Quan hệ của Mỹ với Venezuela dưới thời cố Tổng thống Hugo Rafael Chavez ngày càng trở nên căng thẳng. Nhưng tình thế đang dần thay đổi dưới thời tân Tổng thống Nicolas Maduro.
Tân Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro đang tìm cách phá vỡ thế bế tắc ngoại giao trong quan hệ Mỹ - Venezuela. Ảnh: AFP/TTXVN |
Lý do khiến ông Chavez nằm trong "sổ đen" của Washington là do việc ông đã chọn các đồng minh gồm Nga, Iran và Cuba, cũng như các chương trình xã hội mà Chavez đã thực thi để làm lợi cho người dân, có bản chất xã hội chủ nghĩa - điều mà Washington ghét cay ghét đắng.
Tuy nhiên, dầu mỏ đã ràng buộc Mỹ với Venezuela. Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng (EIA) Mỹ, Venezuela là nhà cung cấp dầu thô lớn thứ tư của Mỹ, với mức xuất khẩu trung bình sang Mỹ là 930.000 thùng/ngày. Trong báo cáo về Venezuela, IEA đã lưu ý một cách ngắn gọn rằng: "Venezuela hiện có trữ lượng dầu khí lớn nhất thế giới, liên tục là một trong những nước cung cấp dầu mỏ hàng đầu cho Mỹ, một trong những nước xuất khẩu dầu thô lớn nhất thế giới và lớn nhất tại Tây bán cầu. Ngành dầu mỏ là trung tâm của nền kinh tế Venezuela. Là một trong những thành viên sáng lập của Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC), Venezuela là một nhân tố quan trọng trong thị trường dầu mỏ toàn cầu".
Venezuela hiện có trữ lượng dầu mỏ thông thường lớn nhất và trữ lượng khí đốt tự nhiên lớn thứ hai tại Tây bán cầu. Năm 2011, OPEC thông báo tổ chức này đang sở hữu 81,33% trữ lượng dầu mỏ đã được chứng minh của thế giới và Venezuela chiếm 24,8%, cao hơn cả mức 22,2% của Saudi Arabia. Theo các quan chức của công ty dầu mỏ quốc doanh Venezuela Petróleos de Venezuela, S.A. (PDVSA), nước này hiện có trữ lượng 77,5 tỷ thùng dầu, lớn nhất Tây bán cầu. PDVSA cũng có năng lực sản xuất tới 4 triệu thùng dầu/ngày, khả năng sản xuất cao nhất ở Tây bán cầu.
Ngành dầu mỏ Venezuela nằm dưới sự kiểm soát của khu vực tư nhân đến năm 1974, khi Venezuela quốc hữu hóa ngành này và thành lập PDVSA. Việc sản xuất dầu mỏ của Venezuela tập trung tại vành đai dầu mỏ Orinoco, mà các nhà phân tích cho rằng có trữ lượng dầu nặng lớn nhất thế giới, với khoảng 300 tỷ thùng. Trong những năm 90 của thế kỷ trước, PDVSA đã bắt đầu việc "mở cửa dầu mỏ", cho phép thêm nhiều công ty tư nhân nước ngoài được khai thác dầu thông qua cổ phần đa số tại các liên doanh.
Những khó khăn với Washington bắt đầu vào tháng 2/2007, khi ông Chavez công bố một bộ luật mới nhằm quốc hữu hóa những nơi sản xuất dầu của nước này, đang nằm dưới sự kiểm soát của các công ty nước ngoài. Theo luật này, các công ty dầu mỏ nước ngoài được phép thương thuyết các điều khoản quốc hữu hóa các liên doanh trước đó, có liên quan đến ExxonMobil, ChevronTexaco, Statoil, ConocoPhillips và BP được chuyển đổi để PDVSA có ít nhất 60% cổ phần. Hầu hết các công ty dầu mỏ nước ngoài đã chấp nhận những dàn xếp mới, nhưng ExxonMobil và ConocoPhillips đã từ chối và tiến hành các vụ kiện đòi bồi thường kéo dài đến hiện nay.
Tuy nhiên, tân Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro đang tìm cách phá vỡ thế bế tắc ngoại giao trong quan hệ hai nước. Ngày 19/5, trong một cuộc trả lời phỏng vấn trên truyền hình, Ngoại trưởng Venezuela Elias Jaua nói: "Chúng tôi sẽ tiếp tục để ngỏ việc bình thường hóa quan hệ với Mỹ. Việc đầu tiên sẽ là nối lại đại diện ngoại giao ở mức cao nhất. Thêm vào đó, Venezuela mong muốn tăng cường mối quan hệ với nhân dân Mỹ".
Chắc chắn là còn nhiều trở ngại trên con đường này do Mỹ vẫn chưa công nhận việc bầu ông Maduro và vấn đề đền bù cho các công ty dầu mỏ Mỹ. Nhưng cành ô liu đã được chìa ra và Washington chẳng mất gì khi lắng nghe một quốc gia có trữ lượng năng lượng lớn nhất Tây bán cầu. Nếu Mỹ không chịu lắng nghe, Caracas luôn có Trung Quốc, quốc gia quan tâm đến thương mại hơn là những hùng biện ý thức hệ.
Theo mạng tin "Oil price"