp của đối phương và duy trì đoàn kết trong nhân dân.

Các video về các cuộc tấn công của Ukraine chống lại xe tăng Nga, thường đặt trên nền nhạc pop hoặc heavy metal, đã được lan truyền mạnh mẽ, xen kẽ là các clip binh sĩ Ukraine giải cứu động vật bị lạc chủ. Cho dù có chủ ý hay không, đây cũng trở thành một phần của cuộc kháng cự, cho phép Ukraine làm nổi tiêu đề có lợi cho mình trên các phương tiện truyền thông phương Tây.

Đi đầu trên mặt trận kháng cự là Tổng thống Ukraina Volodomyr Zelensky, người đã kiên trì với những bài phát biểu hàng đêm và thường xuyên xuất hiện trên trường quốc tế. Các chuyến thăm của ông gần chiến tuyến làm cho tin tức lan đi khắp thế giới, trong khi Tổng thống Nga Vladimir Putin hiếm khi được nhìn thấy bên ngoài Điện Kremlin hoặc khu nghỉ mát ở Sochi.

Khả năng phục hồi và sức kháng cự

Nhìn chung, “học thuyết kháng chiến” của Mỹ cung cấp một khuôn khổ để tăng khả năng phục hồi của một quốc gia, đó là khả năng chống chọi với các áp lực bên ngoài và lập kế hoạch kháng chiến, được định nghĩa là nỗ lực của cả nước nhằm tái lập chủ quyền trên các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng.

Thay vì cung cấp cho mỗi quốc gia một bộ kế hoạch giống nhau, học thuyết được thiết kế để phù hợp với dân số, khả năng và địa hình của mỗi quốc gia. Nó không nhằm mục đích tạo ra hoặc hỗ trợ một cuộc nổi dậy; mà mục tiêu là thành lập một lực lượng do chính phủ phê chuẩn, sẽ thực hiện các hoạt động chống lại lực lượng nước ngoài chiếm đóng với mục tiêu khôi phục chủ quyền.

Lúc đầu, chỉ có Estonia, Litva và Ba Lan bày tỏ sự nhiệt tình thực sự với học thuyết mới. Nhưng sau khi Nga sáp nhập Crimea vào năm 2014, sự quan tâm đến phương pháp kháng chiến của Mỹ đã tăng lên nhanh chóng.

Kể từ khi ROC được phát triển, ít nhất 15 quốc gia đã tham gia một số hình thức đào tạo về học thuyết kháng chiến này - theo Nicole Kirschmann, phát ngôn viên của Bộ Chỉ huy Hoạt động Đặc biệt Châu Âu của Mỹ.

Vào giữa tháng 11/2022, khi chính quyền Tổng thống Biden đưa ra những cảnh báo công khai đầu tiên về khả năng Nga tấn công Ukraine, Hungary đã tổ chức một hội nghị về học thuyết “Hoạt động Kháng chiến”. Gần chục quốc gia khác, bao gồm chỉ huy các Lực lượng Hoạt động Đặc biệt của Ukraine đã có mặt tại hội nghị.

Vào tháng 5, gần ba tháng sau khi Nga mở chiến dịch tại Ukraine, quốc hội Litva đã thông qua một chiến lược mới cho cuộc kháng chiến dân sự rộng hơn nhiều so với cuộc kháng chiến nghiêm ngặt chống lại một sự chiếm đóng tiềm tàng.

Đối với Estonia, quốc gia có dân số khoảng 1,3 triệu người giáp biên giới phía Tây Bắc Nga, phản kháng dân sự luôn nằm trong kế hoạch phòng thủ. Estonia thường xuyên cập nhật và phát triển các kế hoạch quốc phòng của mình, có sự tham gia của cả dân thường và lực lượng tình nguyện. Các quan chức nước này đã nghiên cứu cuộc xung đột ở Ukraine để rút ra bài học về những gì đã chứng minh hiệu quả chống lại đối phương.