Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lai Châu khẳng định, các cơ quan chức năng và chính quyền cơ sở đã thiếu trách nhiệm trong kiểm tra, xử lý vi phạm của các công trình thủy điện, để xảy ra sai phạm kéo dài.
Mặc dù chưa được giao đất hơn 12 ha nhưng chủ đầu tư của Dự án thủy điện Chu Va 2 vẫn tự ý xây dựng công trình.
Trả lại hiện trạng kết cấu hạ tầng giao thông
Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lai Châu Giàng A Tính, trước thông tin của các cơ quan báo chí phản ánh, ngày 12/7, UBND tỉnh Lai Châu đã thành lập Đoàn công tác liên ngành do Sở Công Thương chủ trì để kiểm tra việc chấp hành pháp luật trong đầu tư thủy điện Mường Kim II. Sai phạm tại Dự án thủy điện Mường Kim II gồm: Thi công công trình vi phạm bảo vệ kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ và hành lang an toàn giao thông khi chưa được phép; sử dụng trái phép đất của đường bộ làm nơi tập kết vật liệu, máy móc; phá dỡ một số hạng mục đầu mối thủy lợi Phai Ngoa khi chưa được sự đồng ý của các cấp có thẩm quyền. Nội dung vi phạm đào hầm cửa vào và cửa ra của đường hầm dẫn nước xuyên Quốc lộ 32 khi chưa có phép là do chủ đầu tư trước làm…
Về biện pháp xử lý, tỉnh yêu cầu tạm dừng thi công các hạng mục vi phạm hành lang an toàn giao thông, hoàn trả lại hiện trạng kết cấu hạ tầng giao thông và hoàn thiện các thủ tục pháp lý có liên quan. Chủ đầu tư Dự án thủy điện Mường Kim II xây dựng lại tuyến kênh thủy lợi đã dỡ bỏ, phải bàn giao đập và tuyến kênh thủy lợi cho Công ty Thủy nông quản lý; duy trì dòng chảy tối thiểu phục vụ sản xuất…
Ông Giàng A Tính cho biết thêm, Đoàn kiểm tra liên ngành của tỉnh báo cáo Dự án thủy điện Mường Kim II thi công theo hồ sơ thiết kế được duyệt, các thủ tục pháp lý có liên quan cơ bản đầy đủ và được chủ đầu tư triển khai đúng quy định.
Về việc công trình này nổ mìn khoan hầm dẫn nước làm nứt hơn 70 ngôi nhà của người dân, vẫn còn hai hộ không nhận tiền đền bù, tỉnh sẽ xử lý thế nào, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lai Châu cho hay: "Tôi không biết về sự việc này. Cơ quan chức năng và chính quyền cơ sở cũng không báo cáo".
Trước việc vi phạm của Dự án thủy điện Mường Kim do Công ty Cổ phần thủy điện Than Uyên làm chủ đầu tư đã đào, khoan hầm xuyên qua Quốc lộ 32 tại Km332+100 và KM334+180 khi chưa được cơ quan có thẩm quyền cấp phép thi công, ngày 11/7, Tổng cục Đường bộ Việt Nam có công văn hỏa tốc gửi các cơ quan chức năng Lai Châu, yêu cầu Sở Giao thông Vận tải Lai Châu tiến hành ngay các thủ tục yêu buộc Công ty Cổ phần thủy điện Than Uyên dừng việc vi phạm; tổ chức khôi phục lại tình trạng ban đầu đã bị thay đổi do vi phạm hành chính gây ra… Sở Giao thông Vận tải Lai Châu khẩn trương tổ chức thực hiện, báo cáo (kèm theo các hình ảnh, tài liệu liên quan đến xử lý vi phạm) về Tổng cục Đường bộ Việt Nam trước ngày 15/7/2019.
Theo ghi nhận của phóng viên, đến ngày 20/7, Nhà máy Thủy điện Mường Kim II đã phát điện và chủ đầu tư dự án này không có bất cứ hoạt động nào để trả lại hiện trạng ban đầu khi tiến hành khoan hầm xuyên qua đường Quốc lộ 32; không tháo dỡ phần hạng mục của nhà máy và đập xây dựng vi phạm hành lang giao thông… UBND tỉnh Lai Châu chưa giới hạn thời gian nhất định, để buộc chủ đầu tư Dự án thủy điện Mường Kim II phải thực hiện khắc phục sai phạm.
Chưa giao đất mà xây dựng là sai
Công trình thủy điện Mường Kim II tự ý khoan hầm dẫn nước qua đường Quốc lộ 32 khi chưa có quyết định cho phép của cơ quan chức năng.
Đề cập tới việc dự án thủy điện chưa được giao đất mà chủ đầu tư tự ý tiến hành xây dựng công trình, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lai Châu Giàng A Tính khẳng định là sai và tỉnh sẽ thành lập Đoàn công tác để kiểm tra, xử lý đúng quy định. Nếu dự án chưa được giao đất mà xây dựng công trình sẽ phải đình chỉ, dừng thi công. Vấn đề này do trách nhiệm của chính quyền cơ sở, trên địa bàn mình quản lý xảy ra sai phạm như vậy mà không phát hiện được hoặc phát hiện ra mà không báo cáo cấp trên là có lỗi che giấu.
Theo thống kê của Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Lai Châu, nhiều dự án thủy điện chưa được bàn giao đất vì một phần diện tích xâm hại đến rừng phòng hộ, rừng sản xuất. Những dự án này muốn được triển khai phải điều chỉnh diện tích hoặc phải được Chính phủ cho phép, theo Chỉ thị 13 của Ban Bí thư về về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng. Một số dự án cụ thể như: Dự án Thủy điện Nậm Củm 1 công suất 10MW của Công ty Cổ phần năng lượng Nậm Củm 1, có 1,52ha rừng sản xuất và 6,09ha rừng phòng hộ bị ảnh hưởng; Dự án Thủy điện Nậm Củm 2 có công suất 13MW của Công ty Cổ phần phát triển điện Mường Tè, ảnh hưởng hơn 5ha rừng sản xuất và rừng phòng hộ; Dự án Thủy điện Nậm Củm 3 công suất 35MW của Công ty Cổ phần phát triển điện Mường Tè, có hơn 16ha rừng sản xuất bị ảnh hưởng...
Từ năm 2004 đến nay, địa bàn tỉnh Lai Châu quy hoạch phát triển 104 dự án thủy điện, trong đó hơn 70 dự án đã được cấp chủ trương đầu tư (gồm 20 dự án đã hoàn thành và phát điện, còn lại đang tiến hành xây dựng công trình, hoàn thiện thủ tục pháp lý để triển khai). Tỉnh Lai Châu đang chủ trương cho cơ quan chuyên môn khảo sát những vị trí có thể xây dựng được dự án thủy điện, đưa vào quy hoạch phát triển, thu hút đầu tư và phát triển kinh tế địa phương.
Trao đổi về việc Lai Châu phát triển ồ ạt nhiều công trình thủy điện có ảnh hưởng tới môi trường và gây biến đổi khí hậu không, ông Giàng A Tính, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lai Châu khẳng định: Lai Châu không đánh đổi môi trường để lấy kinh tế. Việc phát triển công trình thủy điện có ảnh hưởng tới môi trường, gây biến đổi khí hậu ở mức nào, chỉ có chuyên gia trong lĩnh vực này mới đánh giá xác thực được.