Chiến dịch càn quét của cảnh sát ở quảng trường Taksim (Istanbul) ngày 11/6 đã đánh dấu ngày thứ 11 Thổ Nhĩ Kỳ chìm trong làn sóng biểu tình, tuần hành phản đối các chính sách được coi là độc đoán và chuyên quyền của Thủ tướng Recep Tayyip Erdogan.
Làm rung chuyển hầu hết các thành phố lớn như Istanbul, Ancara, Izmir..., các cuộc biểu tình dường như đã trở thành một hoạt động thường nhật ở Thổ Nhĩ Kỳ trong khi chính phủ nước này vẫn bế tắc về đối sách. Theo "Thời báo Tài chính" (Anh), có bốn lý do giải thích tình trạng hiện nay ở Thổ Nhĩ Kỳ.
Xung đột giữa cảnh sát và người biểu tình tại Quảng trường Taksim, ngày 11/6. Ảnh: AFP/TTXVN |
Thứ nhất, ông Erdogan quá cứng rắn. Suốt tuần qua, ông Erdogan khá bận rộn với chuyến công du nước ngoài tới Bắc Phi nhưng không phải vì thế mà ông quên gửi về nước những thông điệp "thép". Ông cảnh báo người biểu tình nên gói ghém hành trang rồi về nhà trong trật tự. Dư luận từng hy vọng rằng khi về nước và tham vấn tình hình với giới lãnh đạo cao cấp của đảng Công lý và Phát triển (AKP), ông Erdogan sẽ thay đổi quan điểm. Tuy nhiên, ông đã quyết định triển khai chiến dịch tuyên truyền rầm rộ trong suốt ngày 9/6, đọc 6 bài phát biểu với ngôn từ cứng rắn nhằm vào người biểu tình.
Sự lựa chọn của ông Erdogan dường như đã rất rõ ràng, mặc dù đến ngày 10/6, ông đã chấp nhận gặp đại diện người biểu tình. Đây được coi là nhượng bộ đầu tiên và quan trọng của ông Erdogan, nhưng dư luận vẫn hoài nghi về khả năng tìm thấy "ánh sáng cuối đường hầm". Điều gì sẽ xảy ra nếu cuộc gặp đổ vỡ do hai bên không thể xuống thang và chấp nhận điều kiện của nhau?
Thứ hai, quảng trường Taksim chắc chắn sẽ được giải tỏa, nhưng không còn là chốn bình yên. Cho đến thời điểm này, cảnh sát đã tràn ngập quảng trường trung tâm Istanbul. Họ sử dụng hơi cay và tìm mọi cách tháo gỡ những chướng ngại vật do người biểu tình dựng lên. Nhưng không phải vì thế mà xô xát giảm đi.
Trước khi cảnh sát triển khai chiến dịch càn quét quảng trường Taksim, một số thành viên AKP từng cho rằng đối sách thông minh nhất trong lúc này là chờ đợi rồi tìm cách làm suy giảm uy tín của người biểu tình và phô trương sự ủng hộ rộng rãi mà chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ vẫn có được. Theo họ, không nên vội vã sử dụng vũ lực và ra lệnh cho cảnh sát tấn công người biểu tình, bởi cách hành xử này chỉ khiến cho hình ảnh của Thổ Nhĩ Kỳ trên trường quốc tế bị hoen ố. Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng cần mạnh tay chỉ ở quảng trường Taksim, chứ không phải công viên Gezi. Vấn đề đặt ra là sau khi tái chiếm Taksim, cảnh sát làm thế nào để đảm bảo rằng không còn biểu tình quy mô lớn tại đây?
Thứ ba, chia rẽ và căng thẳng trong xã hội đang leo thang. Ông Erdogan cáo buộc người biểu tình mang bia vào thánh đường Hồi giáo và tấn công phụ nữ đeo khăn choàng đầu. Ông so sánh tình trạng đối đầu hiện nay với thời điểm 6 năm về trước, khi ông đặt câu hỏi: liệu người dân nước này có nên chọn một tổng thống có vợ đeo khăn choàng đầu. Vào thời điểm đó, ông Erdogan tỏ ra rất mạnh mẽ và giành chiến thắng thuyết phục. Ông còn tự tin kêu gọi bầu cử sớm và nhanh chóng gia tăng số phiếu ủng hộ. Tuy nhiên, mọi việc đã thay đổi.
Giờ đây, AKP chịu ảnh hưởng của Hồi giáo bác bỏ mọi khả năng tổ chức bầu cử sớm. Những chia rẽ trong xã hội Thổ Nhĩ Kỳ đang ngày càng sâu sắc hơn, đẩy căng thẳng lên cao trào. Cuối tuần tới, AKP sẽ kêu gọi những người ủng hộ tuần hành biểu dương lực lượng ở Istanbul và Ancara.
Cuối cùng, vụ Taksim sẽ để lại hệ lụy lâu dài và ông Erdogan không thể trốn tránh. Cho đến thời điểm này, các đảng phái đối lập què quặt ở Thổ Nhĩ Kỳ chưa đủ sức chứng minh rằng họ có khả năng giành chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử năm 2015. Cũng chưa xuất hiện một gương mặt nào khả dĩ đánh bại ông Erdogan tại cuộc bầu cử tổng thống vào năm 2014.
Thủ tướng Erdogan không giấu giếm tham vọng tiếp tục củng cố vị thế mà trọng tâm là điều chỉnh pháp luật để vị trí tổng thống có nhiều thực quyền hơn và ông sẽ ngồi vào đó. Tuy vậy, hình ảnh cảnh sát xịt hơi cay vào người biểu tình sẽ khiến dư âm vụ Taksim còn mãi trong dư luận quốc tế, và uy tín của ông Erdogan có nguy cơ bị suy giảm đáng kể.
TTXVN/Tin tức