Ảnh minh họa: ANI/TTXVN
Theo Syed Fazl-e-Haider, chuyên gia phân tích về khu vực Nam Á, thay đổi này diễn ra trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị, khi Armenia không muốn dựa vào nguồn cung cấp quân sự từ Nga, do xung đột tại Ukraine và những trì hoãn trong việc giao vũ khí từ Moskva.
Thay vào đó, Armenia đã tăng cường hợp tác với Ấn Độ, ký kết một loạt các thỏa thuận quốc phòng trị giá lên tới 2 tỷ USD, bao gồm việc mua hệ thống phòng không hiện đại Akash-1S, đạn pháo, tên lửa chống tăng và các hệ thống phòng không khác.
Kể từ năm 2020, Armenia đã trở thành nước nhập khẩu vũ khí lớn nhất từ Ấn Độ. Vào năm 2022, Armenia đã đặt hàng 15 hệ thống tên lửa phòng không Akash-1S với giá trị 720 triệu USD và dự kiến sẽ nhận hệ thống này vào cuối năm 2024. Akash-1S là hệ thống phòng không tiên tiến do Ấn Độ tự phát triển, cung cấp khả năng bảo vệ hiệu quả chống các mối đe dọa trên không như máy bay chiến đấu, tên lửa dẫn đường và thiết bị bay không người lái. Đây là lần đầu tiên hệ thống Akash được xuất khẩu ra nước ngoài, trong đó Armenia là khách hàng nước ngoài đầu tiên.
Sự hợp tác này không chỉ giới hạn trong việc mua sắm vũ khí. Armenia đã quyết định bổ nhiệm một tùy viên quốc phòng đến đại sứ quán của mình tại New Delhi vào năm 2023, nhằm tăng cường quan hệ quân sự và điều phối các thỏa thuận quốc phòng hiện có. Động thái này thể hiện mong muốn của Armenia trong việc mở rộng hợp tác quân sự với Ấn Độ, đồng thời củng cố vị thế chiến lược của nước này trong khu vực Nam Kavkaz.
Việc Armenia chuyển hướng sang Ấn Độ không thể tách rời khỏi bối cảnh địa chính trị khu vực. Nga, vốn là nhà cung cấp vũ khí lớn nhất cho Armenia trong thập kỷ qua, đã cung cấp khoảng 94% lượng vũ khí nhập khẩu của nước này từ năm 2011 đến năm 2020. Những vũ khí này bao gồm tên lửa Iskander, hệ thống phòng không và xe tăng, góp phần vào năng lực quân sự của Armenia trong nhiều năm.
Tuy nhiên, mối quan hệ quốc phòng giữa Armenia và Nga đã suy giảm đáng kể trong những năm gần đây, phần lớn do những căng thẳng phát sinh từ xung đột ở Ukraine. Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan đã công khai phản ứng về sự chậm trễ trong việc giao vũ khí từ Nga, đồng thời khẳng định Armenia không phải là đồng minh của Nga trong vấn đề Ukraine. Điều này đánh dấu một sự thay đổi lớn trong chính sách đối ngoại của Armenia và là lý do chính khiến Armenia tìm kiếm các nhà cung cấp vũ khí khác.
Năm 2022, ông Pashinyan đã bày tỏ sự thất vọng khi Nga không giao hàng theo các hợp đồng đã ký từ hai năm trước đó. Điều này đã đẩy Armenia vào thế buộc phải tìm các đối tác mới trong việc đảm bảo an ninh quốc phòng. Và Ấn Độ, với mong muốn mở rộng ảnh hưởng địa chính trị của mình tại khu vực Nam Kavkaz, đã nhanh chóng nổi lên như một đối tác thay thế tiềm năng.
Mối quan hệ quân sự ngày càng sâu sắc giữa Ấn Độ và Armenia không chỉ mang lại lợi ích về quốc phòng mà còn mở ra những cơ hội chiến lược to lớn cho cả hai nước. Đối với Armenia, việc tăng cường hợp tác với Ấn Độ không chỉ giúp nước này giảm bớt phụ thuộc vào Nga mà còn tạo điều kiện cho Armenia tìm kiếm các đối tác mới ở cả châu Âu và Á-Âu. Cùng với đó, hợp tác với Ấn Độ không chỉ giúp Armenia tăng cường năng lực quốc phòng mà còn tạo ra những lợi ích ngoại giao và kinh tế lâu dài.
Về phía Ấn Độ, việc cung cấp vũ khí và hợp tác quân sự với Armenia giúp New Delhi có được chỗ đứng chiến lược tại khu vực Nam Kavkaz, một khu vực quan trọng nằm giữa châu Âu và châu Á. Đồng thời, nó giúp Ấn Độ chống lại ảnh hưởng của các đối thủ như Pakistan và Thổ Nhĩ Kỳ, hai nước đã có những bước tiến đáng kể trong khu vực. Pakistan, cùng với Thổ Nhĩ Kỳ, đã ủng hộ Azerbaijan trong cuộc xung đột ở khu vực Karabakh với Armenia, điều này càng củng cố quyết tâm của Ấn Độ trong việc hỗ trợ Armenia về mặt quân sự và chính trị.
Ngoài ra, quan hệ hợp tác này cũng mở ra cơ hội cho Ấn Độ tham gia vào các dự án kết nối khu vực, tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại và giao thương với châu Âu thông qua Armenia. Việc này phù hợp với chiến lược của New Delhi trong việc tăng cường quan hệ với các quốc gia Á-Âu và EU.